Του Φέρρυ Μπατζόγλου

O Maximilian Popp, γεννημένος το 1986, με καταγωγή από το Passau, ψηλός, λεπτός, με κούρεμα Prince Iron Heart, ο καλύτερος τενίστας στη Βαυαρία στα νιάτα του, έγινε πρωταθλητής νέων στο ελεύθερο κράτος σε ηλικία 14 ετών. Όμως ένα τεστ είχε δείξει ότι δεν ήταν κατάλληλος για αθλητισμό υψηλού επιπέδου. Αντίθετα, έχει "μεγάλη προτίμηση στην ανεξάρτητη δράση", αλλά "δεν του αρέσει να τον ελέγχουν και επίσης δέχεται μόνο απρόθυμα οδηγίες". Ο Popp έχει μόνο "μικρή επιθυμία να μάθει νέα πράγματα". Αυτό έγραψε το "Der Spiegel" για τον Ποπ τον Αύγουστο του 2007.

Έναν μήνα νωρίτερα, ο Popp, τότε ακόμη συντάκτης του SchulSPIEGEL, είχε γράψει ένα πολύ λεπτομερές άρθρο σε χνουδωτό, ανάλαφρο ύφος για το πώς ήταν ο αριθμός 1786 μεταξύ 1800 συμμετεχόντων στις δύσκολες εισαγωγικές εξετάσεις στο Αθλητικό Πανεπιστήμιο της Κολωνίας - και απέτυχε.

Ανήκε στην ομάδα των υποψηφίων που αποκαλούνταν "ξένοι και καθυστερημένες αιτήσεις", λέει ο πολύ νεαρός Popp: "Αν θέλεις να σπουδάσεις αθλητισμό στην Κολωνία, πρέπει να τρέξεις 100 μέτρα σε 13,4 δευτερόλεπτα, να κάνεις καρτερικά, να βουτήξεις 20 μέτρα, να παίξεις ποδόσφαιρο και τένις". Ο Popp συνοπτικά: "Αφού τα θαλάσσωσα, δεν θυμώνω πια για τίποτα. Το απλό μήνυμά του προς τους ακόμη νεότερους αναγνώστες του ήταν μάλλον: "Μην ανησυχείτε. Μπορεί να απέτυχα σε αυτές τις εξετάσεις, αλλά έχω γίνει κάτι".

Αυτό είναι αλήθεια. Σχεδόν 16 χρόνια αργότερα, αυτή την τελευταία Δευτέρα του Μαΐου, ο Popp στέκεται στην τουρκική πρωτεύουσα Άγκυρα, κοντά στα κεντρικά γραφεία του κυβερνώντος κόμματος AKP. Είναι η επομένη των αξέχαστων επαναληπτικών προεδρικών εκλογών, τις οποίες κέρδισε για άλλη μια φορά ο παλιός και νέος Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Popp μιλάει στην κάμερα στην τυπική του διάλεκτο της Κάτω Βαυαρίας- είναι πλέον ένα οικείο πρόσωπο στην ειδησεογραφική σελίδα του "Der Spiegel". Ο σχεδόν επαγγελματίας του τένις είναι βαθύς γνώστης της Τουρκίας. Σπούδασε πολιτική στην Κωνσταντινούπολη, ήταν ανταποκριτής του "Spiegel" στον Βόσπορο από το 2016 και προήχθη σε αναπληρωτή επικεφαλής του εξωτερικού τμήματος το 2019. Έχει γράψει ένα βιβλίο για το "Κράτος του Ερντογάν" και ένα άλλο έργο με τίτλο "Θανατηφόρα σύνορα", μια ανάλυση της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη.

Είτε για τις συνέπειες της σεισμικής καταστροφής από την κατεστραμμένη επαρχία Hatay βαθιά στη νοτιοανατολική Τουρκία είτε για τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές-ορόσημο στη χώρα των 85 εκατομμυρίων κατοίκων: από τις αρχές Φεβρουαρίου, ο Popp κάνει απευθείας ρεπορτάζ από την Τουρκία με πληθώρα κειμένων, podcasts και βίντεο. Περίπου πενήντα συνεισφορές τον οδήγησαν έκτοτε στην κάλυψη της Τουρκίας ως συγγραφέα ή συν-συγγραφέα, μέσα σε λίγους μήνες σημειωτέον.

Η πανταχού παρούσα παρουσία του Popp προκαλεί έκπληξη. Στις 10 Αυγούστου του περασμένου έτους, το Der Spiegel ήταν το πρώτο κορυφαίο διεθνές μέσο που αναφέρθηκε σε ένα κορίτσι Σύρων προσφύγων, ονόματι Μαρία, το οποίο φέρεται να πέθανε σε ένα μικρό νησί στον ελληνοτουρκικό συνοριακό ποταμό Έβρο. Ο τίτλος έγραφε ήδη: "Η Μαρία, πέντε ετών, πέθανε στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ". Ακολούθησαν οι τίτλοι "Death trap EU border" (podcast) στις 19 Αυγούστου, "How the death of five-year-old Maria is changing the refugee debate in Greece" στις 27 Αυγούστου και "How the case of the 'Evros 38' is dividing Greece" στις 23 Σεπτεμβρίου.

Λιγότερο από τριάντα ώρες πριν από την περασμένη παραμονή της Πρωτοχρονιάς, το περιοδικό δημοσίευσε μια πλούσια ανασκόπηση της υπόθεσης της Μαρίας στη δική του σελίδα ειδήσεων. Το συμπέρασμα: Ο θάνατος της Μαρίας δεν μπορεί να αποδειχθεί. Στην έρευνα των 4541 λέξεων, η ευθύνη για την αποτυχία του "Spiegel" στο θέμα του θανάτου της Μαρίας αποδίδεται από όλους τους ανθρώπους στον Popp. Στα τέσσερα άρθρα που δημοσίευσε, το περιοδικό είχε αναφερθεί στον θάνατο της Μαρίας - πάντα σε ενδεικτική μορφή. Η ψευδής είδηση είχε τέτοια εκρηκτική δύναμη, ώστε να πυροδοτήσει μια μοιραία κρίση μεταξύ των αρχο-Εχθρών Τουρκίας και Ελλάδας.

Στην έρευνα που ακολούθησε, το "Spiegel" αναφέρει ότι ο Popp, ως μέλος της διεύθυνσης του τμήματος εξωτερικού, μετέφρασε, επιμελήθηκε και συμπλήρωσε μια παράδοση κειμένου σε αγγλική έκδοση, την οποία είχε αποστείλει στις 10 Αυγούστου ένας Έλληνας συνεργάτης του "Spiegel" στη σύνταξη στο Αμβούργο, και τοποθέτησε το όνομά του ως συν-συγγραφέα πάνω από το άρθρο που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο.

Το όνομα του Έλληνα του "Spiegel" επί τόπου είναι Γιώργος Χρηστίδης. Ο 46χρονος, ο οποίος ζει στη Θεσσαλονίκη, εργάζεται για το "Spiegel" από τον Απρίλιο του 2012 ως ελεύθερος επαγγελματίας και στη συνέχεια ως μόνιμα αποσπασμένος υπάλληλος. Το πρώτο του κείμενο στο "Spiegel" είχε τον πιασάρικο τίτλο: "Πώς εμείς οι Έλληνες γινόμαστε όλο και πιο Γερμανοί". Εν τω μεταξύ, ειδικεύτηκε στο ρεπορτάζ για τους πρόσφυγες.

Στην πρωτότυπη αγγλική εκδοχή που έγραψε ο Χρηστίδης, ο θάνατος της προσφυγοπούλας Μαρίας αναφερόταν ακόμα προσεκτικά στην υποτακτική σε πολλά σημεία ("She is reported dead"), αλλά τελικά ο Popp έβαλε τα πάντα στην ενδεικτική στο γραφείο σύνταξης στο Αμβούργο, σύμφωνα με την έρευνα το "Spiegel".

Το παιδί, στην προκειμένη περίπτωση η Μαρία, είχε έτσι κυριολεκτικά πέσει στο πηγάδι στα κεντρικά γραφεία του "Spiegel" στο Ericusspitze του Αμβούργου, σύμφωνα με την αναφορά του "Spiegel". Αντιθέτως, το "Spiegel" έδωσε στη συνέχεια στον Χριστίδη τη δημοσιογραφική σφραγίδα έγκρισης. Εξάλλου, ο Popp είχε δημιουργήσει την ψευδή είδηση, όχι ο Χριστίδης, ισχυρίστηκε το "Spiegel".

Τα παλαιότερα άρθρα σχετικά με την υπόθεση Μαρία, τα οποία το "Spiegel" είχε προληπτικά αφαιρέσει από το διαδικτυακό του αρχείο τον Νοέμβριο, δεν θα αναρτηθούν πλέον στον διαδικτυακό του ιστότοπο, "ούτε καν σε αναθεωρημένη έκδοση". Διότι πάρα πολλά σε αυτά θα έπρεπε να διορθωθούν". Αντ' αυτού, το "Der Spiegel" θα δημοσίευε τα αποτελέσματα της "εις βάθος έρευνας του". Το περιοδικό ήθελε να τραβήξει μια γραμμή κάτω από την ψεύτικη ιστορία.

Η F.A.Z. έχει ήδη εκφράσει σημαντικές αμφιβολίες σχετικά με τον απολογισμό που έδωσε το "Der Spiegel". Η έρευνα που ακολούθησε αφήνει αναπάντητα ερωτήματα, προκύπτουν νέες ασυνέπειες, αντιφάσεις (F.A.Z. της 13ης Ιανουαρίου 2023).

Το "Spiegel" δίνει σε όλα αυτά νέα τροφή για σκέψη. Εν τω μεταξύ, ο Popp, ο οποίος σύμφωνα με το "Spiegel" έκανε το μοιραίο λάθος στην μετάφραση, δεν κατέχει πλέον τη θέση του αναπληρωτή επικεφαλής του υπουργείου Εξωτερικών. Απαντώντας σε ερώτημα της F.A.Z., το "Spiegel" εξήγησε ότι ο Popp "αποχώρησε από το τμήμα με δική του επιθυμία στις αρχές Μαΐου, προκειμένου να εργαστεί ξανά ως ρεπόρτερ εξωτερικού για το Spiegel".

Ο Popp, εν τω μεταξύ, είναι ένας αποδεδειγμένα σκληρά εργαζόμενος δημοσιογράφος, σαν να μην είχε συμβεί ποτέ η, όπως την παρουσιάζει το "Spiegel", τρομερή κατάρρευσή του στην υπόθεση Maria. Από την αφαίρεση των άρθρων για την υπόθεση Μαρία τον περασμένο Νοέμβριο λαι μετά, αθροιστικά έχουν εμφανιστεί στο "Der Spiegel" περίπου εξήντα άρθρα του Popp, συμπεριλαμβανομένου και του πιο πρόσφατου ρεπορτάζ για την Τουρκία. Και αυτό χωρίς ο Popp να επιτρέπει στον εαυτό του δημιουργικά διαλείμματα.

Η παράξενη αντίθεση σε αυτό, όμως, είναι ότι ο Χρηστίδης, ο άνθρωπος του "Spiegel" που, σύμφωνα με την έρευνα του "Spiegel", είναι ακριβής στην ευαίσθητη και ενοχλητική υπόθεση της Μαρίας, σε αντίθεση με τον Popp, έχει μόνο ένα πράγμα να κάνει: σιγή ασυρμάτου, στο "Spiegel" σημειωτέον. Διότι η τελευταία συνεισφορά του Χρηστίδη, στην οποία ενεργεί ως συν-συγγραφέας, χρονολογείται από τις 27 Οκτωβρίου του περασμένου έτους. Όποιος ψάχνει για νέες συνεισφορές του Χρηστίδη στο "Spiegel" δεν θα βρει τίποτα. Μηδέν κείμενα.

Αντί του Χρηστίδη, ένα μέλος της σύνταξης που είχε γράψει στο παρελθόν για το Reeperbahn του Αμβούργου, τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στην αναζήτηση εργασίας και ένα τουρνουά ποδοσφαίρου στο Chemnitz, είχε τη δυνατότητα να αναφερθεί στις 21 Μαΐου στο "Der Spiegel" στην πιο πρόσφατη ψηφοφορία στην Ελλάδα.

Ο ίδιος άνθρωπος του "Spiegel" είχε πρόσφατα αναφερθεί επί τόπου στο καταστροφικό ναυάγιο με βάρκα στα ανοιχτά της Πελοποννήσου με 82 πτώματα προσφύγων και μεταναστών που ανασύρθηκαν εν τω μεταξύ και 564 αγνοούμενους, γεγονός που προκάλεσε αίσθηση παγκοσμίως. Ωστόσο, το θέμα των προσφύγων και των μεταναστών, με επίκεντρο την Ελλάδα, είναι η ειδικότητα του Χριστίδη, του στελέχους του "Spiegel" στην Ελλάδα.

Εν τω μεταξύ, ο Έλληνας έχει αναπροσανατολιστεί ως δημοσιογράφος. Στις 12 Μαρτίου δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ 1.000 λέξεων για την καταστροφική τραγωδία με το τρένο στα Τέμπι της κεντρικής Ελλάδας, την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου, με 57 νεκρούς, στα αγγλικά, φυσικά.

Στη συνέχεια, ο Χρηστίδης μοιράστηκε "μια μάλλον προσωπική σημείωση" με τους 15.000 ακολούθους του σε ένα tweet στις 31 Μαρτίου. Λέξη προς λέξη, έγραψε: "Τα τελευταία χρόνια ήταν ιδιαίτερα εξαντλητικά. Θα πάρω ένα διάλειμμα (ειδικά από το Twitter). Κατά τη διάρκεια αυτού του διαλείμματος, θα επικεντρωθώ στην ξεκούραση, στη διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο περιστασιακό ρεπορτάζ και στη συγγραφή και στο να περάσω μερικούς μήνες στη Γερμανία".

Το χρονικό διάλειμμα τελείωσε. Δεν κάνει πλέον (μόνο) ρεπορτάζ από και για την Ελλάδα ("γράφει για την Ελλάδα") για το "Spiegel", όπως έλεγε μέχρι πρόσφατα η περιγραφή του προφίλ του στο Twitter. Εδώ και λίγες ημέρες, ο Χρηστίδης αναγράφει στο βιογραφικό του στο Twitter "bylines" ("λέξεις-κλειδιά").

Πλέον δεν παραθέτει μόνο τον σύνδεσμο προς τον λογαριασμό Twitter του "Der Spiegel", αλλά και προς τον "Guardian", το BBC και το "We are Solomon", μια ερευνητική διαδικτυακή πύλη με έδρα την Αθήνα που ειδικεύεται σε θέματα προσφύγων. Συν τοις άλλοις, σύμφωνα με την αναθεωρημένη πλέον περιγραφή του προφίλ του, είναι λάτρης των σκύλων και υποστηρικτής της ελληνικής ομάδας ποδοσφαίρου της τρίτης κατηγορίας Ηρακλής Σαλονίκης.

Στον "Guardian", συνυπογράφει ένα ρεπορτάζ στις 12 Απριλίου σχετικά με την ελληνική μεταναστευτική πολιτική. Στις 14 Ιουνίου κάνει ρεπορτάζ για το ατύχημα με το σκάφος στα ανοιχτά της Πελοποννήσου στο "Είμαστε ο Σολομών". Επίσης, ερωτάται για το ατύχημα στην τηλεόραση του BBC. Η παρουσιάστρια του BBC τον παρουσιάζει απλώς ως δημοσιογράφο χωρίς να προσδιορίζει το μέσο, και ο υπότιτλος λέει μόνο "δημοσιογράφος".

Στον γερμανόφωνο Τύπο - συμπεριλαμβανομένου του "Spiegel" - ωστόσο, δεν μπορεί να βρεθεί τίποτα περισσότερο για τον συγγραφέα Χρηστίδη. Ο Χρηστίδης είναι μόνιμος ανεξάρτητος δημοσιογράφος του "Der Spiegel", όπως πάντως ισχυρίζεται το περιοδικό απαντώντας σε ερώτημα της F.A.Z..

Όσον αφορά τη διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών: ο Χρηστίδης εργάστηκε πράγματι στο ΕΚΠΑ στο αγγλόφωνο μεταπτυχιακό πρόγραμμα (MSc) "Media and Refugee and Migration Flows". Όπως προέκυψε από έρευνα της F.A.Z., λειτούργησε ως "διδάσκων" στην ειδικότητα "News Media" σε τρεις διαλέξεις διάρκειας τριών ωρών η καθεμία στις 7 Απριλίου, 5 Μαΐου και 12 Μαΐου.

Όπως διαπίστωσε η F.A.Z., 22 φοιτητές από διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Γαλλία, ο Καναδάς και η Κίνα, έλαβαν μέρος στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα, το οποίο υπόκειται σε τέλος. Το κόστος: 3.000 ευρώ ανά συμμετέχοντα, συμπεριλαμβανομένου ενός επερχόμενου θερινού μαθήματος και της διπλωματικής εργασίας.

Εκτός από τους Popp και Χρηστίδη, η F.A.Z. ρώτησε το "Spiegel" αν το περιοδικό, στο πλαίσιο του "εσωτερικού ελέγχου", που είχε υποσχεθεί στους αναγνώστες του στη συνέχεια της έρευνάς του για την υπόθεση Μαρία λίγο πριν από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, θα ελέγχει εφεξής ενδεχομένως την τεκμηρίωση του "Spiegel" για το αληθές περισσότερων από τα κείμενα που παράγονται αποκλειστικά στο διαδίκτυο από ό,τι συνηθιζόταν μέχρι σήμερα. Το "Spiegel" εξήγησε λακωνικά: "Ο ανακοινωθείς εσωτερικός έλεγχος πραγματοποιήθηκε". Το "Spiegel" θέλησε να "χειριστεί τα αποτελέσματα εμπιστευτικά και να μην τα σχολιάσει".

Εν προκειμένω, η F.A.Z. ήθελε να μάθει από το Αμβούργο αν θα εγκαταλείψει στο εξής την πρακτική του, που αποκαλύφθηκε στη συνέχεια της έρευνας για την υπόθεση Μαρία, σύμφωνα με την οποία οι υπεύθυνοι του τμήματος πρέπει να απευθύνονται στο τμήμα τεκμηρίωσης για την εξέταση των αμιγώς διαδικτυακών κειμένων τους κατά την κρίση τους. Αυτό ακριβώς είχαν παραλείψει ο Popp και οι συν αυτώ στην περίπτωση όλων των κειμένων της Μαρίας - και έτσι κυκλοφόρησαν οι δυσοίωνες ψευδείς ειδήσεις για τη νεκρή Μαρία. Spiegel": "Οι αρμόδιοι επικεφαλής των τμημάτων και των ομάδων τεκμηρίωσης βρίσκονται σε στενή επαφή και συμφωνούν τακτικά για το ποια έντυπα και διαδικτυακά κείμενα θα πρέπει να ελεγχθούν από την τεκμηρίωση".

Τέλος, απαντώντας σε ερώτημα της F.A.Z. σχετικά με το πόσο βαρύ ήταν το βάρος της Causa Maria στην πρόσφατη αποχώρηση του πρώην αρχισυντάκτη Steffen Klusmann από το "Der Spiegel", το "Spiegel" παρέπεμψε στα παντού γνωστά δελτία Τύπου. Ο διευθύνων σύμβουλος Thomas Hass και ο Klusmann δεν λένε κουβέντα για την πατάτα του Έβρου.

Η πλειονότητα του ελληνικού Τύπου, που από την αρχή συνόδευσε το ρεπορτάζ του "Spiegel" για τη νεκρή Μαρία με λίγο πολύ μεγάλη καχυποψία ή και ανοιχτή κακία, βλέπει τα πράγματα λίγο διαφορετικά. Ενόψει του πρόσφατου χωρισμού του "Spiegel" από τον αρχισυντάκτη του Κλάουσμαν, βλέπει τον εαυτό της εκ των υστέρων δικαιωμένο. Χωρίς περιστροφές, η αθηναϊκή εφημερίδα "Απογευματινή" τιτλοφορεί στις 27 Μαΐου: "Απολύθηκε ο αρχισυντάκτης του "Spiegel" εξαιτίας των ψευδών ειδήσεων για τη νεκρή Μαρία". Η "Ελληνική Εφημερίδα των Συντακτών" το έγραψε αυτό στην ενδεικτική.
 
Top