Tρία μεγάλα «μέτωπα» θα πρέπει να «κλείσουν» τις επόμενες εβδομάδες μεταξύ τραπεζών - τρόικας και Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ): ο τρόπος αντιμετώπισης και διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το νέο stress test της BlackRock και τα πενταετή (2013-2017) επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών. Από την έκβαση των διαπραγματεύσεων και την οριστικοποίηση των δράσεων για τα τρία παραπάνω θέματα θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό η πορεία του τραπεζικού κλάδου για τα επόμενα χρόνια. Αναλυτικότερα:...
1. Νέα άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», φλέγον ζήτημα αποτελεί ο χειρισμός των δανείων που έχουν τύχει ρύθμισης (για να διευκολυνθούν επιχειρήσεις και νοικοκυριά να αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους) και τα οποία λογιστικώς αντιμετωπίζονται από τις τράπεζες ως ενήμερα δάνεια.
Οι τράπεζες πιέζουν να μην υπάρξει επιβάρυνση των εν λόγω δανείων, καθώς, όπως τονίζουν, αυτά εξυπηρετούνται κανονικά. Ωστόσο, κάτι τέτοιο φαίνεται δύσκολο, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, σε αντίστοιχα stress test υπήρξε ειδική μέριμνα για τα δάνεια που βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης. Σύμφωνα με αναλυτές, τα δάνεια που βρίσκονται σε ρύθμιση εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες να βρεθούν σε καθυστέρηση. Αλλωστε, ο λόγος που βρέθηκαν σε καθεστώς ρύθμισης είναι η αδυναμία των δανειοληπτών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους με τους αρχικούς όρους. Η τρόικα ζητεί από τις τράπεζες να λάβουν πρόσθετες προβλέψεις για τα δάνεια αυτά, θεωρώντας ότι εμφανίζουν μεγαλύτερες πιθανότητες να βρεθούν το επόμενο διάστημα στο «κόκκινο».
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η τρόικα ζητεί από τις τράπεζες να σχηματίσουν προβλέψεις τουλάχιστον για το τμήμα του δανείου που δεν καλύπτεται από εξασφαλίσεις, που στα περισσότερα στεγαστικά κυμαίνεται στο 30% του συνόλου του δανείου. Αν και η μεθοδολογία –δηλαδή η παραδοχές που θα χρησιμοποιηθούν για την πορεία του ΑΕΠ, της απασχόλησης και της αγοράς ακινήτων– θα είναι αυτή που θα καθορίσει το πόσα περισσότερα κεφάλαια θα χρειαστούν οι τράπεζες για να θωρακίσουν τους ισολογισμούς τους, οι επιτελείς των τραπεζών εμφανίζονται αισιόδοξοι, καθώς το μακροοικονομικό περιβάλλον εμφανίζεται σημαντικά βελτιωμένο. Για το 2013 αναμένεται νέα υποχώρηση του ΑΕΠ, ωστόσο από την επόμενη χρονιά η εικόνα βελτιώνεται ουσιαστικά: +0,6% το 2014, ενίσχυση της τάξης του 2% το 2015, επιτάχυνση της ανάπτυξης στο 3% το 2016 και επίσης άνοδο ΑΕΠ 3% το 2017. Ετσι, ακόμα και στο αρνητικό σενάριο η τελική εικόνα για τις δυνητικές απώλειες των τραπεζών θα είναι ήπια και στελέχη τραπεζών θεωρούν ότι σε πολλές περιπτώσεις, αυτές θα υπερκαλυφθούν από τη λειτουργική κερδοφορία.
2. Διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο τέλος Μαρτίου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανήλθαν στο 27,8% του συνόλου (έναντι 14,7% τον Σεπτέμβριο του 2011) που αντιστοιχεί σε «κόκκινα» δάνεια ύψους 63,4 δισ. ευρώ και το πώς θα αντιμετωπιστούν τα δάνεια αυτά αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον κλάδο. Σήμερα κάθε τράπεζα μεμονωμένα εφαρμόζει τις δικές της πρακτικές για τα «κόκκινα» δάνεια.
Αυτό θα αλλάξει. Στελέχη της BlackRock περνούν πολλές ώρες καθημερινά στα κεντρικά γραφεία, αλλά και στις εξειδικευμένες μονάδες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων των τραπεζών προκειμένου να κατανοήσουν πώς η κάθε τράπεζα διαχειρίζεται και αντιμετωπίζει το κρίσιμο ζήτημα των καθυστερήσεων. Η BlackRock θα αξιολογήσει τα συστήματα, τη μεθοδολογία και το σύνολο των πρακτικών διαχείρισης που εφαρμόζει η κάθε συστημική τράπεζα και τα ευρήματα θα περιληφθούν σε μελέτη που θα παραδώσει μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου στην ΤτΕ.
Δύο εβδομάδες μετά, μέχρι τις 15 Οκτωβρίου, η BlackRock θα παραδώσει στην ΤτΕ επιπρόσθετη έκθεση, όπου θα καταγράφει τις καλύτερες πρακτικές διεθνώς σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση και τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Εν συνεχεία, η ΤτΕ σε συνεργασία με τον αμερικανικό οίκο και την τρόικα θα επιλέξουν τις πλέον αποτελεσματικές, σε συνάρτηση με την εγχώρια πραγματικότητα, μεθόδους και διαδικασίες διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει υποχρεωτικά να υιοθετήσουν και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες. Ετσι θα αντιμετωπίζουν και θα διαχειρίζονται τις επισφάλειες με ακριβώς όμοιο τρόπο.
Τα σχέδια αναδιάρθρωσης
Το τρίτο μεγάλο μέτωπο αποτελούν τα επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών για την περίοδο 2013 - 2014. Τα πλάνα των τεσσάρων συστημικών τραπεζών –Εθνικής, Alpha, Πειραιώς και Eurobank– θα πρέπει να περιλαμβάνουν δράσεις για τη βελτίωση της κεφαλαιακής τους βάσης, την ενίσχυση της ρευστότητας και τον γενικότερο εξορθολογισμό της λειτουργίας τους μετά τις σαρωτικές κινήσεις σε επίπεδο εξαγορών συγχωνεύσεων. Οι τράπεζες θα πρέπει να πουλήσουν άμεσα όλες τις θυγατρικές που δεν αναπτύσσουν τραπεζικές εργασίες, ενώ δύσκολες αποφάσεις θα πρέπει να λάβουν και για τις θυγατρικές τους τράπεζες στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Στην εγχώρια αγορά θα πρέπει να προχωρήσουν στη μείωση του δικτύου, τουλάχιστον κατά 800 σημεία, καθώς και στη μείωση του προσωπικού κατά 20%.
Οι τράπεζες πιέζουν να μην υπάρξει επιβάρυνση των εν λόγω δανείων, καθώς, όπως τονίζουν, αυτά εξυπηρετούνται κανονικά. Ωστόσο, κάτι τέτοιο φαίνεται δύσκολο, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, σε αντίστοιχα stress test υπήρξε ειδική μέριμνα για τα δάνεια που βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης. Σύμφωνα με αναλυτές, τα δάνεια που βρίσκονται σε ρύθμιση εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες να βρεθούν σε καθυστέρηση. Αλλωστε, ο λόγος που βρέθηκαν σε καθεστώς ρύθμισης είναι η αδυναμία των δανειοληπτών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους με τους αρχικούς όρους. Η τρόικα ζητεί από τις τράπεζες να λάβουν πρόσθετες προβλέψεις για τα δάνεια αυτά, θεωρώντας ότι εμφανίζουν μεγαλύτερες πιθανότητες να βρεθούν το επόμενο διάστημα στο «κόκκινο».
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η τρόικα ζητεί από τις τράπεζες να σχηματίσουν προβλέψεις τουλάχιστον για το τμήμα του δανείου που δεν καλύπτεται από εξασφαλίσεις, που στα περισσότερα στεγαστικά κυμαίνεται στο 30% του συνόλου του δανείου. Αν και η μεθοδολογία –δηλαδή η παραδοχές που θα χρησιμοποιηθούν για την πορεία του ΑΕΠ, της απασχόλησης και της αγοράς ακινήτων– θα είναι αυτή που θα καθορίσει το πόσα περισσότερα κεφάλαια θα χρειαστούν οι τράπεζες για να θωρακίσουν τους ισολογισμούς τους, οι επιτελείς των τραπεζών εμφανίζονται αισιόδοξοι, καθώς το μακροοικονομικό περιβάλλον εμφανίζεται σημαντικά βελτιωμένο. Για το 2013 αναμένεται νέα υποχώρηση του ΑΕΠ, ωστόσο από την επόμενη χρονιά η εικόνα βελτιώνεται ουσιαστικά: +0,6% το 2014, ενίσχυση της τάξης του 2% το 2015, επιτάχυνση της ανάπτυξης στο 3% το 2016 και επίσης άνοδο ΑΕΠ 3% το 2017. Ετσι, ακόμα και στο αρνητικό σενάριο η τελική εικόνα για τις δυνητικές απώλειες των τραπεζών θα είναι ήπια και στελέχη τραπεζών θεωρούν ότι σε πολλές περιπτώσεις, αυτές θα υπερκαλυφθούν από τη λειτουργική κερδοφορία.
2. Διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο τέλος Μαρτίου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανήλθαν στο 27,8% του συνόλου (έναντι 14,7% τον Σεπτέμβριο του 2011) που αντιστοιχεί σε «κόκκινα» δάνεια ύψους 63,4 δισ. ευρώ και το πώς θα αντιμετωπιστούν τα δάνεια αυτά αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον κλάδο. Σήμερα κάθε τράπεζα μεμονωμένα εφαρμόζει τις δικές της πρακτικές για τα «κόκκινα» δάνεια.
Αυτό θα αλλάξει. Στελέχη της BlackRock περνούν πολλές ώρες καθημερινά στα κεντρικά γραφεία, αλλά και στις εξειδικευμένες μονάδες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων των τραπεζών προκειμένου να κατανοήσουν πώς η κάθε τράπεζα διαχειρίζεται και αντιμετωπίζει το κρίσιμο ζήτημα των καθυστερήσεων. Η BlackRock θα αξιολογήσει τα συστήματα, τη μεθοδολογία και το σύνολο των πρακτικών διαχείρισης που εφαρμόζει η κάθε συστημική τράπεζα και τα ευρήματα θα περιληφθούν σε μελέτη που θα παραδώσει μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου στην ΤτΕ.
Δύο εβδομάδες μετά, μέχρι τις 15 Οκτωβρίου, η BlackRock θα παραδώσει στην ΤτΕ επιπρόσθετη έκθεση, όπου θα καταγράφει τις καλύτερες πρακτικές διεθνώς σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση και τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Εν συνεχεία, η ΤτΕ σε συνεργασία με τον αμερικανικό οίκο και την τρόικα θα επιλέξουν τις πλέον αποτελεσματικές, σε συνάρτηση με την εγχώρια πραγματικότητα, μεθόδους και διαδικασίες διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει υποχρεωτικά να υιοθετήσουν και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες. Ετσι θα αντιμετωπίζουν και θα διαχειρίζονται τις επισφάλειες με ακριβώς όμοιο τρόπο.
Τα σχέδια αναδιάρθρωσης
Το τρίτο μεγάλο μέτωπο αποτελούν τα επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών για την περίοδο 2013 - 2014. Τα πλάνα των τεσσάρων συστημικών τραπεζών –Εθνικής, Alpha, Πειραιώς και Eurobank– θα πρέπει να περιλαμβάνουν δράσεις για τη βελτίωση της κεφαλαιακής τους βάσης, την ενίσχυση της ρευστότητας και τον γενικότερο εξορθολογισμό της λειτουργίας τους μετά τις σαρωτικές κινήσεις σε επίπεδο εξαγορών συγχωνεύσεων. Οι τράπεζες θα πρέπει να πουλήσουν άμεσα όλες τις θυγατρικές που δεν αναπτύσσουν τραπεζικές εργασίες, ενώ δύσκολες αποφάσεις θα πρέπει να λάβουν και για τις θυγατρικές τους τράπεζες στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Στην εγχώρια αγορά θα πρέπει να προχωρήσουν στη μείωση του δικτύου, τουλάχιστον κατά 800 σημεία, καθώς και στη μείωση του προσωπικού κατά 20%.
Του Γιαννη Παπαδογιαννη - Καθημερινή
