Αντώνης Ανδρουλιδάκης
ΑΠ' ΤΗ ΓΑΖΑ ΩΣ ΤΑ ΤΕΜΠΗ
Τι κοινό μπορεί να έχει η γενοκτονία στη Γάζα με την απεργία πείνας ενός πατέρα από τα Τέμπη; Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για χιλιάδες νεκρούς, στη δεύτερη για μια σιδηροδρομική τραγωδία με δεκάδες θύματα. Κι όμως, κάτω από την επιφάνεια, τα δύο γεγονότα φωτίζουν την ίδια βαθιά πληγή: την απώλεια της ιερότητας της ζωής και του θανάτου.
Στη Γάζα, οι νεκροί γίνονται αριθμοί σε ανακοινώσεις. «Παράπλευρες απώλειες», «εχθρικοί στόχοι», «στατιστικά δεδομένα». Στα Τέμπη, οι νεκροί νέοι έγιναν «διοικητική αστοχία», «ανθρώπινο λάθος», «ευθύνες που διερευνώνται». Και στις δύο περιπτώσεις, η ίδια παγερή γλώσσα αφαιρεί από τη ζωή το βάρος της μοναδικότητάς της.
Στη Γάζα, ο θάνατος είναι βιαστικός, μαζικός, χωρίς την τελετουργία που θα έδινε νόημα στο πένθος. Στα Τέμπη, ο θάνατος έγινε αντικείμενο νομικής διαμάχης: γονείς παλεύουν ακόμη και για το δικαίωμα της εκταφής, για να βρουν δικαιοσύνη και αλήθεια. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, ο θάνατος χάνει την ιερότητά του και γίνεται ένα «πρόβλημα προς διευθέτηση».
Ο λαός της Παλαιστίνης φέρει μια διαγενεακή πληγή, μια μνήμη βίας που αναπαράγεται ξανά και ξανά. Οι οικογένειες των Τεμπών φέρουν το τραύμα μιας κοινωνίας που δεν μπόρεσε να προστατεύσει τα παιδιά της. Και οι δύο εμπειρίες καταγράφουν το ίδιο μήνυμα: «Δεν με είδαν, δεν με προστάτεψαν, δεν μέτρησα ως άνθρωπος».
Στη Γάζα, η ίδια η καθημερινή επιμονή να ζήσεις —να μαγειρέψεις, να τραγουδήσεις, να ερωτευτείς μέσα στα ερείπια— είναι πράξη αντίστασης. Στα Τέμπη, ένας πατέρας προσφέρει το σώμα του σε απεργία πείνας, για να ακουστεί η αλήθεια που αρνούνται οι ισχυροί. Και στις δύο περιπτώσεις, το σώμα γίνεται η τελική γλώσσα, όταν όλα τα άλλα μέσα έχουν αποτύχει.
Η ύβρις της εξουσίας
Εδώ βρίσκεται το κοινό νήμα: η εξουσία που θεωρεί τη ζωή αναλώσιμη και τον θάνατο γραφειοκρατικό. Στη Γάζα, είναι η ωμή στρατιωτική βία. Στα Τέμπη, είναι η αδιαφορία ενός κράτους που μετρά ανθρώπινες ζωές σαν στατιστικά. Κι αυτή η ύβρις, η ύβρις των εξουσιαστών, διαχρονικά, δεν μένει ατιμώρητη: γεννά τραύματα, αλλά και σπέρνει σπόρους εξέγερσης.
Η Γάζα και τα Τέμπη είναι δύο διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος: της απώλειας της ιερότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Και είναι η κραυγή των ζωντανών, είτε με το αίμα τους είτε με το σώμα τους σε απεργία πείνας, που μας θυμίζει ότι ο κόσμος δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί σαν να ήταν οι ζωές και οι θάνατοι «αναλώσιμοι».
Αντώνης Ανδρουλιδάκης
