Στελέχη του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, μέλη ρυθμιστικών αρχών, επιτροπών και διευθύνσεων, ανάδοχες εταιρείες, πρώην και νυν στελέχη του ΟΣΕ και άλλα πρόσωπα, αναμένεται να βρεθούν τις επόμενες ημέρες στο κάδρο των ερευνών για τα αίτια της τραγωδίας των Τεμπών, με φόντο τη μη λειτουργία των ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας στο μεγαλύτερο μήκος του ελληνικού σιδηροδρόμου.
Εισαγγελικοί λειτουργοί αναμένεται να εξετάσουν ακόμα και ενδεχόμενες πιθανότητες δωροδοκιών και χρηματισμών που θα μπορούσαν να σχετίζονται με τις καθυστερήσεις, κωλυσιεργίες και προσκόμματα στην παραλαβή και λειτουργία αυτών των σύγχρονων συστημάτων.
Στα πλαίσια της διερεύνησης, οι αρχές θα αναζητήσουν εξωγενείς παράγοντες που ενδεχομένως "πυροδότησαν" το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην Ελλάδα και πρόσωπα "κλειδιά" με έμμεση ή άμεση εμπλοκή σε αυτές. Όπως σημειώνουν αρμόδιοι αξιωματικοί, η σύλληψη του 59χρονου σταθμάρχη, δεν αποτελεί το τέλος, αλλά την αρχή των ερευνών, που θα επικεντρωθούν σε διαφορετικά μέτωπα. Συλλογή κρίσιμων αποδείξεων και νέος γύρος καταθέσεων, υπό την καθοδήγηση των εισαγγελικών αρχών, αναμένεται να κλείσουν την δικογραφία, φέρνοντας ενώπιον της δικαιοσύνης τους υπευθύνους.
Έρευνες σε βάθος 20ετίας
"… απόδοση των ευθυνών στους υπαίτιους, όποιοι και αν είναι, όπου και αν ανήκουν, από όπου και αν προέρχονται, ό,τι και να εκπροσωπούν", αναφέρει χαρακτηριστικά στη νέα παραγγελία του ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ισίδωρος Ντογιάκος. Παράλληλα προαναγγέλλει ότι οι ευθύνες δεν θα περιοριστούν μόνο στον 59χρονο σταθμάρχη, σημειώνοντας: "Δεν πρέπει, να παγιδευτεί η δικανική κρίση σε ποινικές ευθύνες συγκεκριμένων ατόμων και μόνο. Αντίθετα, επιβάλλεται η πλήρης διερεύνηση της υπόθεσης από κάθε πλευρά και η απόδοση ευθυνών προς πάσα κατεύθυνση, σύμφωνα με τις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις, την ισχύουσα δικονομική τάξη".
Τις επόμενες ημέρες, υπό την καθοδήγηση Εισαγγελέα, αναμένεται να κληθούν για να δώσουν εξηγήσεις στις αρχές, διαφορετικά πρόσωπα, σε μια προσπάθεια να σχηματιστεί μια σαφέστερη εικόνα για τις συνθήκες που οδήγησαν στο τραγικό δυστύχημα. Υπενθυμίζεται ότι σε πρώτη φάση οι αστυνομικοί της Τροχαίας Λάρισας, είχαν λάβει κατάθεση από τον σταθμάρχη που συνελήφθη, έναν ακόμα υπάλληλο βάρδιας του ΟΣΕ και έναν εκπρόσωπο της Hellenic Train. Ο νέος κύκλος, δεν θα περιοριστεί μόνο σε άτομα που έχουν εμπλοκή στις ενέργειες που έγιναν κατά τις κρίσιμες ώρες πριν το δυστύχημα, αλλά θα αφορά και πρόσωπα που γνωρίζουν τις παθογένειες του κλάδου και είχαν προειδοποιήσει για επικίνδυνες αστοχίες.
Παράλληλα οι καταθέσεις ενδέχεται να επεκταθούν σε στελέχη που συνδέονται με τη λειτουργία των σιδηροδρόμων τα τελευταία 20 χρόνια, ακόμα και σε πολιτικά πρόσωπα, με φόντο την απουσία ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας. Οι αρχές θα εξετάσουν υπογεγραμμένες συμβάσεις για αγορά και τοποθέτηση των τεχνικών βοηθημάτων, ενώ με τη συνδρομή πραγματογνώμονα θα προχωρήσουν σε αυτοψία σε όλο το μήκος του σιδηροδρόμου, σε μια προσπάθεια να διαπιστωθούν τυχών κρίσιμες παραλήψεις.
Την ίδια ώρα, στα πλαίσια των ερευνών έχουν συγκεντρωθεί έγγραφα και ηχητικά πειστήρια, τα οποία κατασχέθηκαν τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης από αστυνομικούς της Ασφάλειας Λάρισας που εισήλθαν αιφνιδιαστικά στις εγκαταστάσεις του Σιδηροδρομικού Σταθμού, με εντολή του προϊσταμένου της Εισαγγελέας Εφετών Λάρισας, Σταμάτη Δασκαλόπουλου.
Οι αστυνομικοί προχώρησαν παράλληλα σε αναπαράσταση, χρησιμοποιώντας άλλο σταθμάρχη, σε μια προσπάθεια να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τους αρχικούς ισχυρισμούς του 59χρονου, σύμφωνα με τους οποίους δεν λειτούργησε το αυτοματοποιημένο σύστημα αλλαγής τροχιάς. Διαπίστωσαν ότι λειτουργούσε κανονικά, κάτι που ενίσχυσε την εκτίμηση ότι ο σταθμάρχης είχε ξεχάσει τελείως να επαναφέρει την τροχιά στην αρχική της θέση μετά την ρυμούλκηση αμαξοστοιχίας με μηχανική βλάβη.
Δωροδοκία ή χρηματισμός;
Αύξηση 13 εκατ. ευρώ, παρουσίασε μέσα σε 6 χρόνια το κόστος του έργου ανάταξης και επαναλειτουργίας του ηλεκτρονικού συστήματος ασφαλείας. Αυτή η μεταβολή, αναμένεται να εξεταστεί το επόμενο διάστημα από τους εισαγγελικούς λειτουργούς, για να διαπιστώσουν εάν είναι δικαιολογημένη, απόρροια της χρονικής καθυστέρησης του έργου ή τεχνικών προϋποθέσεων που απουσίαζαν εκ μέρους μιας εκ των ανάδοχων εταιριών. Σε αυτό το πλαίσιο θα ερευνηθούν ακόμα και ενδεχόμενα οικονομικά αδικήματα, όπως δωροδοκία ή χρηματισμός.
Είναι ενδεικτικό ότι από το 2016, δόθηκαν διαδοχικά 7 παρατάσεις στο συγκεκριμένο έργο, με τελευταία τον Δεκέμβριο του 2022 και καταληκτική ημερομηνία παράδοσης τον Μάρτιο του 2023. Μάλιστα το έργο πάγωσε από το 2017, μέχρι και το 2019, λόγω διαφωνίας του ΟΣΕ με τις ανάδοχες εταιρίες, που αφορούσαν ασυμβατότητα λογισμικών. Όταν τελικά υπεγράφη η τελευταία σύμβαση, ο προϋπολογισμός εκτοξεύτηκε από τα 41 εκατ. ευρώ στα 54.
"Θανατηφόρα" κινητικότητα
Ο 59χρονος συλληφθείς για το δυστύχημα των Τεμπών και ένα ακόμα άτομο, ήταν οι μόνοι ενδιαφερόμενοι για την κάλυψη των 18 θέσεων σταθμάρχη μέσω κινητικότητας, που είχε ζητήσει τον περασμένο Νοέμβριο ο ΟΣΕ, λόγω έλλειψης προσωπικού. Η απουσία ενδιαφέροντος προκαλεί εντύπωση, καθώς πρόκειται για θέση με καλύτερες μισθολογικές απολαβές. Για αυτή τη μετάταξη, δεν υπάρχουν όρια ηλικίας, σε αντίθεση με άλλους διαγωνισμούς πρόσληψης, όπου το όριο έχει τοποθετηθεί στα 42 έτη. Ο κατηγορούμενος σταθμάρχης που βρέθηκε στο κρίσιμο πόστο, είχε προσληφθεί στον ΟΣΕ το 1989, μετακινήθηκε με το νόμο περί κινητικότητας το 2011 στο Υπουργείο Παιδείας και με τον ίδιο νόμο, επέστρεψε στον ΟΣΕ, όταν επελέγη από την επιτροπή για την κάλυψη των θέσεων. Ξεκίνησε την 1η Αυγούστου τη βασική εκπαίδευση για την ειδικότητά του, την οποία ολοκλήρωσε τον Οκτώβριο, με 712 ώρες, ενώ στη συνέχεια παρακολούθησε και Πρόγραμμα Ηλεκτροκίνησης.
"ΛΑΡ – 62 - Περνάς κόκκινο φωτόσημο εξόδου έως και είσοδο Νέων Πόρων", ανέφερε η καταγεγραμένη εντολή που έδωσε ο σταθμάρχης στον μηχανοδηγό του τρένου την περασμένη Τρίτη, οδηγώντας το στον όλεθρο. Ο ίδιος, απέδωσε το λάθος του στην... κακιά ώρα κατά την απολογία του στους αστυνομικούς της Τροχαίας Λάρισας. Η μοιραία αλληλουχία που οδήγησε στο θάνατο δεκάδες επιβάτες, ξεκίνησε όταν αμαξοστοιχία ακινητοποιήθηκε πριν το δυστύχημα λόγω μηχανικής βλάβης, στην περιοχή των Τεμπών. Κατά τη ρυμούλκιση του συρμού στο Καραγάτσι, οι υπάλληλοι του ΟΣΕ που είχαν βάρδια άλλαξαν τροχιά για να περάσουν τα βαγόνια ανάποδα από το ρεύμα ανόδου με προορισμό το σταθμό. Όταν η διαδικασία ολοκληρώθηκε, φαίνεται ότι ο σταθμάρχης δεν άλλαξε πάλι το κλειδί, με αποτέλεσμα λίγο αργότερα η επιβατική αμαξοστοιχία από την Αθήνα να καταλήξει στο καθοδικό ρεύμα και να συγκρουστεί μετωπικά με το εμπορικό τρένο.
Ο 59χρονος είχε υποστηρίξει αρχικά στους αστυνομικούς ότι έβαλε το κλειδί για να μεταβάλλει την τροχιά της επιβατικής αμαξοστοιχίας, αλλά αυτό δεν λειτούργησε. Αργότερα όταν τα στελέχη της Τροχαίας αναφέρθηκαν στις ενέργειες που έγιναν για τη ρυμούλκιση στο Καραγάτσι, εκείνος φέρεται να παραδέχτηκε το λάθος του.
Το "σημείο μηδέν" δίνει απαντήσεις
Ένα κρίσιμο κομμάτι των ερευνών, αναμένεται να λάβει χώρα τις επόμενες ημέρες στη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών, όπου έχει μεταφερθεί μεγάλος όγκος από στοιχεία που συγκεντρώθηκαν στο πεδίο της τραγωδίας, στην κοιλάδα των Τεμπών. Κινητά τηλέφωνα επιβατών, υπολείμματα από τα βαγόνια της αμαξοστοιχίας και άλλα ευρήματα θα εξεταστούν σε μια προσπάθεια να σχηματιστεί ξεκάθαρη εικόνα για συνθήκες του δυστυχήματος. Στο μικροσκόπιο έχουν μπει και τα αίτια που προκάλεσαν την έκρηξη και φωτιά που σημειώθηκε μετά τη σύγκρουση των δύο Αμαξοστοιχιών. Η πρώτη εκτίμηση οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η αρχική έκρηξη και εστία φωτιάς προκλήθηκε από σπινθήρες και ανάφλεξη καυσίμων για να ακολουθήσουν εκρήξεις φιαλών υγραερίου που υπήρχαν μέσα στο βαγόνι-εστιατόριο, οι οποίες μεγέθυναν την ένταση της φωτιάς και το θανατηφόρο αποτέλεσμα.
Γλέντι στο σταθμό την ώρα του δυστυχήματος;
"Μου ήρθε μια πληροφορία από κατοίκους της περιοχής του ΟΣΕ Λάρισας, εκεί που βρίσκεται ο σταθμός. Μου είπαν πως την ώρα του ατυχήματος ακούγονταν τραγούδια και χαρές μέσα από το σταθμαρχείο της Λάρισας. Σαν πάρτι… Αυτό έγινε μετά τις 11 το βράδυ, μετά την αναχώρηση των τρένων. Μόλις έφυγε το τρένο από τη Λάρισα άρχισαν μουσικές", κατήγγειλε μιλώντας στον Σκάι, ο Γιώργος Μπαρτζώκης δικηγόρος πολιτικής αγωγής του πολυτραυματία επιβάτη της μοιρίας αμαξοστοιχίας, Λάζου Παπαζήση. Μάλιστα ο δικηγόρος ανέφερε ότι ήταν η δεύτερη συνεχόμενη ημέρα που κάτοικοι άκουγαν τραγούδια μέσα από τον σταθμό. Η συγκεκριμένη καταγγελία δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται στο πλαίσιο της έρευνας.
Ειδική επιτροπή αναδεικνύει τις παθογένειες
Με στόχο τη διερεύνηση και ανάδειξη των συστημικών προβλημάτων και δυσλειτουργιών που οδήγησαν στη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, κατόπιν εντολής του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης ανακοίνωσε τη σύσταση Ειδικής τριμελούς Επιτροπής, που θα επιτελέσει το έργο της στο συντομότερο δυνατό χρόνο, καλώντας τεχνικό προσωπικό, εμπειρογνώμονες ή όποιο άλλο πρόσωπο κρίνει απαραίτητο, προκειμένου να συνδράμουν.
Τρία συστήματα εκτός λειτουργίας
Αρχές δεκαετίας 2000. Η Ελλάδα προμηθεύεται το ηλεκτρονικό σύστημα που πρόκειται να εγκατασταθεί σε όλο το μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Φεβρουάριος 2023. Το σύστημα λειτουργεί μόνο… στο τμήμα Τιθορέας – Δομοκού. Όπως διευκρινίζουν έμπειροι μηχανοδηγοί, η προμήθεια αφορούσε τη φωτοσήμανση, την τηλεδιοίκηση και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Αμαξοστοιχιών (ETCS). Το τρίτο είναι αυτό που έχει τη δυνατότητα επέμβασης σε ανθρώπινο λάθος. Η τηλεδιοίκηση που αποτυπώνει όλες τις κινήσεις των τρένων σε απόσταση 150 -200 χλμ., θα λειτουργήσει μέχρι το 2010. Μείωση προσωπικού, βλάβες και αλλεπάλληλα περιστατικά δολιοφθοράς, καθώς το σύστημα συνδέεται με χαλκό, θα αποτελέσουν την αρχή του τέλους. Μαζί θα σταματήσουν να λειτουργούν και τα φωτοσήματα.
Με την ολοκλήρωση της διπλής γραμμής το 2018, θα γίνει εκ νέου μια προσπάθεια να κουμπώσουν τα τρία συστήματα, όμως λόγω ασυμβατότητας λογισμικού αυτό δεν θα καταστεί δυνατό. Η διαδικασία ανάταξης με χρονικό ορίζοντα το 2020, θα… βαλτώσει. "Ακούμε σήμερα έρχονται αύριο έρχονται", περιγράφει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος μηχανοδηγών του ΟΣΕ, Κώστας Γενηδούνιας.
