Κατάμεστο από κόσμο το ΣΕΦ στην συναυλία που διοργάνωσε το ΚΚΕ για να τιμήσει τον Σταύρο Ξαρχάκο. Ιστορική χαρακτήρισε τη στιγμή ο συνθέτης. Οι ευχαριστίες Κουτσούμπα «για την ασυμβίβαστη ειλικρίνεια της τέχνης σου, της ελεύθερης από ιδεολογικές, πολιτικές προκαταλήψεις»
Η τέχνη του Σταύρου Ξαρχάκου που ημερεύει την ψυχή και εξυψώνει τον άνθρωπο, συναντιέται με τον δικό μας αγώνα για έναν ανώτερο πολιτισμό, όπου «ο άνθρωπος θα πάψει για τον άνθρωπο να είναι λύκος», υπογράμμισε ο Δημήτρης Κουτσούμπας, στην ομιλία του στο κατάμεστο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, στη μεγάλη συναυλία-αφιέρωμα της ΚΕ του ΚΚΕ στον Σταύρο Ξαρχάκο, το βράδυ του Σαββάτου
.
Ανήκει με Μίκη και Χατζηδάκη στους μεγάλους της ελληνικής μουσικής
«Ο Σταύρος Ξαρχάκος ανήκει μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζηδάκι στους μεγάλους της ελληνικής μουσικής που, ο καθένας μέσα από τον δικό του δρόμο, πραγματοποίησαν το άλμα της στην αποκαλούμενη «έντεχνη λαϊκή μουσική»» σημείωσε ο Δημήτρης Κουτσούμπας.
Μάλιστα αμέσως μετά το τέλος της ομιλίας του Δημήτρη Κουτσούμπα και πριν ξεκινήσει το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, ο Σταύρος Ξαρχάκος ανέβηκε στην εξέδρα μαζί με τον γραμματέα του ΚΚΕ και ανταποκρινόμενος στα επαινετικά λόγια του Δημήτρη Κουτσούμπα είπε με νόημα για να εκφράσει την αντίθεσή του στο ΠΔ για την υποβάθμιση των πτυχίων των καλλιτεχνικών σχολών: «Για απόφοιτος λυκείου καλά τα πήγα…».
Ανήκει με Μίκη και Χατζηδάκη στους μεγάλους της ελληνικής μουσικής
«Ο Σταύρος Ξαρχάκος ανήκει μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζηδάκι στους μεγάλους της ελληνικής μουσικής που, ο καθένας μέσα από τον δικό του δρόμο, πραγματοποίησαν το άλμα της στην αποκαλούμενη «έντεχνη λαϊκή μουσική»» σημείωσε ο Δημήτρης Κουτσούμπας.
Μάλιστα αμέσως μετά το τέλος της ομιλίας του Δημήτρη Κουτσούμπα και πριν ξεκινήσει το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, ο Σταύρος Ξαρχάκος ανέβηκε στην εξέδρα μαζί με τον γραμματέα του ΚΚΕ και ανταποκρινόμενος στα επαινετικά λόγια του Δημήτρη Κουτσούμπα είπε με νόημα για να εκφράσει την αντίθεσή του στο ΠΔ για την υποβάθμιση των πτυχίων των καλλιτεχνικών σχολών: «Για απόφοιτος λυκείου καλά τα πήγα…».
Στη σφαίρα της υπέρβασης
Στη συνέχεια ο Σταύρος Ξαρχάκος χαρακτήρισε ιστορική τη σημερινή εκδήλωση που διοργάνωσε το ΚΚΕ λέγοντας:
«Ιστορική βραδιά γιατί ποτέ στα πολιτισμικά δρώμενα αυτής της χώρας δεν συνέβη αυτό το γεγονός που συμβαίνει απόψε εδώ. Ακόμα και το Κάπα Κάπα Έψιλον ξεπέρασε τον χαρακτηρισμό της προόδου και μπήκε στη σφαίρα της υπέρβασης. Μια υπέρβαση που χρειάζεται κότσια για να την κάνεις. Και το μόνο κόμμα που έχει κότσια όχι μόνο να την κάνει, αλλά και να την υλοποιήσει είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας», είπε χαρακτηριστικά, σε μια εντυπωσιακή αποστροφή του λόγου του, ο συνθέτης καταχειροκροτούμενος από χιλιάδες κόσμου.
Επίσης, ευχαρίστησε «από τα βάθη της καρδιάς» του τον Δημήτρη Κουτσούμπα για την πρωτοβουλία, πριν παρουσιάσει στο κοινό την ορχήστρα και τους καλλιτέχνες.
Αγάπη και πίκρα για τη βασανισμένη ζωή
Αναλυτικά τα βασικότερα σημεία της ομιλίας του Δημήτρη Κουτσούμπα έχουν εξής:
«Η δημιουργία του είναι το ίδιο σπουδαία, όσο σπουδαίες είναι και οι ποιητικές, κινηματογραφικές, θεατρικές δημιουργίες, που με το αλάνθαστο αισθητικό του κριτήριο έχει επιλέξει να εκφράσει μουσικά, Όμως αυτό δεν είναι όλη η αλήθεια. Ο Ξαρχάκος δεν υπηρετεί απλά την τέχνη των συνεργατών του. Είναι συνδημιουργός της. Τα εμβληματικά κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα που συμμετείχε είναι αδιαχώριστα από τη μουσική του».
Ο Δ. Κουτσούμπας αναφέρθηκε στη συνέχεια σε κινηματογραφικές ταινίες (Ταξίδι, Λόλα, Κόκκινα Φανάρια, Κορίτσια στον Ήλιο, Ρεμπέτικο), θεατρικά (Το Μεγάλο μας Τσίρκο) και ποιητικά (Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας) έργα που, όπως τόνισε, δεν θα ήταν ποτέ ίδια χωρίς τη σεμνή υπογραφή του Σ. Ξαρχάκου.
Ο Δ. Κουτσούμπας, σε άλλο σημείο της ομιλίας του, τόνισε ότι «δεν είναι όμως μόνο η μεγάλη αγάπη του Ξαρχάκου για τη λαϊκή μουσική και η ουσιαστική γνώση του πάνω σ’ αυτή, που κάνουν το έργο του να μιλά τόσο βαθιά στη λαϊκή ψυχή. Είναι και γιατί στη δημιουργία του βρίσκει απόλυτη έκφραση ο καημός της φτωχολογιάς, μέσα από ένα μοναδικό συνδυασμό της διάχυτης σε όλο το έργο του αγάπης και της πίκρας από τη βασανισμένη ζωή της».
«Η δημιουργία του είναι το ίδιο σπουδαία, όσο σπουδαίες είναι και οι ποιητικές, κινηματογραφικές, θεατρικές δημιουργίες, που με το αλάνθαστο αισθητικό του κριτήριο έχει επιλέξει να εκφράσει μουσικά, Όμως αυτό δεν είναι όλη η αλήθεια. Ο Ξαρχάκος δεν υπηρετεί απλά την τέχνη των συνεργατών του. Είναι συνδημιουργός της. Τα εμβληματικά κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα που συμμετείχε είναι αδιαχώριστα από τη μουσική του».
Ο Δ. Κουτσούμπας αναφέρθηκε στη συνέχεια σε κινηματογραφικές ταινίες (Ταξίδι, Λόλα, Κόκκινα Φανάρια, Κορίτσια στον Ήλιο, Ρεμπέτικο), θεατρικά (Το Μεγάλο μας Τσίρκο) και ποιητικά (Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας) έργα που, όπως τόνισε, δεν θα ήταν ποτέ ίδια χωρίς τη σεμνή υπογραφή του Σ. Ξαρχάκου.
Ο Δ. Κουτσούμπας, σε άλλο σημείο της ομιλίας του, τόνισε ότι «δεν είναι όμως μόνο η μεγάλη αγάπη του Ξαρχάκου για τη λαϊκή μουσική και η ουσιαστική γνώση του πάνω σ’ αυτή, που κάνουν το έργο του να μιλά τόσο βαθιά στη λαϊκή ψυχή. Είναι και γιατί στη δημιουργία του βρίσκει απόλυτη έκφραση ο καημός της φτωχολογιάς, μέσα από ένα μοναδικό συνδυασμό της διάχυτης σε όλο το έργο του αγάπης και της πίκρας από τη βασανισμένη ζωή της».
Ο καημός είναι σαν λυγμός που δεν βγαίνει
«Αυτός ο καημός στον Ξαρχάκο δεν γίνεται ποτέ μεμψίμοιρος, μια κλάψα του ταπεινωμένου. Είναι σαν ένας λυγμός που δεν βγαίνει. Όπως στα «μάτια βουρκωμένα». Μέσα σ’ αυτόν τον λυγμό όμως υπάρχει πάντα μια λεβεντιά. Κάποτε μάλιστα ο λυγμός μετατρέπεται και σε θυμό για τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, της Ελλάδας – μάνας του καημού. Τον Ξαρχάκο φαίνεται να μην τον συγκινεί μόνο ο καημός του λαϊκού κόσμου.
»Ίσως ακόμη περισσότερο τον συγκινεί η παλικαριά των αγωνιστών του που ανταμείβεται με τον θάνατο, κάποιο «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή» ή «ένα πρωί σε μια γωνιά στην Κοκκινιά», όπως στο συνταραχτικό τραγούδι του «Νυν και Αεί» σε στίχους του σπουδαίου ποιητή μας Νίκου Γκάτσου, με τον οποίο ο Ξαρχάκος είχε μια ιδιαίτερα γόνιμη συνεργασία» πρόσθεσε.
«Τα τραγούδια του Ξαρχάκου μάς εμπνέουν και μας συγκινούν τόσο βαθιά, γιατί έχουν «αίμα και καρδιά»» είπε ο Δ. Κουτσούμπας τονίζοντας «καίγεται ολόκληρος όταν δημιουργεί. Αυτός είναι ο λόγος που η μουσική του έχει τη δύναμη να πυρπολεί τις ψυχές, ακόμη και τις πιο αδύναμες».
Η λογοκρισία της αγοράς
«Το 1966 με πρωτοβουλία του Χατζηδάκη και με αφορμή την απαγόρευση των τραγουδιών κυρίως του Θεοδωράκη με βάση τον κατοχικό νόμο για την προληπτική λογοκρισία, ο Ξαρχάκος ηγήθηκε μαζί με τον Θεοδωράκη και τον Χατζηδάκη στην εκστρατεία για την κατάργηση της λογοκρισίας στο πνευματικό έργο» ανέφερε ο Δ. Κουτσούμπας, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «σήμερα, εν έτει 2023 ο Σταύρος Ξαρχάκος εξακολουθεί με το ίδιο πείσμα να αντιμάχεται τη λογοκρισία. Αυτή τη φορά όμως έρχεται να αντιμετωπίσει μια πολύ πιο ύπουλη, απρόσωπη και γι’ αυτό ακόμη πιο επικίνδυνη μορφή της, τη λογοκρισία της «αγοράς».
»Μια «αγορά» που μετρώντας τα views και τα κέρδη, παρά τις ισχυρές αντιστάσεις της νεότερης γενιάς δημιουργών, προσπαθεί να επιβάλει όχι μόνο τη μετριότητα της εμπορευματοποιημένης, ή καλύτερα της εμποροκρατούμενης τέχνης, αλλά και τη χυδαιότητα των πολιτιστικών «καταγωγίων» που μολύνουν τις νεανικές ψυχές, θεοποιώντας το χρήμα, τον ανταγωνισμό, τη βία, τον σεξισμό, τα ναρκωτικά, την αμορφωσιά και κάθε είδους παραβατικότητα».
«Αυτά είναι τα φυσικά «πολιτιστικά» παράγωγα μιας κοινωνίας που κακογερνά, σαπίζει και κακοφορμίζει, μέσα στη διαφθορά, επιχειρώντας να πνίξει στα βρωμόνερα του βούρκου της την ομορφιά της ζωής και της τέχνης που την υπηρετεί» είπε ο Δ. Κουτσούμπας, τονίζοντας ότι «μαζί με τον μετρημένο λόγο του ο Ξαρχάκος επιστρατεύει σ’ αυτόν τον αγώνα το πιο δυνατό του όπλο, τη μουσική. Όχι μόνο τη δική του, αλλά και όλη τη μουσική μας παράδοση. Από την έντεχνη λαϊκή έως και το ρεμπέτικο, μέσα από τις εξαίσιες ενορχηστρώσεις του».
Διακριτική και αθόρυβη
Ο Δ. Κουτσούμπας μίλησε ακόμα για τη διακριτική, αθόρυβη και σημαντική δραστηριότητα του Σ. Ξαρχάκου για τη διάδοση και ανάπτυξη της γνήσιας μουσικής τέχνης ειδικά από τη νέα γενιά.
Επισήμανε ότι αντί της αναγνώρισης και αμέριστης στήριξης του κράτους σε ένα τόσο χαρισματικό και πολύτιμο άνθρωπο «η επίσημη πολιτεία, αντί να ενθαρρύνει την ανάπτυξη της δραστηριότητας και των πρωτοβουλιών του, φροντίζει να διαλύσει, ό,τι με τόσο κόπο δημιούργησε».
«Αναφερόμαστε», είπε στη συνέχεια, «στο μοναδικό κρατικό ορχηστρικό σύνολο στην Ελλάδα που ως αντικείμενό του έχει αποκλειστικά την ελληνική μουσική, στην Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής (ΚΟΕΜ), ιδρυμένη το 1994 από το υπουργείο Πολιτισμού, επί Θάνου Μικρούτσικου, με καλλιτεχνικό διευθυντή και μαέστρο τον Σταύρο Ξαρχάκο. Μια ορχήστρα που συνειδητά σπρώχτηκε από όλες τις κυβερνήσεις να βουλιάξει, χωρίς όργανα και μουσικούς, ώσπου φτάσαμε σήμερα να προαναγγέλλεται μέσα από τον κρατικό προϋπολογισμό του 2023 το οριστικό της κλείσιμο. Μαζί με το άλλο σπουδαίο, ιστορικό μουσικό μας σύνολο, την «Ορχήστρα των χρωμάτων», του Μάνου Χατζηδάκι».
«Μοιάζει σαν μια κίνηση συμβολική για το οριστικό κόψιμο των δεσμών της επίσημης πολιτείας με τις πιο ένδοξες περιοχές της μουσικής μας, εν μέσω μάλιστα πανηγυρισμών για την εξωστρέφεια και την μετατροπή του σύγχρονου πολιτισμού μας σε εξαγώγιμο προϊόν» είπε ο Δ. Κουτσούμπας.
Ημερεύει την ψυχή και εξυψώνει τον άνθρωπο
«Αυτή η κοινωνία τρέφει έμφυτη εχθρότητα προς την τέχνη, γιατί όταν είναι αληθινή, δεν μπορεί παρά να υπερασπίζεται την ανθρώπινη ακεραιότητα απέναντι σε κάθε απόπειρα υποβιβασμού και αλλοίωσής της. Δεν μπορεί παρά να αντιστέκεται στην αλλοτρίωση, την αδρανοποίηση της σκέψης, την απανθρωπιά» ανέφερε και απευθυνόμενος στον Σ. Ξαρχάκο είπε:
«Η τέχνη σου που ημερεύει την ψυχή και εξυψώνει τον άνθρωπο, συναντιέται με τον δικό μας αγώνα για έναν ανώτερο πολιτισμό, όπου «ο άνθρωπος θα πάψει για τον άνθρωπο να είναι λύκος»».
«Το ΚΚΕ δεν αντιμετωπίζει την τέχνη, τον πολιτισμό, ως διακοσμητικό στοιχείο της πολιτικής δράσης του. Παλεύουμε καθημερινά να συνειδητοποιηθεί από όλους και όλες βαθύτερα ότι η σπουδαιότερη λειτουργία της τέχνης, γενικότερα του πολιτισμού, είναι να συμβάλει στην διεύρυνση του μορφωτικού ορίζοντα, στην πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας, την ικανότητα όλων να κατανοούν και να επιδρούν στην κοινωνική πραγματικότητα.
»Να συμβάλουμε με την πρωτοπόρα δράση μας να ανέβει το πολιτιστικό μορφωτικό επίπεδο, να ανέβει ο αγώνας όλων, για την ουσιαστική προστασία των θυμάτων κάθε είδους βίας, ιδιαίτερα των παιδιών, της νεολαίας, των γυναικών, των μεταναστών, των ηλικιωμένων, των αναπήρων συνανθρώπων μας, εναντίον κάθε είδους ρατσισμού, αποξένωσης, λόγω φύλου, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού. Να συμβάλουμε ώστε να λάμψει ξανά το χαμόγελο στα χείλη των παιδιών, στα χείλη των εργατών, όλων των λαϊκών οικογενειών που υποφέρουν από την ακρίβεια, τη φτώχεια, την ανεργία, τα χρέη, την πανδημία, την υποβαθμισμένη υγεία και παιδεία, την υποβάθμιση των καλλιτεχνικών σπουδών» είπε ο Δ. Κουτσούμπας.
Το μεγάλο, το ωραίο και το συγκλονιστικό
«Και από αυτό το βήμα δηλώνουμε την αλληλεγγύη μας στους εργάτες της ΛΑΡΚΟ που παλεύουν για να έχουν μεροκάματο, δουλειά. Σε όλους τους καλλιτέχνες που βρίσκονται στους δρόμους του αγώνα και ζητάνε την απόσυρση του ΠΔ και την ανωτατοποίηση των σπουδών τους.
»Υψώνουμε τη φωνή μας μαζί με όλους τους εργαζόμενους του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, τους αυτοαπασχολούμενους επαγγελματίες, αγρότες, επιστήμονες, τους συνταξιούχους, τους φοιτητές, τους μαθητές και τους δασκάλους τους, τους καλλιτέχνες, για ένα καλλίτερο κι ευτυχισμένο αύριο. Για το μεγάλο, το ωραίο το συγκλονιστικό!» πρόσθεσε.
Ασυμβίβαστη και ελεύθερη από ιδεολογικές, πολιτικές προκαταλήψεις
«Σταύρο Ξαρχάκο, με αφορμή αυτή την μεγάλη συναυλία που γράφει ιστορία για την σύγχρονη Ελλάδα, θέλουμε να σου πούμε, εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, ότι σε ευχαριστούμε από το βάθος της καρδιάς μας, γιατί με την τέχνη, το ήθος και τη στάση σου, μας μαθαίνεις να μην ανεχόμαστε την ασκήμια, να αγαπάμε το καλό και να αποκηρύσσουμε το κακό σε κάθε του μορφή, αισθητική, ηθική, κοινωνική.
Σε ευχαριστούμε για τον αγώνα σου να δημιουργήσεις στα παιδιά μας αντισώματα απέναντι στον καταιγισμό των φτηνών, των πρόστυχων πολιτιστικών ερεθισμάτων, για την έγνοια και την φροντίδα σου προς τους νέους καλλιτέχνες.
Σε ευχαριστούμε για την ασυμβίβαστη ειλικρίνεια της τέχνης σου, της ελεύθερης από ιδεολογικές, πολιτικές προκαταλήψεις.
Η γη μια κούνια για τ’ αγέννητα παιδιά
Και σου ευχόμαστε να είσαι πάντα γερός, δυνατός, ανήσυχος, με αμείωτη τη νεανική σου φλόγα και με «τα χελιδόνια της μουσικής σου να τραγουδούν αδιάκοπα».
Σου ευχόμαστε πάνω απ’ όλα να ζήσεις κι εσύ και όλοι μας, εκείνη τη μέρα που οι κόποι σου θα δικαιωθούν, τη μέρα που ο λαός μας μέσα στο άπλετο ελληνικό φως «θα σπείρει στην ερημιά χορτάρι» και θα κάνει «τη γη μια κούνια για τ’ αγέννητα παιδιά»» κατέληξε στην ομιλία του ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.
Στη συναυλία συμμετείχαν οι ερμηνευτές – τραγουδιστές: Δήμητρα Γαλάνη, Μανώλης Μητσιάς, Νατάσσα Μποφίλιου, Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης και Ηρώ Σαΐα. Διεύθυνση ορχήστρας: Σταύρος Ξαρχάκος.
