Το πρωί της Τρίτης στο Μέγαρο Μαξίμου αιφνιδιάστηκαν από μια ακόμη αποκάλυψη του Politico. Αυτή τη φορά το αμερικανικό μέσο στην ηλεκτρονική του έκδοση έφερνε στο φως την είδηση για την πρόταση του Κ. Μητσοτάκη προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να θεσπιστεί ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού...
Η κυβέρνηση δεν ήθελε να δώσει ακόμη δημοσιότητα στην πρωτοβουλία της γνωρίζοντας τις δυσκολίες που υπάρχουν και ελπίζοντας στην παρασκηνιακή διαβούλευση έως την προσεχή Πέμπτη που θα διεξαχθεί μέσω τηλεδιάσκεψης η πρώτη σύνοδος κορυφής των ηγετών της ΕΕ για τη νέα χρονιά. Όμως η εκ Βρυξελλών διαρροή -η οποία αποδίδεται σε μια προσπάθεια να “καεί” λίγο το θέμα- υποχρέωσε το κυβερνητικό επιτελείο να αλλάξει τακτική και την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενο να δώσει στη δημοσιότητα την επιστολή και να ξεκινήσει καμπάνια προώθησης της.
Αυτό το τμήμα του παρασκηνίου έχει ενδιαφέρον γιατί συνδέεται με τις διεργασίες στους ευρωπαϊκούς κόλπους για τα γενικότερα ζητήματα του εμβολιασμού. Η δεύτερη έκπληξη ήρθε την Τετάρτη όταν η μεγαλύτερη γερμανική εφημερίδα η Bild έκανε πρώτο θέμα την επιστολή του κ. Μητσοτάκη αφιερώνοντας μάλιστα στις εσωτερικές σελίδες κι ένα υπερμέγεθες, για τα δεδομένα της, σχετικό ρεπορτάζ. Ο τίτλος της εφημερίδας για την ενέργεια του κ. Μητσοτάκη μπορεί στα ελληνικά να αποδόθηκε ως “εντυπωσιακό σχέδιο” στην ΕΕ, αλλά στα γερμανικά η φράση “Brisanter Plan” έχει διττή σημασία μεταφραζόμενη, στην κυριολεξία, ως “εκρηκτικό σχέδιο”. Χωρίς να θεωρείται δηλαδή κατ΄ ανάγκη ως κάτι θετικό.
Πηγές από το Βερολίνο ανέφεραν στην “κυριακάτικη δημοκρατία” ότι όσο κι αν οι ηγεσίες αντιμετωπίζουν κατ' αρχήν ευμενώς μια τέτοια ιδέα -εάν δεν έχουν λειτουργήσει και ως υποβολείς της- οι επιφυλάξεις είναι πολλές αφενός σε επιστημονικό επίπεδο και αφετέρου στην κοινή γνώμη. Αυτό εξηγεί και τον τρόπο παρουσίασης από την Bild η οποία είναι μια κατ' εξοχήν λαϊκή εφημερίδα.
Ενδεικτική των ηγετικών διαθέσεων υπήρξε πάντως η ένθερμη υποστήριξη της πρωτοβουλίας Μητσοτάκη από τον (γνωστών αντιλήψεων) επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ. Από την άλλη πλευρά οι δυσκολίες που υπάρχουν αποτυπώθηκαν στη δήλωση (ανώνυμου) ευρωπαίου αξιωματούχου ότι “είναι θέμα της χρονικής στιγμής κατά την οποία θα λειτουργήσει κάτι τέτοιο”, δηλαδή το πιστοποιητικό, ενώ ακολούθησε η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν με μια, επί της ουσίας, ισορροπημένη διατύπωση. “Χαιρετίζοντας” την πρωτοβουλία του κ. Μητσοτάκη, η κ. Φον ντερ Λάιεν έκανε ταυτόχρονα λόγο για πιστοποιητικό “το οποίο θα γίνεται δεκτό σε όλες τις χώρες μέλη”.
Το στοιχείο της “αμοιβαίας αναγνώρισης” αποτελεί ακριβώς το πρώτο νομικό και ουσιαστικό αγκάθι που έχουν να αντιμετωπίσουν οι Βρυξέλλες. Ήδη υπάρχουν χώρες όπως η Ρουμανία που απορρίπτουν ανοικτά την πρόταση Μητσοτάκη διαφωνώντας με τη χρήση τέτοιων πιστοποιητικών για ταξίδια και χαρακτηρίζοντάς την “διχαστική”. Ανάλογες ενστάσεις φαίνεται ότι υπάρχουν και σε μεγαλύτερες χώρες όπως η Γαλλία. Από την άλλη πλευρά στην Ιταλία έχει τεθεί ήδη -στην περιοχή της Νάπολης- σε τοπική ισχύ η visa του εμβολιασμού ως προϋπόθεση για την ελεύθερη πρόσβαση σε εστιατόρια και χώρους ψυχαγωγίας.
Σε κάθε περίπτωση, βασικό ζήτημα είναι εάν για την οποιαδήποτε απόφαση θα χρειαστεί ομοφωνία ή όχι, κάτι από το οποίο θα εξαρτηθεί και εάν μπορεί να τύχει γενικής εφαρμογής και στις 27 χώρες η χρησιμοποίηση του πιστοποιητικού εμβολιασμού.
Ο λόγος τον οποίο επικαλείται για τη σπουδή της η ελληνική κυβέρνηση -την ώρα που δεν έχει καν προχωρήσει το πρόγραμμα εμβολιασμών- συνδέεται με τον τουρισμό. Η οικονομία της χώρας μας πράγματι επηρεάζεται από την παράμετρο αυτή περισσότερο από κάθε άλλη ενώ το Βατερλό από τους χειρισμούς του καλοκαιριού συνεχίζει να επιφέρει δραματικές υγειονομικές και οικονομικές παρενέργειες. Ευελπιστούν λοιπόν ότι με την καθιέρωση του “τουριστικού διαβατηρίου” -διότι στην πραγματικότητα περί αυτού πρόκειται- η Ελλάδα θα μπορέσει να ανταγωνιστεί ισότιμα τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες από τη φετινή τουλάχιστον σεζόν χωρίς να βρεθεί σε μειονεκτική θέση.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση αναλαμβάνει να προτείνει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς κάτι που δεν κάνουν οι επιχειρήσεις και δη οι αεροπορικές. Αν και αρχικώς είχαν γίνει σχετικές ανακοινώσεις, τα θέματα ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών που ανακύπτουν είναι τέτοια που δεν έμεινε σύντομα καμία αμφιβολία ότι τα δικαστήρια θα ακυρώσουν κάθε τέτοια ιδιωτική απόφαση.
Ζητούμενο ασφαλώς είναι τι θα συμβεί εάν περιβληθούν με κρατικό -και υπερκρατικό- μανδύα τέτοιου είδους πρωτοφανείς στη μεταπολεμική ιστορία της ανθρωπότητας πρωτοβουλίες. Μάλιστα σε χώρες με πιο ανεπτυγμένες τις θεσμικές αντιστάσεις, οργανώσεις και νομικοί βρίσκονται επί ποδός για να εμποδίσουν τη νομοθέτηση τέτοιων μέτρων που υπερβαίνουν την υγειονομική παράμετρο και αγγίζουν τον πυρήνα της δημοκρατίας αφού και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ως βασικό πυλώνα της την ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών της.
Για τις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης ο τουρισμός άλλωστε δεν αποτελεί προτεραιότητα. Γι αυτό και δεν “καίγονται” ιδιαίτερα να αποκτήσουν ένα τέτοιο διαβατήριο. Αντιθέτως δημιουργούνται άλλα μείζονα προβλήματα γι αυτές. Εκατομμύρια πολίτες για παράδειγμα περνούν καθημερινώς τα σύνορα γειτονικών χωρών για να εργαστούν και επιστρέφουν, με αποτέλεσμα η προοπτική μιας ακόμη προϋπόθεσης για τη μετακίνησή τους να μην τους ενθουσιάζει. Από την άλλη πλευρά δημιουργείται βάσιμα ο φόβος ότι ο τουρισμός είναι μόνο η αρχή και, αφού μπει στη ζωή των πολιτών, το πιστοποιητικό θα αρχίσει να χρησιμοποιείται και σταδιακά για ολοένα περισσότερες δραστηριότητες, οδηγώντας σε καθεστώς ανελευθερίας με πολίτες δύο κατηγοριών και επιστρέφοντας την ανθρωπότητα σε άλλες περιόδους.
Προ των επαπειλούμενων αντιδράσεων, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στην τηλεδιάσκεψη της Πέμπτης θα επιχειρηθεί να γίνει μόνο ένα πρώτο και μάλλον “ανώδυνο” βήμα γενικής αναγνώρισης της σημασίας του πιστοποιητικού εμβολιασμού, δίχως όμως να εξειδικευτούν οι περιπτώσεις χρήσης του καθώς και τα ακριβή στοιχεία που θα περιλαμβάνει πολύ περισσότερο μάλιστα καθώς αυτά συνδέονται με τα προσωπικά δεδομένα. Η επεξεργασία των παραμέτρων αυτών αναμένεται να παραπεμφθεί για αργότερα δεδομένου ότι ανακύπτει κι ένα πολύ πρακτικό θέμα. Για να έχει ουσιαστική εφαρμογή το πιστοποιητικό και να μην μπορεί να το στερηθεί ουδείς, θα πρέπει να προηγηθεί κατά 100% ο εμβολιασμός του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Κάτι τέτοιο εκ των πραγμάτων θα χρειαστεί αρκετούς μήνες ακόμη, ενδεχομένως και το φθινόπωρο. Όπως επίσης επισημαίνουν οι ειδικοί παρατηρείται και κάτι άλλο, πρωθύστερο: Παρουσιάζεται ο εμβολιασμός ως πανάκεια για ασφαλείς μετακινήσεις και ταξίδια, όταν δεν υπάρχουν ακόμη ασφαλή επιστημονικά συμπεράσματα για το κατά πόσο περιορίζεται από το εμβόλιο η μεταδοτικότητα του ιού. Κατόπιν τούτων, γίνονται ακόμη πιο εύλογα και τα ερωτήματα για τις πραγματικές σκοπιμότητες που μπορεί να υποκρύπτει αυτή η σπουδή για τη θέσπιση ενός τέτοιου πιστοποιητικού...
Ανδρέας Καψαμπέλης
