«Ενωμένοι για μία νέα εποχή». Αυτός είναι ο υπότιτλος της έκθεσης ΝΑΤΟ 2030 που διαμορφώθηκε από μία ομάδα 10 ειδικών, στους οποίους ο ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ανέθεσε το άνοιγμα του στρατηγικού προβληματισμού για το μέλλον της Συμμαχίας. Ο στόχος αυτού του στρατηγικού προβληματισμού ήταν να μετατρέψει τη Συμμαχία σε «περισσότερο πολιτική και παγκόσμια», προσαρμόζοντάς την στην αντιμετώπιση ενός αβέβαιου και απειλητικού μέλλοντος.
Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ
Τον Μάρτιο 2020, ο ΓΓ του ΝΑΤΟ παρουσίασε την ομάδα των δέκα ειδικών, με επικεφαλής ως συμπροέδρους τον πρώην υπουργό Άμυνας της Γερμανίας Thomas de Maiziere και τον πρώην υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Wess Mitchell. Η πρωτοβουλία αυτή ανάγεται στον Δεκέμβριο 2019 στη Σύνοδο των επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων του ΝΑΤΟ, η οποία έδωσε την εξουσιοδότηση για να δημιουργηθεί μία ομάδα ειδικών για να σκεφθούν και να προτείνουν συλλογικές δράσεις που θα οδηγούσαν στην ανανέωση της Συμμαχίας.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τον τρόπο που επέλεξε το ΝΑΤΟ για να αντιμετωπίσει τρία μεγάλα προβλήματα. Την κριτική του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν ότι το ΝΑΤΟ είναι «εγκεφαλικά νεκρό», την απόκτηση από την Τουρκία του αντιαεροπορικού συστήματος S-400, καθώς και τις πιέσεις του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για συμμόρφωση κυρίως των Ευρωπαίων εταίρων, με την δέσμευση για αύξηση των αμυντικών τους δαπανών στο 2% του ΑΕΠ.
Στις 1/12/2020, η έκθεση ΝΑΤΟ 2030, παρουσιάστηκε στους υπουργούς Εξωτερικών της Συμμαχίας, στην καθιερωμένη τελευταία σύνοδο του χρόνου, η οποία ταυτόχρονα ήταν και η τελευταία για τον Μάικ Πομπέο.
Η ΕΚΘΕΣΗ ΝΑΤΟ 2030
Η έκθεση χωρίζεται σε τρία μέρη: Το πρώτο, αφορά το όραμα και την προοπτική του ΝΑΤΟ τα επόμενα δέκα χρόνια. Το δεύτερο, αφορά τις τάσεις που αναμένεται να αλλάξουν το περιεχόμενο της Συμμαχίας, περιλαμβανομένων και πολλών νέων απειλών. Το τρίτο, αφορά τις προτάσεις της ομάδας των ειδικών για τους τρεις στόχους που είχε θέσει ο Γενς Στόλτενμπεργκ, δηλαδή την ενδυνάμωση της εσωτερικής συνοχής, τον καλύτερο πολιτικό συντονισμό των διαφόρων επιπέδων της Συμμαχίας και τέλος, την ενδυνάμωση του πολιτικού ρόλου του ΝΑΤΟ.
Για τα τρία αυτά υποσύνολα υπάρχουν μία σειρά από προτάσεις, οι οποίες ανέρχονται συνολικά σε 136 και αποσκοπούν να δώσουν στο ΝΑΤΟ μία «στρατηγική σταθερά σε ένα αβέβαιο μέλλον».
Στο επίπεδο της υψηλής στρατηγικής, η έκθεση ΝΑΤΟ 2030, επιβεβαιώνει την «επιστροφή στη συστημική αντιπαράθεση και την άνοδο των παγκόσμιων απειλών», δηλαδή αυτό που είναι γνωστό ως αντιπαράθεση των μεγάλων δυνάμεων.
ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΤΟΥ ΝΑΤΟ
Η πρώτη από τις υποδείξεις της ομάδας των ειδικών, αναφέρεται στον «εκσυγχρονισμό της Στρατηγικής Αντίληψης του 2010». Η Στρατηγική Αντίληψη 2010, αποτελεί ακόμα και σήμερα το σημείο αναφοράς για τη διεθνή στάση της Συμμαχίας.
Στη λίστα των απειλών, η πρώτη αναφορά γίνεται για τη Ρωσία, μία παραδοσιακή πρόκληση για το ΝΑΤΟ, για την αντιμετώπιση της οποίας η ομάδα των ειδικών υποδεικνύει τη συνέχιση με αποφασιστικότητα μίας διπλής στρατηγικής: διάλογος και αποτροπή. Σε ό,τι αφορά τον διάλογο γίνεται έκκληση για ενίσχυση των μηχανισμών αμοιβαίας κατανόησης. Σε ό,τι αφορά την αποτροπή, συστήνεται η ενίσχυση των αμυντικών μέσων, καθώς και μία πιο αποφασιστική εμπλοκή στα θέματα του ελέγχου των όπλων.
ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ
Όπως ήταν αναμενόμενο, μετά τη Ρωσία ακολουθεί η Κίνα, η οποία εισέρχεται δικαιωματικά στην ατζέντα του ΝΑΤΟ. Η ομάδα των ειδικών εξηγεί ότι θα πρέπει να αφιερωθεί περισσότερος χρόνος, πολιτικοί πόροι και δράσεις, για τις προκλήσεις ασφάλειας που τίθενται από την Κίνα, με βάση τις εκτιμήσεις για τις εθνικές της δυνατότητες, το οικονομικό της βάρος και τους διακηρυγμένους ιδεολογικούς στόχους των ηγετών της. Θεωρείται ότι η σημασία της Κίνας θα αυξάνεται μέχρι το 2030 και προτείνεται η δημιουργία μίας συμβουλευτικής ομάδας, η οποία θα ασχολείται αποκλειστικά με αυτό το θέμα. Στην έκθεση προτείνεται ότι, το ΝΑΤΟ πρέπει να επικεντρωθεί συστηματικά στις επιπτώσεις της τεχνολογικής ανάπτυξης στην Κίνα, παρακολουθώντας και αντιμετωπίζοντας οποιαδήποτε δραστηριότητα που θα μπορούσε να έχει επίδραση στη συλλογική άμυνα και στη στρατιωτική ετοιμότητα και ανθεκτικότητα.
ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ
Στην έκθεση αναφέρονται νέα επιχειρησιακά πεδία, με ένα μεγάλο μέρος τους να σχετίζεται με τις νέες τεχνολογίες. Οι ειδικοί εξηγούν ότι πρόκειται για μία πρόκληση, αλλά και μία ευκαιρία για το ΝΑΤΟ.
Για τη Συμμαχία πρέπει να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα η αντιμετώπιση των προσπαθειών που κάνουν τα μεγάλα αυταρχικά καθεστώτα για να κυριαρχήσουν στις αναδυόμενες και καινοτόμες τεχνολογίες. Οι προτάσεις που γίνονται κινούνται προς την κατεύθυνση της στενότερης συνεργασίας των κρατών-μελών της Συμμαχίας με τον ιδιωτικό τομέα, συνοδευόμενη και από μία Σύνοδο αφιερωμένη αποκλειστικά στα θέματα της ψηφιακής τεχνολογίας, με αιχμή την ανίχνευση των ελλείψεων στη συνεργασία για τη συλλογική άμυνα, τις στρατηγικές, τις ρυθμίσεις και την έρευνα και ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Η ΝΟΤΙΑ ΠΤΕΡΥΓΑ ΤΟΥ ΝΑΤΟ
Υπάρχουν αναφορές για τη νότια πτέρυγα της Συμμαχίας, αλλά είναι αρκετά γενικόλογες. Η ομάδα των ειδικών προτείνει ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να διατυπώσει μία συνεκτική, καθαρή και αποτελεσματική προσέγγιση για τη νότια πτέρυγα, αντιμετωπίζοντας τόσο τις παραδοσιακές απειλές, όπως είναι η τρομοκρατία, αλλά και την αυξανόμενη παρουσία της Ρωσίας και σε έναν μικρότερο βαθμό, της Κίνας.
Υπάρχουν και ειδικότερες προτάσεις που αφορούν την αναθεώρηση των επιχειρησιακών σχεδίων, την ενίσχυση των σχέσεων με περιφερειακές δυνάμεις και την εμβάθυνση της συνεργασίας με την ΕΕ.
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Οι αναφορές στην κλιματική αλλαγή ήταν αναμενόμενες. Σύμφωνα με την έκθεση, η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να διαμορφώνει το περιβάλλον ασφάλειας του ΝΑΤΟ. Αν και η διαχείριση των εκπομπών αερίων εμπίπτει στις αρμοδιότητες των κρατών-μελών, το ΝΑΤΟ μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο αυξάνοντας τις προειδοποιήσεις και τις κινητοποιήσεις για το θέμα, καθώς επίσης και συμβάλλοντας στη συγκέντρωση και διάχυση των σχετικών πληροφοριών.
Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αυξήσει τις προσπάθειές του να περιλάβει την κλιματική αλλαγή και άλλες, μη στρατιωτικές απειλές όπως είναι η πανδημία, στον σχεδιασμό της διαχείρισης κρίσεων και της ανθεκτικότητας της Συμμαχίας.
Συμπερασματικά, η έκθεση κινήθηκε μέσα σε αναμενόμενα πλαίσια. Περιέγραψε και ασχολήθηκε με κάποια δομικά προβλήματα, νέους διεθνείς συσχετισμούς, νέες απειλές ή με τάσεις της συγκυρίας που έπρεπε να ενσωματωθούν στη Στρατηγική Αντίληψη του 2010.
Ωστόσο, τα πολιτικά προβλήματα για τα οποία έγινε προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τον Δεκέμβριο 2019, εξακολουθούν να παραμένουν ανοικτά, ή να χειροτερεύουν. Κλασσικά παραδείγματα είναι η χειροτέρευση των σχέσεων μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας, καθώς και η αύξηση της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η διαχείριση αυτών των καταστάσεων από το ΝΑΤΟ, αποδείχθηκε ανεπαρκής, δίνοντας ταυτόχρονα την εικόνα ότι το ΝΑΤΟ δεν αποτελεί έναν μηχανισμό στον οποίο απευθύνονται τα μέλη του για τις μεταξύ τους τριβές.
https://www.geoeurope.org/2021/01/05/i-ekthesi-nato-2030/
