Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου δεν θα εορτασθεί την προσεχή Τετάρτη με τις καθιερωμένες παρελάσεις και τη συμμετοχή των πολιτών ανά τη χώρα. Η πανδημία του κορωνοϊού έχει επιβάλει νέες συμπεριφορές, σε όλο το φάσμα της κοινωνικής και της πολιτικής ζωής του τόπου.
Πέρα όμως από αυτό, η διαρκώς κλιμακούμενη κρίση στις σχέσεις Αθηνών – Αγκύρας, λόγω εκνόμων τουρκικών ενεργειών, έθεσε σε κατάσταση υψίστης επιφυλακής τις Ενοπλες Δυνάμεις, καθ’ όλο το μήκος των συνόρων, «επεί πόνος άλλος έπειγε».
Βεβαίως, ο συσχετισμός του ΟΧΙ του ’40 με τη σημερινή κατάσταση, όπως αυτή διαμορφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, θα ήταν αφελές εγχείρημα. Τελείως διαφορετικά τα δεδομένα τότε, αλλά και διαφορές νοοτροπίας και ενεργείας τότε και σήμερα.
Οταν στις 3 η ώρα το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, ημέρα Δευτέρα, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι επέδιδε στον κυβερνήτη Ιωάννη Μεταξά το ιταμό τελεσίγραφο, με το οποίο η Ρώμη απαιτούσε παράδοση της Ελλάδος εντός τριών ωρών, δεν ήταν από μιαν άποψη κεραυνός εν αιθρία.
Λίγους μήνες πριν, στις 15 Αυγούστου, είχε συμβεί ο τορπιλισμός της «Ελλης» στην Τήνο. Ευθύς ο Μεταξάς εκάλεσε τους νομάρχες, προς τους οποίους είπε τα εξής: «Κύριοι, υπέστημεν επίθεσιν από την Ιταλία. Δεν θα δημοσιοποιήσωμεν το γεγονός, δεν θα προβούμε σε διάβημα. Θα προετοιμασθούμε και εν ανάγκη θα πολεμήσωμεν».
Και αυτό ακριβώς συνέβη. Ο άνθρωπος αυτός «εντός λεπτού εξύπνησε την Ελλάδα… και όταν ανέτειλε ο ήλιος, ήδη εμάχετο η Ελλάς», θα έγραφε ο Γεώργιος Βλάχος. Αλλοι άνθρωποι, άλλες εποχές. Ας μην αυταπατώμεθα.
Σήμερα η Ελλάς έχει εντείνει τις διπλωματικές ενέργειές της εκ παραλλήλου με τη στρατιωτική ετοιμότητα, για να αποτρέψει την αναθεωρητική πολιτική της Αγκυρας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Λιγότερο ηρωική επιλογή, αλλά πιο συμβατή με το πνεύμα της εποχής στην ενωμένη ούτως ειπείν Ευρώπη. Και συναντά δυσχέρειες ανυπέρβλητες στην προσπάθεια συγκροτήσεως κοινού ευρωπαϊκού μετώπου εναντίον της τουρκικής πολιτικής.
Η πρόταση των Αθηνών για εμπάργκο στις εξαγωγές όπλων προς την Αγκυρα απορρίφθηκε από το Βερολίνο. Αναστολή της τελωνειακής συνδέσεως της Τουρκίας με την Ενωση –που επαναδιατυπώθηκε πιο τεχνοκρατικά– μάλλον δεν θα έχει καλυτέρα τύχη.
Αυτή είναι η επικρατούσα κατάσταση στις μέρες μας και αυτή είναι η επιλογή του όλου πολιτικού συστήματος. Δεν θα πεισθούν οι εταίροι μας από επιχειρήματα, αλλά θα ενεργήσουν με βάση τα ευρύτερα συμφέροντά τους.
Η μείζων διαφορά με ό,τι συνέβη πριν από ογδόντα χρόνια είναι ότι η απόφαση του Ιωάννη Μεταξά –ενός δικτάτορα– έγινε με ενθουσιασμό δεκτή από τους πολίτες της Ελλάδος. Σήμερα η κρίση είναι αντικείμενο πολιτικής φλυαρίας αντί πανεθνικής συσπειρώσεως. Σημείο των καιρών και αυτό.
