BINTEO...
Η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Πάσχα, της μεγαλύτερης γιορτής της Ορθοδοξίας, είναι ένας «Παράδεισος». Τα λουλούδια ανθίζουν, τα πουλάκια κελαηδούν και οι Έλληνες «αγαπάνε αλλήλους» ή τουλάχιστον...
προσπαθούν. Ένα πέπλο καλοσύνης πέφτει δια μαγείας σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της ελληνικής επικράτειας, καθώς το χριστιανικό μήνυμα της αγάπης μεταδίδεται στην κοινωνία. Σ’ αυτό μπορεί να βοηθoύν το καλό (έξτρα) φαγητό και οι ημέρες αργίας. Επίσης, πολλοί θεοσεβούμενοι (και μη) πολίτες έχουν την ευκαιρία να βρεθούν εκτός πόλεων και να ζήσουν τις τοπικές παραδόσεις. Βέβαια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αυτή η αγάπη να μην περισσεύει για σένα που μπορεί να είσαι αλλοδαπός, μουσουλμάνος, ομοφυλόφιλος ή διαφορετικός κατά κάποιον τρόπο, αλλά αυτό το θέμα δεν είναι της παρούσης.
Κάθε χρόνο, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, τη Μεγάλη Εβδομάδα και τις ημέρες του Πάσχα, αναβιώνουν πολλά ιδιαίτερα έθιμα στην Ελλάδα. Μερικά είναι όμορφα και συμβολικά. Για παράδειγμα, ο καγκελευτός χορός της Ιερισσού, που χορεύεται αργόσυρτα από γυναίκες και άνδρες, κάθε Τρίτη του Πάσχα στο Μαύρο Αλώνι της περιοχής, αναπαριστά τον αποκεφαλισμό 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους κατά την επανάσταση του 1821. Άλλα δημιουργούν μια μυστηριακή ατμόσφαιρα και ένα αίσθημα κατάνυξης, όπως είναι ο στολισμός και η περιφορά του Επιταφίου, ενώ μερικά έθιμα απλώς συμπεριλαμβάνουν την παρασκευή λιχουδιών - και σε ποιον δεν αρέσει το φαγητό; Ωστόσο, σε αρκετές περιοχές, το Πάσχα σημαίνει αλλόκοτα και επικίνδυνα έθιμα.
Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο αυτά τα επικίνδυνα έθιμα δεν κοπάζουν, αλλά δημιουργούνται νέα, όπως ο «πόλεμος» της Ανάστασης στον Νέο Κόσμο. Εκεί, κάτω από τη γέφυρα, στην οδό Λαγουμιτζή και Ντελακρουά, πλέον η Ανάσταση γιορτάζεται -εκτός από πυροτεχνήματα και βεγγαλικά- με μολότοφ και άλλες αυτοσχέδιες βόβμες.
Αν υπήρχε μέτρο για το πόσο ανατριχιαστικές είναι μερικές παραδόσεις στη χώρα μας, αυτό θα χτυπούσε κόκκινο. Τα παρακάτω βιντεάκια αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα αχρείαστων, επικίνδυνων και creepy δράσεων (ή όλων αυτών μαζί).
Ο ρουκετοπόλεμος της Χίου
Τα βεγγαλικά που ρίχνονται κάθε βράδυ Μεγάλου Σαββάτου στις εκκλησίες της Ελλάδας είναι το must του Πάσχα. Καθώς κορυφώνονται οι προετοιμασίες για την «Ανάσταση του Κυρίου», μεγάλοι και παιδιά, προμηθεύονται ή κατασκευάζουν βεγγαλικά και κροτίδες για να κάνουν χαμούλη. Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα έθιμο που τηρείται κάθε Πάσχα στο Βροντάδο της Χίου ανάμεσα σε δύο «αντίπαλες» ενορίες που βρίσκονται χτισμένες σε δύο αντικριστούς λόφους, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής. Στην Ανάσταση εκτοξεύουν χιλιάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες, με στόχο το καμπαναριό της «αντίπαλης» εκκλησίας. Κατά καιρούς έχουν εκφραστεί αντιρρήσεις σχετικά με τη συνέχιση του εθίμου, καθώς έχουν συμβεί περιστατικά τραυματισμών αλλά και καταστροφών, εξαιτίας των ρουκετών. Ο δήμος αναγκάστηκε να το απαγορεύσει τα προηγούμενα χρόνια και πλέον, το έθιμο τηρείται σε μικρότερη κλίμακα, αλλά παραμένει εντυπωσιακό.
Παρά το γεγονός ότι είναι παράνομα, τα βεγγαλικά καταφέρνουν να βρεθούν στα χέρια νέων -κυρίως- ατόμων σε ολόκληρη την Ελλάδα και δεν είναι λίγες οι φορές που άνθρωποι, κυρίως ανήλικοι, έχουν τραυματιστεί στα άκρα, το κεφάλι, τα μάτια ή έχουν χάσει τη ζωή τους. Συγκεκριμένα, το 70% των ατυχημάτων με βεγγαλικά αφορούν παιδιά και εφήβους (ηλικίες 10-14 ετών), που σε ποσοστό 90% δεν βρίσκονταν υπό την επίβλεψη ενηλίκων όταν τραυματίστηκαν.
Εκρήξεις στη Σάμο
Στον Μαραθόκαμπο της Σάμου, τις ημέρες του Πάσχα, διατηρείται ένα άλλο παμπάλαιο έθιμο το οποίο έλκει τις ρίζες του στα χρόνια της επανάστασης του 1821. Δεν πρόκειται για απλές τουφεκιές όπως είναι αυτές που πέφτουν σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Εκεί πέφτουν χιλιάδες κάλυκες από οβίδες, οι οποίες ταπώνονται με μπαρούτι και χαρτί, στήνονται στο έδαφος στις γύρω πλαγιές του χωριού και την Κυριακή του Πάσχα οι ντόπιοι τις πυροδοτούν, δημιουργώντας επαναλαμβανόμενες εντυπωσιακές εκρήξεις. Παρά το φαντασμαγορικό τους θέαμα, οι εκρήξεις των πυροτεχνημάτων στον ουρανό συνοδεύονται από ένα περιβαλλοντικό τίμημα, αφού ο καπνός που προκαλούν είναι πλούσιος σε μικροσκοπικά μεταλλικά σωματίδια. Τα ρυπογόνα σωματίδια, τελικά, αφού βρεθούν στον αέρα για μέρες, παρασύρονται από την κατεύθυνση των ανέμων και δεν πλήττουν απαραίτητα τους ανθρώπους που παρακολουθούν από κοντά το θέαμα που προκαλεί η εκτόξευσή τους. Τα πυροτεχνήματα που πέφτουν στο έδαφος περιέχουν κατάλοιπα των άκαυστων προωθητικών και χρωστικές ουσίες, ενώ η ρύπανση των σωματιδίων στον αέρα τελικά εναποτίθεται στο έδαφος ή ξεπλένεται από τη βροχή.
Σύμφωνα με αναλυτές, οι εκρηκτικές αυτές ύλες εκλύουν επιβλαβείς ουσίες όπως μαγνήσιο, χαλκό, καίσιο και στρόντιο, ενώ προκαλούν αύξηση των κρουσμάτων άσθματος. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και τον τρόμο από τις εκρήξεις, που αντιμετωπίζουν τα ζώα που βρίσκονται κοντά. Το ίδιο μπορεί να συμβεί όμως και με τους δυνατούς κρότους των βεγγαλικών, που συνήθως τρομάζουν τα μικρά παιδιά ενώ παίζουν ανέμελα στο προαύλιο της εκκλησίας.
Σαϊτοπόλεμος στην Καλαμάτα
Κάθε Πάσχα πραγματοποιείται στην Καλαμάτα το έθιμο του σαϊτοπόλεμου, που κρατάει κι αυτό από το 1821, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν οι κάτοικοι απωθούσαν το τουρκικό ιππικό με αυτοσχέδιες σαΐτες. Γέμιζαν κούφια καλάμια με μπαρούτι, τα οποία άναβαν και πετούσαν, αφινιάζοντας τα αλόγα.
Ανήμερα το Πάσχα, το βράδυ, στο ιστορικό κέντρο της Καλαμάτας και στη Μεσσήνη, τα μπουλούκια των σαϊτολόγων (συνήθως 12 ατόμων, το καθένα έχει το δικό του όνομα και «καπετάνιο») ξεκινούν τον σαϊτοπόλεμο. Οι σαϊτολόγοι ενθουσιάζονται από τη μυρωδιά του μπαρουτιού και επιδεικνύουν την τέχνη τους, κάποιοι με παραδοσιακές ενδυμασίες.
Η κάθε σαΐτα στοιχίζει 20 ευρώ και καταναλώνονται πολλές στις δοκιμές. Ετοιμάζονται από τα Χριστούγεννα μέσα σε μία ιεροτελεστία γλεντιού, συμμετέχουν γυναίκες και μαθαίνουν ακόμη και τα παιδιά να ρίχνουν από έξι ετών, πιο μικρές παιδικές σαΐτες. Αν δεν τηρούν τους βασικούς κανόνες ασφαλείας μπορεί να συμβούν σοβαροί τραυματισμοί, ακρωτηριασμοί, και εγκαύματα, όπως έχουν συμβεί κατά καιρούς.
Τα τελευταία 15 χρόνια (μέχρι το 2017), σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, έχουν χάσει τη ζωή τους 11 άνθρωποι, 58 έχουν υποστεί ακρωτηριασμούς και σοβαρούς τραυματισμούς και άλλοι 46 άνθρωποι έχουν υποστεί ελαφρύτερους. Οι τραυματισμοί αυτοί δεν συμβαίνουν μόνο σε άτομα που χειρίζονταν τα βεγγαλικά: σχεδόν οι μισοί τραυματίες είναι παρευρισκόμενοι που κτυπήθηκαν από τα πυροτεχνήματα των άλλων.
Ανατινάξεις στην Άνδρο
Αν νομίζετε πως η μανία της Ελλάδας με τις ανατινάξεις έχει σταματημό, κάνετε πολύ μεγάλο λάθος και έρχεται να σας διαψεύσει άλλο ένα έθιμο που συμπεριλαμβάνει εκρήξεις και μπαρούτι. Πρόκειται για τα λεγόμενα Μάσκουλα στις Στενιές της Άνδρου, όπου οι νέοι τοποθετούν σιδερένιους σωλήνες στο χώμα, τους γεμίζουν με πυρίτιδα και τους πυροδοτούν κατά τη περιφορά των εικόνων της Ανάστασης. Δεν είναι όμως λίγες οι φορές, όπως μας πληροφορεί το enandro.gr, που έχει «τραυματιστεί κόσμος και κοσμάκης» ή που έχει καεί πλαγιά από πυροτέχνημα και μετά έπρεπε να τη σβήσουν οι κάτοικοι.
Το κάψιμο του Ιούδα... παντού
Από την Κρήτη μέχρι την Πελοπόννησο και τη Θράκη, μπορεί κανείς να συναντήσει σε πολλές παραλλαγές το «κάψιμο του Ιούδα», ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του σε βάθος αιώνων. Στα Χανιά, για παράδειγμα, φτιάχνουν ένα ανθρώπινο ομοίωμα του Ιούδα από ξύλα, το οποίο περιφέρουν σε όλο το χωριό και το χτυπούν. Σε άλλες περιοχές της χώρας φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο παραδίδουν στη φωτιά μετά την περιφορά του Επιταφίου.
Στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα, το περιφέρουν στα σπίτια και ζητούν κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Τη Μεγάλη Παρασκευή, η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι, εκεί όπου βρίσκεται έτοιμη η φωτιά για να καεί ο Ιούδας. Για πολλούς, το κάψιμο του Ιούδα αποτελεί ένα ξεχωριστό έθιμο που πρέπει να επιβιώσει. Αλλού τον καίνε με «θέα» σε πανοραμικά σημεία, αλλού σε πλατείες ή και μέσα στη θάλασσα. Ενώ υπάρχουν και μέρη όπου τον πυροβολούν.
Όπως και να ’χει, το αμφιλεγόμενο αυτό έθιμο εμπεριέχει μίσος και μεταφέρει το αίσθημα της «τιμωρίας», που δεν θα έπρεπε να υπάρχει σ’ αυτές τις ημέρες αγάπης, όπως κηρύσσουν οι πατέρες τις εκκλησίας. Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές που η Ιερά Σύνοδος με αλλεπάλληλες εγκυκλίους της, τα έτη 1891, 1910 και 1918, προέτρεπε ιερείς και λαό να εγκαταλείψουν το κάψιμο του Ιούδα. Μάλιστα, το Κεντρικό Ισραηλητικό Συμβούλιο Ελλάδος έχει ζητήσει να απαγορευτεί το έθιμο της Λαμπρής με το Κάψιμο του Ιούδα, ενώ η Χρυσή Αυγή έχει σπεύσει να το υπερασπιστεί. Μεταμορφωμένο σε τουριστική ατραξιόν, αυτό το έθιμο συνδυάζει την αναπαραγωγή του ρατσιστικού στερεότυπου με τη φαντασμαγορία.
Μπότηδες-gone bad
Στην Κέρκυρα, το πρωί του Μεγάλου πλήθος πιστών και τουριστών παρακολουθούν το έθιμο «Μπότηδες», που λαμβάνει στην πλατεία Σπιανάδα. Με την πρώτη Ανάσταση στις 12 το μεσημέρι, οι κάτοικοι της Κέρκυρας, που έχουν στολίσει τα ψηλά παραθυρόφυλλά τους με κόκκινα εμβλήματα και λουλούδια, πετάνε τους «Μπότηδες», δηλαδή πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι. Πολλοί θεωρούν πως προέρχεται από τον μεσαίωνα όταν οι Βενετοί, ως καθολικοί, έσπαγαν τις παλιές στάμνες την Πρωτοχρονιά ως «φόρο» στον νέο χρόνο, προκειμένου να τους φέρει καινούργια αγαθά στο σπιτικό τους. Άλλοι το θεωρούν έθιμο με μεσαιωνικές ρίζες συνδεδεμένο με την προσπάθεια να εκδιωχθούν τα «μολύσματα», τα κακά και μοχθηρά πνεύματα που έβαζαν σε πειρασμό τους ανθρώπους την προηγούμενη χρονιά. Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση, το σπάσιμο των «Μπότηδων αναπαριστά με τους κρότους, την οργή για τη προδοσία του Ιούδα. Όσο εντυπωσιακό και αν είναι το έθιμο αυτό, πάντα υπάρχει μία πιθανότητα να έχουμε ένα «μπότηδες-gone bad» περιστατικό
vice.gr
