Η 25η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ελονοσίας.
Η ελονοσία είναι λοιμώδης ασθένεια που προκαλείται από ένα γένος πλασμώδιου που αρχικά ονομάστηκε πλασμώδιο του Λαβεράν, από τον Γάλλο στρατιωτικό ιατρό Σαρλ Λουί Λαβεράν, που παρατήρησε πρώτος το 1880 την παρουσία αυτών των παρασίτων στο αίμα ασθενών που πέθαναν από ελονοσία.
Μεταδίδεται στον άνθρωπο από το θηλυκό κουνούπι του είδους Ανωφελές (Anopheles). Το όνομά της προέρχεται από τις λέξεις έλος και νόσος, καθώς είχε παρατηρηθεί ότι η νόσος ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη γύρω από ελώδεις περιοχές. Διεθνώς αποκαλείται malaria (από τις ιταλικές λέξεις: mal + aria = κακός αέρας) από την πεποίθηση που επικρατούσε κάποτε ότι η ασθένεια προκαλούταν από τον «κακό αέρα» κοντά στα έλη. Υπάρχουν 4 τύποι πλασμωδίων. Η πλειονότητα των περιπτώσεων μαλάριας οφείλονται στο πλασμώδιο falciparum που είναι το πιο επικίνδυνο και θανατηφόρο.
Το 2015 σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) καταγράφηκαν 214 εκαττομύρια νέα κρούσματα από ελονοσία και 438.000 θάνατοι (οι περισσότεροι στην Αφρική). Κάθε μέρα 3000 παιδιά πεθαίνουν από την ελονοσία.
Το 1975, η Ευρώπη ανακηρύχθηκε ελεύθερη ελονοσίας, αλλά αργότερα η νόσος επανεμφανίσθη στον Καύκασο, σε χώρες της κεντρικής Ασίας και της Ρωσίας.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, WHO, για την ελονοσία, στο
Αφγανιστάν: Νέα κρούσματα 61.362 με αυξητική τάση σε σχέση με το 2013 το 8%. Από τον συνολικό πληθυσμό της χώρας 1 στους 4 είναι υψηλού κινδύνου μεταδοτικότητας και 2 στους 4 χαμηλής μεταδοτικότητας, το 24% ελεύθεροι (σσ δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό).
Μπαγκλαντές: Νέα κρούσματα 10.126 με αυξητική τάση (σχεδόν διπλάσια κρούσματα) σε σχέση με το 2013. Από τον συνολικό πληθυσμό της χώρας 3% είναι υψηλού κινδύνου μεταδοτικότητας και 8% χαμηλής, 90% ελεύθεροι.
Πακιστάν: Νέα κρούσματα 275.149 με καθοδική τάση. Από τον συνολικό πληθυσμό της χώρας το 29% είναι υψηλού κινδύνου μεταδοτικότητας και 69% χαμηλής, ενώ το 2% είναι ελεύθεροι.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο αριθμός των περιστατικών ελονοσίας στην Ευρώπη υποχώρησε από 90.712 το 1995 σε μηδέν το 2015.
Η Ελλάδα ήταν ενδημική για την ελονοσία χώρα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘60. Από το 1946 έως το 1960 εφαρμόστηκε εντατικό Εθνικό Πρόγραμμα Εκρίζωσης της νόσου. Η Ελλάδα θεωρείται «χώρα ελεύθερη ελονοσίας» από το 1974.
Στην Ελλάδα το 2015 δηλώθηκαν 60 κρούσματα ελονοσίας εκ των οποίων τα 54 ήταν εισαγόμενα (44 κρούσματα αφορούσαν μετανάστες από ενδημικές χώρες και 10 κρούσματα αφορούσαν ταξιδιώτες σε ενδημικές χώρες).
Θεωρείται υπαρκτός ο κίνδυνος εγχώριας μετάδοσης ελονοσίας και άλλων επικίνδυνων ασθενειών σε ευάλωτες περιοχές που υποδέχονται ή φιλοξενούν μετανάστες – πρόσφυγες από ενδημικές χώρες. Γι'αυτό απαιτούνται έγκαιρα να γίνουν ψεκασμοί και να ληφθούν τα μέτρα πρόληψης, ιδιαίτερα στα διάφορα σημεία που στεγάζονται μετανάστες - πρόσφυγες.
To ενέσιμο εμβόλιο που ανέπτυξε η βρετανική GlaxoSmithKline, με την ονομασία RTS,S ή Mosquirix, είναι το πρώτο που λαμβάνει έγκριση κατά της ελονοσίας, αν και δείχνει να μειώνει μόνο κατά 40% τον κίνδυνο μόλυνσης σε βρέφη 5 έως 17 μηνών.
Πρέπει επίσης να χορηγείται σε τέσσερις δόσεις, κάτι που ίσως δυσχεράνει τη χρήση του σε χώρες με ελλιπείς υποδομές υγείας.
Ο ΠΟΥ έκρινε απαραίτητη την πιλοτική φάση της διάθεσης προκειμένου να αποφασίσει αν θα εντάξει το Mosquirix στα συνιστώμενα μέτρα πρόληψης κατά της μαλάριας -το βασικότερο από τα οποία είναι οι κουνουπιέρες ψεκασμένες με εντομοκτόνο.
