Μαρια Καλυβιώτου
Μήνας των πανηγυριών ο Αύγουστος και από τη Μακεδονία μέχρι την Κρήτη και από το Ιόνιο μέχρι τα νησιά του Αιγαίου, ο τόπος σείεται υπό τους ήχους της λύρας, του βιολιού, της τσαμπούνας και του κλαρίνου.
Τον Δεκαπενταύγουστο, ντόπιοι και επισκέπτες σε ολόκληρη τη χώρα χορεύουν ώς το ξημέρωμα και απολαμβάνουν τοπικά εδέσματα και κρασί.
Τουρίστες τιμούν κάθε χρόνο πολύφημα πανηγύρια, όπως αυτό της Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά Ημαθίας, στις πλαγιές του Βερμίου. Η εκκλησία κτίστηκε το 1951 από τους πρόσφυγες του Πόντου, στη μνήμη της ιστορικής ομώνυμης μονής, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου, κι εκεί θα βρεθεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Οι κοσμικοί πάνε στην Πάρο, όσοι έχουν κάνει τάμα πάνε συνήθως στην Τήνο. Εμείς παραθέτουμε μερικά από τα πιο ξακουστά πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, παρέα με μερικά τοπικά έθιμα και παραδόσεις.
Σέριφος: Ποιο ζευγάρι θα παντρευτεί φέτος;
Ξέφρενο γλέντι με μπόλικη από την αγαπημένη νησιώτικη «τρέλα» θα έχει την ευκαιρία να ζήσει ο επισκέπτης της Σερίφου αυτές τις μέρες. Σύμφωνα με το έθιμο, το πρώτο ζευγάρι που θα χορέψει γύρω από την ελιά της εκκλησίας θα παντρευτεί τον ίδιο χρόνο. Αν δεν είστε έτοιμοι, παραχωρήστε τη σειρά σας!
Ικαρία: Της Παναγιάς της ρέιβερ
Μία από τις μητέρες των πανηγυριών είναι αναμφίβολα η Ικαρία, με επισκέπτες να συρρέουν από ολόκληρο τον κόσμο για να διασκεδάσουν στα διάσπαρτα χωριά του νησιού, που επί δύο μήνες δεν σταματούν το γλέντι. Σε Γιαλισκάρι, Ακαμάτρα και Ράχες ετοιμαστείτε να μεθύσετε υπό τους ήχους του ικαριώτικου. Μη χάσετε το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στη Λαγκάδα, κατά κόσμον «της Παναγιάς της ρέιβερ», τρώγοντας κατσικάκι και πίνοντας μπόλικο κρασί. Η Ικαρία θα σας κλέψει την καρδιά και θα μετράτε τους μήνες αντίστροφα για να σας ξελογιάσει από την αρχή.
Κρήτη: Πανηγύρια σε κάθε γωνιά
Πολιτιστικοί Σύλλογοι της Κρήτης στήνουν γλέντια και παραδοσιακές γιορτές σχεδόν σε κάθε γωνιά, σε κεφαλοχώρια και χωριουδάκια «ξεχασμένα», με το νησί να δονείται από τους ήχους της λύρας και του βιολιού και την τσικουδιά να ρέει άφθονη. Σε απόλυτη διονυσιακή ατμόσφαιρα και με λιχουδιές που μένουν αξέχαστες, η Κρήτη γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο με πανηγύρια από την ανατολή ώς τη δύση του ήλιου.
Κέα: Νησιώτικη μουσική και παπαδάτο
Στην Κέα ή Τζια, οι ντόπιοι γιορτάζουν στην Παναγιά την Καστριανή, σε επικής ομορφιάς τοπίο, πάνω σε έναν απότομο βράχο, κοντά στην Ιουλίδα. Εκτός από το Αιγαίο, στο... πιάτο των πανηγυριωτών είναι και το κυκλαδίτικο παπαδάτο, μείγμα με κρέατα και πατάτες.
Φολέγανδρος: Ένα τραπέζι για όλους
Με ένα τεραστίων διαστάσεων τραπέζι, γεμάτο ντόπια εδέσματα και ζωντανή παραδοσιακή μουσική, πανηγυρίζει η Φολέγανδρος, στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας της Κοιμήσεως, φέρνοντας κοντά ντόπιους και επισκέπτες με χορό και άφθονο κρασί.
Κουφονήσια: Αγώνες με καΐκια ώς το πανηγύρι
Η γιορτή της Παναγίας γίνεται στο Κάτω Κουφονήσι. Ακόμη όμως κι εκείνοι που δεν επιθυμούν να παρακολουθήσουν τη λειτουργία μεταφέρονται εκεί, αφού με τη λήξη της και μετά το κέρασμα από τους κατοίκους, ακολουθεί μια διασκεδαστική κόντρα μεταξύ των καϊκιών. Τιμονιέρηδες παραβγαίνουν ο ένας τον άλλο σε έναν «αγώνα» για το ποιος θα επιστρέψει πρώτος στο Πάνω Κουφονήσι. Τότε, το γλέντι αρχίζει και δεν σταματά ποτέ πριν χαράξει για τα καλά.
Κάρπαθος: Λάουτο και λύρα
Είτε βρεθείτε στον Μενετέ, είτε στις Πυλές, στο Απέρι ή στον Όλυμπο, στην Κάρπαθο οι μουσικές με το λάουτο και τη λύρα και τις τσαμπούνες, σε συνδυασμό με το παρθένο τοπίο, μυσταγωγούν τους επισκέπτες και τους μυούν στον αργόσυρτο χορό, στο κρασί και το παραδοσιακό φαγητό που προσφέρεται σε όλους δωρεάν.
Nίσυρος: Ξεκίνημα με τον χορό της «κούπας»
Μαυροντυμένες εννιαμερίτισσες, δηλαδή γυναίκες ταγμένες στην Παναγία, είναι οι πρωταγωνίστριες των λατρευτικών εκδηλώσεων στη Νίσυρο. Τον Δεκαπενταύγουστο, μετά τη λήξη της λειτουργίας, ακολουθεί λιτανεία της εικόνας της Παναγίας και μόλις η εικόνα φτάσει στο χωριό δίνεται το σήμα έναρξης του γλεντιού με τον χορό της «κούπας», στην πλατεία στο Μανδράκι.
Αμοργός: Ρακόμελο και τοπικά εδέσματα
Αμοργιανά ρακόμελα γλυκαίνουν χείλη και καρδιές και ντόπια παραδοσιακά πιάτα, όπως το πατατάτο και το ξιδάτο, δίνουν δυνάμεις σε ντόπιους και επισκέπτες για ξέφρενο χορό και τραγούδι μέχρι πρωίας. Μη χάσετε το πανηγύρι στην Παναγιά την Πανοχωριανή.
Κέρκυρα: Βιολιά και θάλασσα
Με βιολιά, κρασί και καταπληκτικά ψητά, το πανηγύρι στην Κέρκυρα μυρίζει θάλασσα και πιπέρι. Σε Καρουσάδες, Περουλάδες και Σταυρό θα χορέψετε με την ψυχή σας σε ρυθμούς επτανησιακούς.
Λειψοί: Παναγία του Χάρου
Για όσους/ες βρεθούν στους Λειψούς για περισσότερες ημέρες, συστήνουμε ανεπιφύλακτα τη γιορτή της Παναγίας του Χάρου, στις 23 Αυγούστου, δηλαδή στα εννιάμερα της Παναγίας. Η... γκόθικ αισθητική του τίτλου απορρέει από το γεγονός ότι στο μοναστήρι η Παναγία κρατά, αντί για το θείο βρέφος, τον εσταυρωμένο Χριστό.
Ορεινά πανηγύρια με κλαρίνα
Ο Δεκαπενταύγουστος γιορτάζεται σε ολόκληρη τη χώρα και, για πολλούς, τα ορεινά πανηγύρια είναι το must του τελευταίου μήνα του καλοκαιριού. Βλάχικα πανηγύρια στη Σαμαρίνα της Μακεδονίας, αλλά και σε πολλά χωριά της Πελοποννήσου, όπως η Ζάτουνα και η Στεμνίτσα, δίνουν τον ρυθμό του κεφιού με κλαρίνα και ασταμάτητο χορό και τραγούδι. Αλλά και στη Βλάστη, ένα από τα πιο γνωστά ορεινά χωριά της Βόρειας Ελλάδας, στην Κοζάνη, το πανηγύρι κρατάει μέρες.
Ζαγοροχώρια: Γλέντι μέχρι τελικής πτώσεως
Φημισμένα είναι και τα πανηγύρια των Ζαγοροχωρίων, με μπροστάρηδες τη Βίτσα και το Τσεπέλοβο, με εκδηλώσεις που κρατούν τρεις μέρες και παραδοσιακούς ηπειρώτικους χορούς.
Αττική: Πανηγύρι στα 410 υψόμετρο
Για όσους/ες βρίσκονται στην Αττική, αλλά θέλουν να γιορτάσουν, το πανηγύρι στήνεται τον Δεκαπενταύγουστο στην Ιερά Μονή της Παναγίας των Κλειστών, που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα. Σε κατάφυτο περιβάλλον σε υψόμετρο 410μ., στη Χασιά, βόρεια της Φυλής, το γλέντι στήνεται και δεν σταματά πριν το πρώτο πρωινό φως.
Θεσσαλονίκη: Γλέντι στην πλατεία Φοίνικα
Γλέντι με συγκρότημα παραδοσιακής μουσικής με τους Γιάννη Βολίκα στο τραγούδι, Παναγιώτη Ελληνίδη στο κλαρίνο, Σπύρο Τζιάτζιο στα κρουστά και Γιάννη Κουσουλάκη στο βιολί θα ξεσηκώσει ντόπιους και τουρίστες στην πλατεία Φοίνικα, στη Θεσσαλονίκη.
Χαλκιδική: Πολλά παραδοσιακά πανηγύρια
Σε πολλά μέρη της Χαλκιδικής στήνονται παραδοσιακά πανηγύρια προς τιμήν της Παναγίας. Τα πιο γνωστά στον Πολύγυρο, στη Σάρτη, τη Νέα Τρίγλια, στο Λάκκωμα και στην Κρυοπηγή.
[Έντυπη εκδοση της εφημ.Αυγη]
