Η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο ζει σε εννέα διαφορετικές τοπικές ζώνες ώρας.
Πως επηρεάζει η χρονική διαφορά την καθημερινότητα των κατοίκων, την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα στην αχανή ρωσική επικράτεια;
Στη Ρωσία, η συζήτηση σχετικά με την ανάγκη προσαρμογής των χρονικών ζωνών στη χώρα και την εναλλαγή «χειμερινής» και «θερινής» ώρας, δεν έχουν σταματημό. Κάθε φορά εμφανίζονται νέοι υποστηρικτές, όσο και αντιτιθέμενοι της καθεμιάς από τις ιδέες που έχουν εκφραστεί για τη «τοπική ώρα».
Σήμερα, στην αχανή ρωσική επικράτεια, υπάρχουν εννέα (9) διαφορετικές χρονικές ζώνες (ωριαίες άτρακτοι) που είναι άνισα κατανεμημένες και κάθε φορά θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον τουριστικό οδηγό της πόλης, για να δείτε την ώρα που ισχύει στην περιοχή της Ρωσίας που βρίσκεστε.
Ένα παλιό ανέκδοτο, από τη σοβιετική εποχή, λέει, ότι στο Πετροπάβλοφσκ –Καμτσάτσκι είναι πάντα μεσάνυχτα. Και αυτό, επειδή όταν ο κεντρικός ραδιοφωνικός σταθμός στη Μόσχα στις 3μ.μ. ανακοίνωνε την ώρα σε όλες τις χρονικές ζώνες της Ρωσίας, άρχιζε από την Καμτσάτκα, που στις 15.00 ώρα Μόσχας, ήταν μεσάνυχτα.
Σήμερα, η Ρωσία θα έπρεπε θεωρητικά να ήταν χωρισμένη σε πάνω από 10 χρονικές ζώνες, αλλά στην πράξη έχουν καθοριστεί μόνο 9 ωριαίες άτρακτοι. Τα όρια των χρονικών ζωνών, συμπίπτουν με τα όρια των περιφερειών της Ομοσπονδίας. Μόνο σε δύο περιφέρειες έχουμε διαφορετικές ζώνες ώρας εντός της επικράτειας τους, στη Γιακουτία και στη Σαχαλίνη.
Η ιστορία των χρονικών ζωνών
Κατά την περίοδο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, σε κάθε περιοχή της χώρας χρησιμοποιούταν η τοπική ηλιακή ώρα, που την υπολόγιζαν ανάλογα με τη γεωγραφική τοποθεσία (γεωγραφικές συντεταγμένες).
Αργότερα, με την ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου, τα ρολόγια σε όλους τους Σιδηροδρομικούς Σταθμούς της απέραντης χώρας έδειχναν την ίδια ώρα: Της Αγίας Πετρούπολης.
Οι χρονικές ζώνες, εμφανίστηκαν επί σοβιετικής εξουσίας, το 1919. Η νομοθεσία καθιέρωσε την τυπική χρήση του ημερήσιου κύκλου των 24 ωρών. Το επίσημο έγγραφο, το οποίο έχει την υπογραφή του Βλαντίμιρ Λένιν, θέσπισε το διαχωρισμό της χώρας σε 11 χρονικές ζώνες.
Τα «σύνορα» των ωριαίων ατράκτων χαράχθηκαν, είτε πάνω στους θεωρητικούς μεσημβρινούς (που στους χάρτες είναι ευθείες γραμμές), είτε ακολουθώντας τις γραμμές των μεγάλων ποταμών, όπως ο Ομπ, ο Ιρτίς και ο Λένα.
Οι περιοχές της Σιβηρίας και της ρωσικής Άπω Ανατολής ήταν αραιοκατοικημένες και έτσι δεν υπήρχαν κάποια σοβαρά προβλήματα με αυτή τη ρύθμιση. Στις κεντρικές επαρχίες της Ρωσίας τα όρια των ζωνών τοπικής ώρας καθορίστηκαν στη βάση των συνόρων των κυβερνείων (περιφερειών), χωρίς όμως να αποκλίνουν πολύ από τους μεσημβρινούς.
Τα σύνορα των χρονικών ζωνών, άλλαξαν σημαντικά στη δεκαετία του 1980.Ορισμένες περιφέρειες άρχισαν να μετακινούν τους δείκτες των ρολογιών κατά μία ή ακόμα και κατά δύο ώρες πιο κοντά στην «επίσημη» ώρα Μόσχας, για τη διευκόλυνση της αλληλεπίδρασης τους με το κέντρο.
Όλα ξεκίνησαν από τις βόρειες περιοχές με μικρό πληθυσμό και εντατική παραγωγή πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου, μια δραστηριότητα που απαιτούσε τη συνεχή συνεργασία των υπευθύνων στο βορρά με τους αρμόδιους αξιωματούχους στη Μόσχα.
Αργότερα, λόγω της επιθυμίας προσέγγισης στην πρωτεύουσα, άρχισαν να χρησιμοποιούν την ώρα Μόσχας, οι πιο κοντινές περιφέρειες, όπως του Βλαντίμιρ και Ριαζάν. Τη μεγαλύτερη ελαστικότητα στον καθορισμό της τοπική ώρας, επέδειξε η Δημοκρατία του Ταταρστάν. Το Καζάν, εντάχθηκε στη ζώνη της Μόσχας αν και γεωγραφικά βρίσκεται σε άλλη ζώνη.
Οι τελευταίες περιφέρειες που συμμετείχαν στη διαδικασία «βαφτίσματος» μιας νέας τοπικής ώρας, ήταν η Ουντμουρτία και η Σαμάρα, που μετακινήθηκαν στην ώρα Μόσχας το Μάρτιο του 2010. Έτσι, μεταξύ της ευρωπαϊκής Ρωσίας και των Ουραλίων, υπάρχει ένα δίωρο χρονικό άλμα.
Τόσο μεγάλες διαφορές στο εσωτερικό κράτους που έχει αρκετές χρονικές ζώνες, δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. Πρόσφατα, στο ρωσικό Κοινοβούλιο παρουσιάστηκαν προτάσεις που αιτιολογούν το χωρισμό της χώρας σε τέσσερις μόλις ζώνες ώρας, αλλά δεν έλαβαν την κατάλληλη στήριξη.
Θερινή, χειμερινή και ώρα … «Διατάγματος»
Η πρώτη εφαρμογή της θερινής ώρας στη Ρωσία, έγινε στη διάρκεια της Προσωρινής Κυβέρνησης, τον Ιούλιο του 1917. Και στη συνέχεια, η χώρα εφάρμοζε την αλλαγή χειμερινής – θερινής ώρας, κάθε χρόνο χωρίς διακοπή. Αλλά το 1930, αποφασίστηκε να μην υπάρξει επιστροφή στη χειμερινή ώρα και η Σοβιετική Ρωσία άρχισε να ζει μια ώρα νωρίτερα της αντίστοιχης χρονικής ζώνης. Η απόφαση αυτή ελήφθη με βάση σχετικό Διάταγμα του Σοβιέτ (Συμβούλιο) Λαϊκών Επιτρόπων (Σοβιετική Κυβέρνηση) και ως εκ τούτου, έγινε γνωστή ως «ώρα Διατάγματος».
Η άτυπη ονομασία, επανήλθε στη μόδα μισό αιώνα αργότερα, όταν το 1981 άρχισε και πάλι η εφαρμογή της αλλαγής των «εποχιακών» ωρών. Η αλλαγή, υπολογίστηκε από την ώρα «Διατάγματος» και όχι από την ώρα της χρονικής ζώνης. Έτσι, οι Ρώσοι ζούσαν μια ώρα μπροστά από την ώρα που αντιστοιχεί στην ωριαία άτρακτο που γεωγραφικά ανήκουν το χειμώνα και δύο ώρες, το καλοκαίρι. Αυτό συνεχίστηκε για άλλα 10 χρόνια.
Το 1991, η Σοβιετική Ένωση έπαψε να υφίσταται σαν κρατική οντότητα και ακυρώθηκε η παλαιά ώρα «Διατάγματος», η οποία όμως, επέστρεψε σε «χρόνο μηδέν», αυτή τη φορά με τη ρωσική νομοθεσία. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι η τεκμηρίωση για τη κατάργηση της έγινε στη βάση των αιτημάτων των τοπικών αρχών και η επαναφορά της, είχε σαν αιτιολογία τη δυσαρέσκεια του πληθυσμού και την υψηλή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.
Συνέπειες από τη διαφορά ώρας
Από την 1η Ιουλίου 2011, στη Ρωσία η τοπική ώρα παραμένει σταθερή: Η «θερινή». Εδώ και κάμποσο καιρό, η Κρατική Δούμα εξετάζει την μετακίνηση όλων του ρολογιών στη «χειμερινή» ώρα και τη σταθεροποίηση τους σε αυτήν.
Για το ποια από τις δύο επιλογές ανταποκρίνεται καλύτερα στη διαδρομή του Ήλιου στον ουρανό της αχανούς χώρας, είναι δύσκολο να απαντήσουμε αντικειμενικά. Κάθε διορθωτική επιλογή ώρας έχει τους δικούς της υποστηρικτές, όσο και αντιπάλους. Όπως εξήγησε ο γεωγράφος Αντρέι Πάνιν, στην αξιολόγηση μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κυρίως δύο κριτήρια:
Ποια ώρα ξυπνάει το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού και πόσο διαρκεί η φωτεινή – λουσμένη από το ηλιακό φώς – ημέρα. Στα σύγχρονα κριτήρια και υπολογισμούς, πουθενά δεν παρουσιάζεται ο παράγοντας «εξοικονόμηση ενέργειας».
Αυτό που λένε οι ειδικοί ότι κυρίως μετράει, είναι οι επιπτώσεις της αλλαγής της ώρας σε κοινωνικά θέματα. Για παράδειγμα, οι βραδινές ώρες με φυσικό φως βοηθούν στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, αλλά την ίδια στιγμή, επηρεάζεται η ποιότητα ζωής των ανθρώπων, που δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στη νέα ώρα. Μερικοί χρειάζονται ακόμα και δύο εβδομάδες να επανέλθουν στους πρότερους ρυθμούς και συνήθειες.
Από τη στιγμή της πλήρους μετάβασης της χώρας στη θερινή ώρα, ακούμε το χειμώνα πολλά παράπονα σε θέματα υγείας, όπως για παράδειγμα η ποιότητα ύπνου: Οι άνθρωποι, δυσκολεύονται να ξυπνήσουν το πρωί όταν είναι ακόμα σκοτάδι. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η «σύγχυση» που προκαλείται όταν οι ηλεκτρονικές συσκευές, όπως τα κινητά τηλέφωνα και οι υπολογιστές, αλλάζουν αυτόματα την ώρα, αν και δεν είναι αναγκαίο.
