3 Δεκεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες
«Πόλη Ανοιχτή και Διαφορετική για Όλους»
Ο Δήμος Κερατσινίου – Δραπετσώνας διοργάνωσε με το τμήμα Κοινωνικής Πρόνοιας του Δήμου μια διημερίδα προς τιμή των ατόμων με ειδικές.....
ανάγκες στις 3 και 4 Δεκεμβρίου στο Π. Κέντρο Αντώνης Σαμαράκης.
Μίλησαν, μετά τους χαιρετισμούς του δημάρχου Λουκά Τζανή και της αντιδημάρχου κας Μαρίας Σενικίδου η Τζένη Βαμβακά ψυχολόγος και Βουλευτής Β΄ Πειραιά του ΣΥΡΙΖΑ για τις «Κοινωνικές κατακτήσεις και διεκδικήσεις», ο Σπύρος Κονταράκης εκπαιδευτικός και διευθυντής του ΕΕΕΕΚ Αγ. Δημητρίου για «Ειδική Αγωγή και διαφοροποιημένη διδασκαλία», ο Παναγιώτης Τζουβελέκης εργοθεραπευτής SIT, αντιπρόεδρος της επιτροπής εθελοντισμού του Δήμου Κερατσινίου – Δραπετσώνας για «Εθελοντικές δράσεις και προγράμματα για την αποδοχή της διαφορετικότητας στα σχολεία», η Δέσποινα Αμανατίδου κλινική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Τμήμα Κοινωνικής πολιτικής και Προαγωγής της Δημόσιας Υγείας Δήμου Κερατσινίου – Δραπετσώνας για «…το διαφορετικό είναι αλλού;… Όταν αυτά που μας ενώνουν είναι πολύ περισσότερα», ο Ανδρέας Γεωργιάδης
φυσικοθεραπευτής Α΄ΚΑΠΗ Δήμου Κερατσινίου – Δραπετσώνας για την «Αφιλόξενη Πόλη», ο Βασίλης Δημητριάδης υποψήφιος διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής και Πρόεδρος του Πειραϊκού Συλλόγου Κινητικά Αναπήρων για «Οι δυσκολίες των ατόμων με αναπηρία στους χώρους εργασίας» και ο Ιωάννης Μπίστας εκπαιδευτικός Γραμματέας Ελληνικής Εταιρίας Παιγνιοθήκης Διευθυντής Εργαστηρίου Ειδικής Αγωγής «ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ» για «Οι Παιγνιοθήκες στην Ελλάδα – χώροι Κοινωνικής Ενσωμάτωσης και Ψυχαγωγίας για παιδιά και νέους ΑΜΕΑ». Η Τζένη Βαμβακά αναφέρθηκε στα εξής:
«Σας ευχαριστώ για την πρόσκλησή σας το Δήμο Κερατσινίου – Δραπετσώνας και την αντιδήμαρχο της Κοινωνικής Πρόνοιας κ. Σενικίδου σε μια πραγματικά σημαντική μέρα όπως είναι η σημερινή. Πιστεύω όμως ότι μια μέρα δεν είναι αρκετή για να μιλήσουμε για τα άτομα με ειδικές ανάγκες ούτε μια φορά το χρόνο αλλά όλο το χρόνο και όλα τα χρόνια να είμαστε δίπλα τους.
Σήμερα 3η του Δεκέμβρη, Παγκόσμια και Εθνική Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, βιώνουν κάποιας μορφής αναπηρία . Στη χώρα μας τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές και αισθητηριακές αναπηρίες ξεπερνούν το 10% του πληθυσμού, δίχως ωστόσο, να έχουν επίσημα καταμετρηθεί.
Είτε παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες, είτε νοητική στέρηση, είτε κώφωση – τύφλωση, είτε κινητικά προβλήματα.
Όσα προβλήματα να δει κάποιος που ασχολείται με την εκπαίδευση δεν θα έχει δει τίποτε αν δεν επισκεφτεί ένα Ειδικό σχολείο στις μέρες μας .
Τα προβλήματα στα Ειδικά Σχολεία ήταν και είναι τεράστια , κυρίως στην έναρξη της σχολικής χρονιάς , όχι ότι όσο περνάει ο καιρός διορθώνονται, αλλά στην πορεία αγωνιζόμαστε κάτι να αλλάξει .
Χρόνια τώρα που παρακολουθούμε την πορεία της ειδικής αγωγής , πολύ πριν από τα μνημόνια και την κρίση τους η ειδική αγωγή ήταν πάντα στο περιθώριο .
Αν το κλείσιμο των ολοήμερων της Πρωτοβάθμιας είναι απλά άβολο για τους γονείς που εργάζονται, το κλείσιμο των Ειδικών Σχολείων αποτελεί έγκλημα.
Παιδιά στο φάσμα αυτισμού, σύνδρομο ντάουν, παιδιά που πολλές φορές δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν θα πεταχτούν μέσα σε 30αρια τμήματα με άλλους μαθητές που πιθανόν θα έχουν δυσλεξία, δυσαριθμησία, υπερκινητικότητα, δυσαναγνωσία, ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες αλλά και παιδιά που δεν έχουν τίποτε απ΄ τα παραπάνω.
Εννοείται ότι ο καθηγητής κι ο δάσκαλος δεν είναι ταχυδακτυλουργοί να διδάσκουν ταυτόχρονα τόσες διαφορετικές περιπτώσεις παιδιών για τις οποίες δεν έχουν εκπαιδευτεί ποτέ.
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες απλά θα βρεθούν εκτός εκπαίδευσης.
Είναι καθαρό έγκλημα.
Υπάρχουν περιπτώσεις Ειδικών Σχολείων που δείχνουν τι κατάσταση επικρατεί σήμερα .
Τα σχολεία Ειδικής Αγωγής συνεχίζουν να υπολειτουργούν ως αποτέλεσμα της ελλιπούς χρηματοδότησής τους από την κυβέρνηση η οποία, πιστή στη μνημονιακή της πολιτική, αντιμετωπίζει την ειδική αγωγή εκπαίδευση ως είδος πολυτελείας που πρέπει να περικοπεί.
Συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τα παιδιά της Ειδικής Αγωγής ως παιδιά ενός κατώτερου Θεού αφού τους στερούν το ρητά θεσπισμένο Συνταγματικό δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης, των ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση αλλά και της ομαλής ένταξής τους στην κοινωνία. Επιπροσθέτως, παραβιάζουν και το άρθρο 24 της Διεθνής σύμβασης του ΟΗΕ, για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες.
Η Ε.Α.Ε. βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Τα διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζει (κτιριακή και υλικοτεχνική υποδομή, ανυπαρξία αναλυτικών προγραμμάτων, υποστελέχωση σε διδακτικό και σε υποστηρικτικό προσωπικό, μεταφορά μαθητών κ.ά.) φανερώνουν ότι από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, περίσσεψε η ρητορική περί «ίσων δικαιωμάτων» και «ένταξης» όλων των παιδιών σε «ένα σχολείο για όλους».
Οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης για ακόμη μια φορά δεν τηρήθηκαν: Οι ελλείψεις που αναφέρονται σε εκπαιδευτικούς και σε ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό είναι τεράστιες! Τεράστια είναι τα προβλήματα και στη μετακίνηση των μαθητών από και προς τα σχολεία τους. Κάθε νέα σχολική χρονιά ξεκινούσε με αμέτρητα προβλήματα, η φετινή σχολική χρονιά είναι η χειρότερη όλων! Οι μαθητές με αναπηρία είναι στο περιθώριο του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η κατάσταση στο χώρο της εκπαίδευσης των παιδιών με αναπηρία είναι εκρηκτική. Χιλιάδες παιδιά με αναπηρία θα αναγκαστούν να μείνουν σπίτι. Οι χρόνιες ελλείψεις παραμένουν: μη προσβάσιμα σχολικά κτίρια, προβλήματα και αδυναμίες του συστήματος μετακίνησης των μαθητών με αναπηρία, ελλείψεις στα ωρολόγια προγράμματα και στο εκπαιδευτικό υλικό των Ειδικών Σχολείων και των Τμημάτων Ένταξης των Γενικών Σχολείων, καθυστερήσεις στους διορισμούς των εκπαιδευτικών στα Ειδικά Σχολεία, έλλειψη παροχής παράλληλης στήριξης και συνεκπαίδευσης στους μαθητές με αναπηρία, έλλειψη ειδικού βοηθητικού προσωπικού η οποία υποβαθμίζει την παροχή επαρκών εκπαιδευτικών υπηρεσιών, έλλειψη εκπαιδευτικών βιβλίων προσβάσιμων στα άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Η σημερινή πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι λόγω της οικονομικής κρίσης και της εφαρμοζόμενης εκπαιδευτικής πολιτικής, τη σχολική χρονιά 2013-14 οι σχολικές δομές της ειδικής αγωγής-εκπαίδευσης αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα λειτουργίας λόγω των μη μόνιμων διορισμών αλλά και των περιορισμένων διορισμών των αναπληρωτών. Αυτό κάνει ακόμη πιο δύσκολη την κατάσταση στην ΕΑΕ.
Στο χώρο της διάγνωσης, η υποστελέχωση των ΚΕΔΔΥ οδηγεί σε αναγκαστικό λειτουργικό κλείσιμο (κατάργηση!) αυτών των υπηρεσιών, όπως διαφαίνεται από την πολιτική που «προωθεί την ορθολογική αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα στην κατεύθυνση του περιορισμού του εύρους του (μέσω καταργήσεων ή συγχωνεύσεων)».
Φαίνεται πως η κυβέρνηση, έχοντας νομοθετήσει τη μετατροπή του Ειδικού Σχολείου σε Κέντρο Υποστήριξης Ειδικής Αγωγής Εκπαίδευσης και αφήνοντας άλυτα τα χρόνια προβλήματα στα ειδικά σχολεία, προωθεί την πλήρη αποδιάρθρωση του συνόλου της Ειδικής Αγωγής.
Τα απαραίτητα ειδικά σχολεία (από την προσχολική αγωγή μέχρι την επαγγελματική εκπαίδευση), πρέπει να είναι δημόσια και δωρεάν, με υψηλή ποιότητα εκπαίδευσης, με βάση τις κατακτήσεις της επιστήμης, μακριά από κάθε επιχειρηματική δράση. Είναι το αυτονόητο που έπρεπε να παρέχεται. Οι μαθητές των ειδικών σχολείων απαιτούν δικαιώματα στην εκπαίδευση, στη μόρφωση, στη δουλειά, στη ζωή και εμείς σαν γονείς αλλά και σαν ειδικοί πρέπει να τα διεκδικήσουμε. Θα αναφερθώ σε μια διευρυμένη μαθησιακή δυσκολία που είναι η Δυσλεξία.
Η Δυσλεξία είναι ίσως η πιο διαδεδομένη από τις μαθησιακές δυσκολίες την οποία χαρακτηρίζει δυσχέρεια στην ανάγνωση, στην ορθογραφία, στη γραφή, στον προφορικό λόγο και μερικές φορές στην ακουστική ικανότητα. Σε πολλές περιπτώσεις η δυσλεξία φαίνεται να κληρονομείται.
Η Δυσλεξία πρέπει να το κατανοήσουμε ΔΕΝ είναι ασθένεια, αλλά μια διαφορετικότητα στη δομή του εγκεφάλου – από τους νευρώνες του εγκεφάλου - η οποία χρειάζεται έναν διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας. Τα άτομα με Δυσλεξία είναι χαρισματικά και πολύ παραγωγικά. Επίσης, σύμφωνα με καινούργιες μελέτες και έρευνες η νοημοσύνη δεν έχει σχέση με τη Δυσλεξία.
Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει δυσλεξία; Με ρωτούν πολλοί γονείς. Παρακολουθώντας τυχόν συμπτώματα.
Εάν οι περισσότερες απαντήσεις στις ακόλουθες ερωτήσεις είναι «Ναι», τότε θα ήταν θεμιτό να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό για περαιτέρω διάγνωση.
Υπάρχει κάποιος στην οικογένεια που να είχε δυσκολία στη γραφή ή στην ανάγνωση;
Υπάρχει δυσκολία στην πραγματοποίηση τριών εντολών στη σειρά;
Άργησε το παιδί σας να μιλήσει ή να μιλήσει καθαρά;
Φαίνεται έξυπνο σε κάποιες δραστηριότητες ενώ «μπλοκάρει» σε κάποιες άλλες;
Αυτά είναι μερικά από τα πιο συνηθισμένα «σημάδια» ότι ένα παιδί ή έφηβος μπορεί να έχει Δυσλεξία. Η πρώιμη ανίχνευσή της είναι υψίστης σημασίας για το μέλλον των παιδιών, επειδή μας επιτρέπει να οργανώσουμε έγκαιρα θεραπευτικά προγράμματα, να στηρίξουμε ψυχολογικά τα παιδιά και τις οικογένειες και να προλάβουμε τυχόν σοβαρότερες συνέπειες.
Άλλη μαθησιακή δυσκολία είναι η Διάχυτη Διαταραχή της Ανάπτυξης ή Αυτισμός που έχουν δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση. Αυτό εμφανίζεται με την αδιαφορία για τους άλλους ανθρώπους, με την δυσκολία να αντιληφθούν τι αισθάνονται και τη σκέπτονται οι άλλοι, με τη δυσκολία να συνάψουν φιλικές σχέσεις και να ενταχθούν σε μια ομάδα και να καταλάβουν ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολύ σημαντικές για την γνωστική, συναισθηματική, και κοινωνική ανάπτυξή τους.
Εδώ χρειάζεται να επισημανθεί ότι ο αυτισμός δεν συνυπάρχει πάντα με νοητική υστέρηση και ότι μπορεί να κυμαίνεται από το υψηλότερο γνωστικό επίπεδο έως και το χαμηλότερο γνωστικό επίπεδο.
Άλλα χαρακτηριστικά που ενδεχομένως να συνυπάρχουν είναι το περπάτημα στις μύτες των ποδιών, το να κοιτούν τα αντικείμενα με πλάγιο τρόπο, να κουνούν τα χέρια τους σαν φτερά, να μυρίζουν η να γλείφουν τα αντικείμενα, να περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους, να έχουν παράδοξη αντίδραση στους θορύβους. Ακόμη να μην δείχνουν μεγάλη ανοχή στην ματαίωση, με αποτέλεσμα να αναστατώνονται και να παρουσιάζουν επιθετικότητα.
Αφού πρώτα διερευνηθεί το Νοητικό Πηλίκο, και διαπιστωθεί σε ποιους ακριβώς τομείς υπάρχουν ανάγκες, τότε ξεκινά και η παρέμβαση.
Η παρέμβαση στοχεύει στην ανάπτυξη της γλωσσικής επικοινωνίας και έκφρασης, στην εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων, στον περιορισμό της στερεότυπης και πολλές φορές αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς, στην ενίσχυση της αυτονομίας, στην κατανόηση τι ακριβώς τους συμβαίνει, στη βελτίωση της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης.
Το φάσμα του αυτισμού για κάθε περίπτωση έχει και ιδιαίτερη εκπαιδευτική αναγκαιότητα.
Δεν είναι όμως μόνο η παιδική ηλικία αλλά η εφηβική και η ενηλικίωση ενός ατόμου με μαθησιακές δυσκολίες ή με κινητικά ή αναπηρικά προβλήματα.
Το αναπηρικό κίνημα εδώ και δεκαετίες έχει υποβάλει ποικίλες προτάσεις βελτίωσης του υπάρχοντος συστήματος στο Υπουργείο Υγείας, που χειριζόταν μέχρι πρότινος τα ζητήματα της Πρόνοιας.
Μια από αυτές είναι, για παράδειγμα, η αναγνώριση μη-αναστρέψιμων αναπηριών και χρόνιων παθήσεων με ισόβια χρονική ισχύ, προκειμένου να μη ταλαιπωρούνται ούτε να διασύρονται τα άτομα με αναπηρία μέσα από διαρκή επιτήρηση και επανέλεγχο.
Εντούτοις, αν και ορισμένες κατηγορίες αναπηρίας και χρόνιων παθήσεων (σύνδρομο Down, ακρωτηριαστικές βλάβες άνω και κάτω άκρων, φωκομέλειες, νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, παραπληγία, τετραπληγία, τυφλότητα, ινώδης κυστική νόσος, μεταμόσχευση νεφρών) έχουν αναγνωριστεί με ισόβια χρονική ισχύ παροχών, στην πράξη η αναγνώριση δεν εφαρμόζεται και τα άτομα με αναπηρία επαναξιολογούνται διαρκώς.
Αυτό συμβαίνει εδώ και πάνω από χρόνο με τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας τα λεγόμενα ΚΕΠΑ.
Αποφάσισε το κράτος πριν λίγες μέρες με υπουργική απόφαση που καθορίζει ως μόνιμες και μη αναστρέψιμες 43 παθήσεις που δεν χρειάζονται επαναξιολόγηση από τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ).
Πως αποφασίστηκε αυτό; Μία μέρα πριν την επίκαιρη-επερώτηση του ΣΥΡΙΖΑ θυμήθηκε να το φτιάξει ο κ. Βρούτσης. Ευαισθητοποιήθηκε η κυβέρνηση ξαφνικά;
Να σας πω γιατί. Υπάρχουν καταγγελίες και συγκεκριμένα, πολιτών και γιατρών, ότι έχουν δοθεί «προφορικές» οδηγίες στα μέλη των επιτροπών των ΚΕ.Π.Α., προκειμένου σε πρώτο βαθμό να μειώνονται τα ποσοστά αναπηρίας των αιτούντων.
Πληθαίνουν δηλαδή οι περιπτώσεις συνταξιούχων, με υψηλά ποσοστά αναπηρίας επί χρόνια, που κρίνονται με μειωμένα ποσοστά από τα ΚΕ.Π.Α. σε πρώτο βαθμό και δικαιώνονται εκ νέου σε δεύτερο βαθμό. Με την πρακτική αυτή, επιμηκύνεται κατά πολύ το διάστημα μη καταβολής των συντάξεων και των επιδομάτων και το Κράτος κερδίζει σε ρευστότητα - οι ενδιαφερόμενοι πληρώνουν κάθε φορά και ένα παράβολο - εις βάρος των ατόμων με αναπηρία.
Ας συνεχίσουμε όμως με τη λίστα. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση τα ΑμεΑ με τις συγκεκριμένες 43 παθήσεις, δεν πρέπει να ταλαιπωρούνται στην αναμονή. Εδώ όμως δεν πρόκειται για ΧΑΡΗ, οι κοινωνικές παροχές είναι ΕΥΘΥΝΗ και ΑΠΟΛΥΤΗ υποχρέωση ενός Κράτους Κοινωνικής Πρόνοιας και Δικαιοσύνης.
Η δημοκρατικότητα μιας κοινωνίας φαίνεται , ως επί των πλείστων, από την προνοιακή αντιμετώπιση των ευπαθών ομάδων η οποία δυστυχώς, απουσιάζει ως τώρα από την κακή διαχείριση των κυβερνήσεων.
Ακόμη παραμένουν χιλιάδες άτομα με αναπηρία που είναι «φυλακισμένα» στις λίστες αναμονής των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ).
Τα επίσημα στοιχεία των αρμόδιων υπουργείων αναφέρουν ότι οι αιτούντες σύνταξης αναπηρίας παραμένουν όμηροι αρχικά των Ταμείων τους για την ανακεφαλαίωση των ενσήμων τους κι έπειτα των ΚΕ.Π.Α., όπου η αναμονή για ραντεβού με επιτροπή φτάνει τον ένα χρόνο και πλέον.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι υπολειτουργούν τα ΚΕΠΑ, δημιουργώντας προβλήματα στα άτομα με αναπηρίες, αυξάνοντας το χρόνο αναμονής τους.
Και αυτό συμβαίνει από τη μεθοδευμένη υποστελέχωση των Επιτροπών από γιατρούς, που περιμένουν τα άτομα με αναπηρίες να αξιολογηθούν, αλλά λόγω της μη προσέλευσης των ιατρών στις αρμόδιες επιτροπές, παραμένουν εγκλωβισμένοι στη λίστα αναμονής με αποτέλεσμα να μην έχουν καθ’ όλη τη διάρκεια της αναμονής ιατροφαρμακευτική περίθαλψη λόγω οικονομικών προβλημάτων.
Αυτή η κατάσταση σήμερα έχει οδηγήσει πάνω από 60.000 άτομα με αναπηρία στις λίστες αναμονής του Κέντρου, που επιβεβαιώνονται και από την ειδική έκθεση που συνέταξε για το θέμα ο Συνήγορος του Πολίτη.
Τα στοιχεία που δίνει στο φώς της δημοσιότητας ο Συνήγορος του Πολίτη, συνθέτουν την τραγική εικόνα του νέου συστήματος πιστοποίησης της χώρας.
Στην ειδική αυτή έκθεση αναφέρεται η συνεχής αύξηση του χρόνου αναμονής των αιτούντων για εξέταση, οι εκατοντάδες αναφορές πολιτών με αναπηρία που αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα από τη διακοπή επιδομάτων, συντάξεων και βιβλιαρίων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, με ότι συνεπάγεται αυτό για την επιβίωση τους.
Σε ό,τι αφορά την καταβολή των αναπηρικών συντάξεων, σε όσα άτομα με αναπηρία αναμένουν την κρίση τους από τα ΚΕΠΑ, η κυβέρνηση δεσμεύθηκε κατόπιν πίεσης να δοθεί νέα παράταση στην προθεσμία που λήγει σύντομα, με τροπολογία που θα κατατεθεί.
Τελειώνοντας θα αναφερθώ για λίγο στα υγιή παιδιά που έχουν αδέλφια ΑΜΕΑ.
Η ψυχολογία ενός ανθρώπου παίζει μεγάλο ρόλο στο περιβάλλον του. Το άμεσο περιβάλλον στα παιδικά του χρόνια, κατά τα οποία διαμορφώνει και το χαρακτήρα του, είναι το οικογενειακό περιβάλλον, η οικογένειά του!
Σήμερα πολλά παιδιά λόγω οικονομικών προβλημάτων είναι μελαγχολικά, φοβικά ή με έντονο το συναίσθημα της....μοναξιάς.
Πόσο μάλλον βέβαια όταν υπάρχει στην οικογένεια ένα άτομο με αναπηρία. Μελέτες στο θέμα των αδερφών των ΑμεΑ δείχνουν ότι πρόκειται για μια στενή σχέση, αλλά σαφώς μπορεί να υπάρξουν και δυσκολίες.
Οι σχέσεις τους με το άτομο με ειδικές ανάγκες, τείνουν να είναι αγάπης και μίσους, αλλά και αντιπαλότητας και πίστης. Συχνά όταν μια οικογένεια αναγκάζεται να θέσει σε πρώτη προτεραιότητα τις ανάγκες του ειδικού παιδιού, αυτό οδηγεί και ενισχύει την πρόωρη ωριμότητα των άλλων παιδιών της οικογένειας.
Οι γονείς όμως πρέπει να ανησυχούν μήπως τα άλλα παιδιά «ενηλικιωθούν» πιο νωρίς, αλλά συχνά περιγράφονται ως πολύ υπεύθυνα και ευαίσθητα στις ανάγκες και στα συναισθήματα των υπολοίπων.
Ας προσέξουμε λίγο. Γιατί έχουν το δικαίωμα τα υγιή παιδιά να ζήσουν την παιδική τους ηλικία με όλες τις δυσκολίες που έχει αυτή και όχι να ενηλικιωθούν απότομα. Να γνωρίζετε ότι κι αυτά έχουν προβλήματα και χρειάζονται την συμπαράσταση σας. Έχουν πραγματικά ανάγκη την αγάπη σας, την κατανόηση και την προσοχή σας.
Και πάλι να ευχαριστήσω την αντιδήμαρχο και όλα τα παιδιά και τους συνομιλητές μου που βοήθησαν στην διοργάνωση αυτής της διημερίδας για την ημέρα των ατόμων με ειδικές ανάγκες.
Σας ευχαριστώ για την υπομονή και την ανοχή σας».
