www.lekakis.com - Συγγραφέως
Ὅπως ἔγραφα στὸ βιβλίο μου «Ἀρχαιοκαπηλίες τῶν Γερ- μανῶν στὴν Ἑλλάδα ἐπὶ Κατοχῆς» (ἐκδ. Κάδμος) «παρὰ τὸ χωριὸ Μούλκι [1] Σαλαμῖνος, ἡ γερμανικὴ φρουρὰ τοῦ προβολέως κατέστρεψε μεταβυζαντινὲς τοιχογραφίες τοῦ ναϊδρίου τοῦ Ἁγ. Ἀθανασίου, τὸ ὁποῖο εἶχαν μετατρέψει σὲ… μαγειρεῖο! Ἐκεῖ ὑπῆρχε καὶ ἀρχαιολογικὴ ἀνασκαφή, ποὺ ἀφανίσθηκε σχεδὸν ἐξ ὁλοκλήρου. Στὸν Ἁγ. Δημήτριο, ὅπου ὑπῆρχε ἀνασκαφικὸ ἔργο, οἱ Γερμα- νοὶ χρησιμοποίησαν τὸ ὑλικὸ τῶν ἀνασκαφῶν γιὰ τὰ ὀχυρωματικά τους ἔργα, ἰσοπεδώνοντας τμῆμα αὐτῶν τῶν ἀνασκαφῶν! Ἀφαίρεσαν τμήμα- τα μαρμάρινων κιόνων, καλύμματα τάφων, κατατεμάχισαν λίθινη πλευρὰ σαρκοφάγου, ἕναν ἀρχαῖο βωμὸ καὶ ἕνα θυμιατήριο, ἐνῶ κατέστρεψαν καὶ ἕναν κιονίσκο!..», Σήμερα, τὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο τῆς νήσου τοῦ Σαρωνικοῦ διαθέτει συλλογὴ εὑρημάτων ἀπὸ τὴν Σαλαμῖνα - κυρίως κοσμήματα, κεραμικὰ καὶ στῆλες,....
ἀλλὰ αὐτὰ εἶναι μόνον τὸ 1% [2] περίπου αὐτῶν ποὺ ἔχουν εὑρεθῆ στὴν ἱστορικὴ νῆσο! Στὸ Μουσεῖο αὐτὸ θὰ ἔπρεπε νὰ εὑρίσκωνται πολλὰ πε- ρισσότερα ἀρχαῖα εὑρήματα, ἀλλὰ δυ- στυχῶς «εὑρίσκονται» διασκορπισμέ- να σὲ διάφορα ἄλλα μουσεῖα καὶ ἰδιω- τικὲς συλλογές. Στὴν ἰδ. συλλογὴ τοῦ dr. David M. Robinson, εὑρέθησαν μικρὸς ψευδό- στομος ἀμφορέας, δύο εἰδώλια (ἕνα σὲ 43 σχῆμα «Ψ» καὶ ἕνα σὲ σχῆμα «Φ»), ἕνα μικρὸ κύπελλο, ἕνας μικρὸς ἀμοφο- ρέας μὲ τρεῖς λαβές, καὶ μιὰ φαρδειὰ κανάτα μὲ μυτερὴ ὑδρορροή. [3] Ὅλα ὑστεροελλαδικῆς ἐποχῆς (13ου-14ου αἰ. π.Χ.). Ἴσως προερχόμενα ἀπὸ τὸ νεκροταφεῖο Χαλιώτι, στὸ «κτῆμα Φραγκούλη». Ἀποκτήθηκαν ἀπὸ τὸν Robinson, μᾶλλον, ὅταν εἶχε τὴν ἀνασκαφὴ τῆς Αἰγίνης (1950). Ἀρχαῖα ἀγγεῖα ἐκ Σαλαμῖνος εὑρέθησαν στὴν Φραγκφούρτη, ἀπ’ ὅπου «ἐπωλήθησαν» πρὸς Μουσεῖο Kestner Ἁννόβερου, καὶ πρὸς Μουσεῖο Καλῶν Τεχνῶν Βοστώνης. Τοῦ ἰδίου ζωγράφου τῆς προαναφερομένης κανάτας εἶναι καὶ τρία ἄλλα ἀρχαῖα ἀντι- κείμενα, ἐκ τοῦ ἰδίου χώρου, ποὺ «εὑρίσκον- ται» σὲ τρία διαφορετικὰ μουσεῖα: Ἕνας μυκηναϊκὸς ἀμφορέας-κρατήρας ἀνοικτοῦ τύπου, μὲ δύο λαβὲς καὶ ὑψηλὴ βάση, ἐκτί- θεται στὸ Μουσεῖο τῆς Βοστώνης [4]. Ἀπει- κονίζονται σὲ αὐτόν, τέσσερις κατσίκες, μὲ ἐρυθρὸ χρῶμα, σὲ φυσικὸ τοπίο, μὲ λουλού- δια καὶ βουνά. Στὴν μέση καὶ πρὸς τὰ κάτω καὶ πάλι οἱ 3 παράλληλες γραμμές. Τὸ Μου- σεῖο Βοστώνης τὸ ἀγόρασε ἀπὸ τὸν dr. Elie Borowski στὶς 12.11.1959. Ἐπίσης, ἀπὸ τὸν χῶρο τῶν Ἀμπελακίων, ὅπου ἡ ἐπίσημη ἀρχαία νεκρόπολις τοῦ νησιοῦ, καὶ ὅπου πιθανὸν νὰ εὑρί- σκονταν πολλὰ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια, «ἐξήχθησαν» πολλὲς ἐπιτύμβιες στῆλες πρὸς τὸ ἐξωτερικό. Στὴν Γερμανία εὑρίσκονται, μὲ μιὰ πρόχειρη καταγραφή: Μαρμάρινη λήκυθος (475-425 π.Χ.), ποὺ κο- σμοῦσε ταφικὸ μνημεῖο, μὲ παράσταση γυναίκας καὶ ἄνδρα ποὺ ἀποχαιρετιοῦνται. Ὁ γενειοφόρος ἄνδρας βαστιέται σὲ (ζωγραφιστὴ) ράβδο, φορᾶ ταινία στὸ κεφάλι καὶ χιτῶνα, ποὺ ἀφήνει ἀκάλυ- πτο μέρος τοῦ στήθους του, ἄρα εἶναι καλοκαίρι, ἐνῶ ἡ γυναίκα ἔχει πλούσια κόμμη, τὴν ὁποία κα- λύπτει μὲ ἱμάτιο. Εὑρίσκεται στὴν Γλυπτοθήκη Μο- νάχου. Ἐρυθρόμορφη λήκυθος (475-425 π.Χ.), μὲ πα- ράσταση Σειληνοῦ μὲ ἀνεστραμμένη τὴν πλάτη, ἔτσι ὥστε νὰ φαίνωνται τὰ γυμνὰ ὀπίσθιά του. Τὸ ἀριστερὸ χέρι ἀνασηκωμένο, σὰν νὰ χορεύη ἢ νὰ κάνη μία λατρευτικὴ κίνηση. Μὲ τὸ δεξὶ χέρι κρατᾶ θύρσο, ἄρα εἶναι θιασώτης τοῦ Διονύσου. Εὑρίσκεται στὴν Ἀκαδ. Βόννης- Μουσεῖο Τεχνῶν.Μάϊος - Ἰούνιος 2013 44 Μικρὴ ἐρυθρόμορφη λήκυθος μὲ λευκὸ φόντο (450-400 π.Χ.), μὲ παράσταση γυ- ναικὸς μὲ ἔξωμο χιτῶνα, πλάι σὲ ἀργαλειὸ ἢ τοῖχο στὸν ὁποῖο κρέμονται ροῦχα. Εὑρί- σκεται στὴν Συλλογὴ τοῦ Παλλατιοῦ Σαρ- λόττενμπουργκ, στὸ Βερολῖνο. Ἄλλη μικρὴ ἐρυθρόμορφη λήκυθος μὲ λευκὸ φόντο (450-400 π.Χ.), ἐπώνυμο ἔργο τοῦ ζωγράφου Μειδία, μὲ παράσταση γυ- ναικὸς-νύμφης καὶ τοῦ θεοῦ Ἔρωτα. Εὑρί- σκεται στὴν Ἀγορὰ τοῦ Μονάχου. Ἄλλη μικρὴ ἐρυθρόμορφη λήκυθος μὲ λευκὸ φόντο (450-400 π.Χ.), παρομοία μὲ τὴν προηγούμενη, μὲ παράσταση γυναικὸς καὶ ἀνδρός, πλάι σὲ τάφο μὲ ἐπιτύμβια στή- λη νεκροῦ. Προφανῶς γονεῖς ἢ συγγενεῖς τοῦ νεκροῦ, ἔχουν πάει γιὰ νὰ τελέσουν τὶς ἐπιβαλ- λόμενες τελετὲς κατὰ τὰ ἔθιμα. Εὑρίσκεται στὴν Συλλογὴ τοῦ Παλλατιοῦ Σαρλόττενμπουργκ, στὸ Βερολῖνο. Χοὺς (κανάτα) ἐρυθρόμορφος, ταφικῆς χρήσε- ως (450-400 π.Χ.), μὲ παράσταση ἀγοριοῦ ποὺ τρέ- χει καὶ σέρνει καρότσι μὲ λαγό. Προφανῶς στόλιζε τάφο νεαροῦ ἀγοριοῦ. Εὑρίσκεται στὴν Συλλογὴ Eberhard-Karls, στὸ Μόναχο. Ἡ ἐπιτύμβια στήλη (425-400 π.Χ.) τῆς «γυναί- κας μὲ τὴν ὑπηρέτριά της». Ἡ πενθοῦσα καθισμέ- νη φορεῖ χιτώνα, ἱμά- τιο, καὶ καλύπτει τὴν κεφαλή της μὲ κεκρύ- φαλο, ἐνῶ κρατᾶ στὸ χέρι της ἕνα πουλί. Ἡ ὑπηρέτριά της κρατᾶ ἕνα κλουβὶ γιὰ πουλί. Ἴσως λοιπόν, νὰ πρόκει- ται γιὰ τὴν σκηνὴ ἀποχωρισμοῦ ἑνὸς νεκροῦ κατοικιδίου πουλιοῦ. Μιά, σημαντική, λοιπόν, ἀρχαία ζωοφιλικὴ παράσταση. Εὑρίσκεται στὴν Γλυπτοθήκη Μονάχου. Ἡ ἐπιτύμβια στήλη (370-360 π.Χ.) τοῦ Λαμ- προκλῆ, ἡ ὁποία εἰκονίζει γενειοφόρο θλιμμένο ἡλικιωμένο ἄνδρα, μὲ χιτῶνα, νὰ κοιτᾶ κάτω καὶ μὲ τὰ χέρια του νὰ ἑνώνονται ἐνώπιόν του ΕΛΛΗΝΟΡΑΜΑ 45 καὶ τὰ δάκτυλα τῶν δύο χεριῶν του νὰ σχη- ματίζουν τὸ σχῆμα τῆς καρδιᾶς - πολὺ προ- σφιλὲς σήμερα μήνυμα-χειρονομία, ἰδίως ἀπὸ ποδοσφαιριστὲς μετὰ τὴν ἐπίτευξη κάποιου τέρματος! Ἴσως γιὰ νεκρὴ ἢ νεκρό(;), ποὺ θὰ ἦταν χαμηλότερα στὴν παράσταση. Εὑρίσκε- ται στὴν Γλυπτοθήκη Μονάχου. Ἡ ἐπιτύμβια στήλη (350 π.Χ.) τοῦ νεκροῦ Ἀρτέμονος, ἡ ὁποία εἰκονίζει δύο ὀρθίους γενειοφόρους ἄνδρες, ἕναν γηραιότερο καὶ ἕναν νεώτερο, ἴσως πατέρα καὶ γιό, νὰ ἀπο- χαιρετιοῦνται. Φοροῦν χιτῶνα, ποὺ ἀφήνει ἀκάλυπτο μέρος τοῦ στήθους τους – ἄρα ἡ ἐποχὴ εἶναι τὸ θέρος. Ὁ γηραιότερος κοιτᾶ θλιμμένος πρὸς τὰ κάτω, ἄρα ὁ νεώτερος εἶναι ὁ νεκρός. Ἡ παράσταση εἶναι ἐντὸς ἐπιστυλίου, ποὺ καταλήγει σὲ ἀκρωτήρια μὲ σφίγγες καὶ στὸ μέσον τοῦ ἀετώματος ὑπάρ- χει μιὰ Νίκη ἢ Σειρήνα μὲ ἀνοικτὰ πτερά. Ἡ στήλη εἶναι ἀπὸ πεντελικὸ μάρμαρο. Εὑρί- σκεται στὴν Γλυπτοθήκη Μονάχου. Τμῆμα ἐπιτύμβιας στήλης (340 π.Χ.) ἡ ὁποία εἰκονίζει γερμένη κεφαλὴ θλιμμένης γυναικός. Πλούσια καὶ περίτεχνη κόμμη, ἔντονα μεγάλα μάτια. Εὑρίσκεται στὴν Γλυ- πτοθήκη Μονάχου. Εὑρίσκονται βέβαια πολλὰ καὶ ἐκτὸς Γερμανίας.
[5] ΠΗΓΗ: Βελτανισιὰν Παν. «Ἡ ἀρχαιοκαπηλία στὴν Σαλαμῖνα - Μιὰ πρώτη καταγραφή», περ. «Βάκιλος», τ.
2. - http://www.periodikobakilos.blogspot.gr/ http://pityousa.blogspot.gr/p/blog.html Λεκάκης Γ. “Ἀρχαιοκαπηλίες τῶν Γερμανῶν στὴν Ἑλλάδα ἐπὶ Κα- τοχῆς”, ἔκδ. Κάδμος, 2011. Σύλλογος «Αἰαντὶς» Περιβαλλοντικὸς Σύλλογος Σαλαμῖνος https://sites.google.com/site/ perivos/arthrographia/tourismosenaupegeia
(*) Ἀπὸ τὸ ὑπὸ ἔκδοσιν βιβλίο του “Οἱ βάνδαλοί του 20οῦ αἰ.”.
ΔΕΙΤΕ ΤΙΣ ΚΛΕΜΜΕΝΕΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ
http://www.lekakis.com/Salaminosklemmena.pdf
