24grammata.com/ Ιστορία της ΛογοτεχνίαςΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ (1919-2003)
Ο Αντώνης Σαμαράκης του Ευριπίδη και της Ανδριανής γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου σπούδασε νομικά (1937-1941). Από το 1935 ως το 1963 εργάστηκε στο Υπουργείο Εργασίας, θέση από την οποία παραιτήθηκε με την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά και στην οποία επέστρεψε το 1945. Συμμετείχε ως εκπρόσωπος της χώρας μας σε διεθνείς συναντήσεις για θέματα εργασιακά και μεταναστευτικά. Το 1963 παντρεύτηκε την Ελένη Κουρεμπανά. Την περίοδο 1968-1969 ηγήθηκε αποστολής εμπειρογνωμοσύνης στις χώρες της Αφρικής μετά από ανάθεση της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας. Ως εκπρόσωπος της Ουνέσκο ταξίδεψε στην Αιθιοπία και δραστηριοποιήθηκε με άρθρα του για τη διεθνή κινητοποίηση υπέρ της επίλυσης των προβλημάτων των κατοίκων της χώρας. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ως ποιητής από τις στήλες των περιοδικών Παιδικός κόσμος και Διάπλασις των Παίδων. Ακολούθησαν δημοσιεύσεις του στις σελίδες της Νέας Εστίας και άλλων περιοδικών, όπως το Ξεκίνημα, και τα Νεοελληνικά Γράμματα. Συνεργάστηκε επίσης με το περιοδικό Ακτίνες μετά τον πόλεμο του 1940. Το 1954 εκδόθηκε η πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τίτλο Ζητείται ελπίς. Ακολούθησαν πέντε ακόμη βιβλία του, τα οποία γνώρισαν πολλές επανεκδόσεις και μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες. Τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο διηγήματος (1962 για το Αρνούμαι), το Βραβείο των Δώδεκα – Έπαθλο Κώστα Ουράνη (1966 για το Λάθος), το Μέγα Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας στη Γαλλία (1970 για το Λάθος). Τιμήθηκε επίσης για τη συνολική προσφορά του από τη διοργάνωση Europalia (1982) και με το Σταυρό του ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών (1995). Μετά τη μεταπολίτευση δημοσίευσε κείμενα κοινωνικού και πολιτικού περιεχομένου στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Διηγήματά του έγιναν σενάρια για κινηματογραφικές ταινίες. Ταινία έγινε επίσης Το λάθος από τον Peter Fleischmann. Η πεζογραφία του Αντώνη Σαμαράκη τοποθετείται στο χώρο της κοινωνικής καταγγελίας. Μέσα από τα έργα του προβάλλει έντονη η αγωνία για την πορεία του σύγχρονου κόσμου, η κοινωνική συνείδηση και η ανθρωπιστική κοσμοθεωρία του συγγραφέα. Η γλώσσα του είναι απλή, χωρίς επιτηδευμένο ύφος, ξεχωρίζει κυρίως για την πυκνότητα των νοημάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η ευρηματικότητα στην εξέλιξη και το τέλος της δράσης και η συχνή χρήση οπτικής χρήσης του λόγου (κείμενα δακτυλογραφημένα, σκίτσα, κ.α.). 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Αντώνη Σαμαράκη βλ. Δασκαλόπουλος Δημήτρης «Αντώνης Σαμαράκης», Η μεταπολεμική πεζογραφία · Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ‘67Ζ΄, σ.54-99. Αθήνα, Σοκόλης, 1988, Ζήρας Αλεξ., «Σαμαράκης Αντώνης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9α. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988 και Παππάς Γιάννης Η. – Σκιαθάς Αντώνης Δ., «Σχεδίασμα εργοβιογραφίας Αντώνη Σαμαράκη», Ελί-τροχος17-18 (Πάτρα), Χειμώνας – Άνοιξη 1999, σ.7-13.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
• Αντώνης Σαμαράκης• 1919-. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1998.
• Βαρίκας Βάσος, «Σύγχρονες μαρτυρίες. Αντώνη Σαμαράκη: Αρνούμαι (διηγήματα)», Συγγραφείς και κείμεναΑ΄ · 1961-1965, σ.54-56. Αθήνα, Ερμής, 1975 (πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Το Βήμα, 3/12/1961).
• Βολιώτης Ν.Α., Προσεγγίσεις στο Ζητείται ελπίς του Αντώνη Σαμαράκη. Λονδίνο, 1994.
• Βουρνάς Τάσος, «Αντώνη Σαμαράκη, Ζητείται ελπίς», Επιθεώρηση Τέχνης, 25/3/1955, σ.231-232.
• Δασκαλόπουλος Δημήτρης, «Αντώνης Σαμαράκης», Η μεταπολεμική πεζογραφία · Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ‘67Ζ΄, σ.54-99. Αθήνα, Σοκόλης, 1988.
• Δημούλης Σ.Δ., Κώστας Καρυωτάκης και Αντώνης Σαμαράκης. Αθήνα, έκδοση της Νέας Σκέψης, 1975.
• Ζήρας Αλεξ., «Σαμαράκης Αντώνης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9α. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
• Καμπανέλλης Ιάκωβος, «Ο άνθρωπος κάνει τον συγγραφέα και το έργο», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.320-321.
• Καραντώνης Αντρέας, 24 σύγχρονοι πεζογράφοι, σ.65-67. Αθήνα, Νικόδημος, 1978.
• Κοτζιάς Αλεξ., Μεταπολεμικοί πεζογράφοι · Κριτικά κείμενα, σ.136-139 και 139-142. Αθήνα, Κέδρος, 1982.
• Κουβαράς Γιάννης, «Η κόντρα», Διαβάζω319, 29/9/1993, σ.15-16.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Αντώνης Σαμαράκης», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας κριτικός οδηγός, σ.204-205. Αθήνα, Πατάκης, 1995.
• Μαστροδημήτρης Π.Δ., Αντώνης Σαμαράκης· Η ανθρωπιστική διάσταση του έργου του. Αθήνα, 1994.
• Μερακλής Μ.Γ., «Άτομα και καθεστώτα», Εποχές47, 3/1967, σ.267-270.
• Μηλιώνης Χριστόφορος, «Αντώνης Σαμαράκης, Το ποτάμι», Με το νήμα της Αριάδνης· Μεταπολεμική πεζογραφία· Ερμηνεία κειμένων, σ.103-113. Αθήνα, Σοκόλης, 1991.
• Παγκράτης Περικλής, «Η πράξη ως ‘χειρονομία’ στην πεζογραφία του Αντώνη Σαμαράκη», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.326-331.
• Παπανούτσος Ε., «Ένας διηγηματογράφος», Το Βήμα, 30/9/1954.
• Παππάς Κώστας, Ο συγγραφέας Αντώνης Σαμαράκης και το έργο του. Αθήνα, Σμίλη, 1988.
• Ραυτόπουλος Δημήτρης, «Αντώνη Σαμαράκη: Σήμα κινδύνου», Επιθεώρηση ΤέχνηςΙ΄, ετ.Ε΄, 11-12/1959, αρ.59-60.
• Τρουπάκη Μαρία – Γαλάντης Γιώργος, «Σαμαράκης Αντώνης: Ο συγγραφέας οφείλει να είναι η φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή», Διαβάζω93, 2/5/1984, σ.64-72 (συνέντευξη).
• Σαχίνης Απόστολος, Νέοι πεζογράφοι · Είκοσι χρόνια νεοελληνικής πεζογραφίας: 1945-1965, σ.193-204. Αθήνα, Εστία, 1965.
• Σαχίνης Απόστολος, Μεσοπολεμικοί και μεταπολεμικοί πεζογράφοι, σ.121-126. Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινίδης, 1979.
• «Σε β΄ πρόσωπο. Μια συνομιλία του Αντώνη Σαμαράκη με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.397-401.
• Χρυσογέλου – Κατσή Άννα, «Αντώνης Σαμαράκης · Πεζογράφος της κοινωνικής συνείδησης», ΠαρουσίαΒ΄ (περιοδικό του Ε.Δ.Π. της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών), 1984, σ.53-70.
• Jahiel Edwin, «Ο κινηματογραφικός κόσμος του Αντώνη Σαμαράκη», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.322-325.
Αφιερώματα περιοδικών
• Ελί-τροχος1 (Πάτρα), Ιανουάριος – Μάρτιος 1994, σ.17-49.
• Ελί-τροχος17-18 (Πάτρα), Χειμώνας – Άνοιξη 1999.
• Βαρίκας Βάσος, «Σύγχρονες μαρτυρίες. Αντώνη Σαμαράκη: Αρνούμαι (διηγήματα)», Συγγραφείς και κείμεναΑ΄ · 1961-1965, σ.54-56. Αθήνα, Ερμής, 1975 (πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Το Βήμα, 3/12/1961).
• Βολιώτης Ν.Α., Προσεγγίσεις στο Ζητείται ελπίς του Αντώνη Σαμαράκη. Λονδίνο, 1994.
• Βουρνάς Τάσος, «Αντώνη Σαμαράκη, Ζητείται ελπίς», Επιθεώρηση Τέχνης, 25/3/1955, σ.231-232.
• Δασκαλόπουλος Δημήτρης, «Αντώνης Σαμαράκης», Η μεταπολεμική πεζογραφία · Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ‘67Ζ΄, σ.54-99. Αθήνα, Σοκόλης, 1988.
• Δημούλης Σ.Δ., Κώστας Καρυωτάκης και Αντώνης Σαμαράκης. Αθήνα, έκδοση της Νέας Σκέψης, 1975.
• Ζήρας Αλεξ., «Σαμαράκης Αντώνης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό9α. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
• Καμπανέλλης Ιάκωβος, «Ο άνθρωπος κάνει τον συγγραφέα και το έργο», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.320-321.
• Καραντώνης Αντρέας, 24 σύγχρονοι πεζογράφοι, σ.65-67. Αθήνα, Νικόδημος, 1978.
• Κοτζιάς Αλεξ., Μεταπολεμικοί πεζογράφοι · Κριτικά κείμενα, σ.136-139 και 139-142. Αθήνα, Κέδρος, 1982.
• Κουβαράς Γιάννης, «Η κόντρα», Διαβάζω319, 29/9/1993, σ.15-16.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Αντώνης Σαμαράκης», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας κριτικός οδηγός, σ.204-205. Αθήνα, Πατάκης, 1995.
• Μαστροδημήτρης Π.Δ., Αντώνης Σαμαράκης· Η ανθρωπιστική διάσταση του έργου του. Αθήνα, 1994.
• Μερακλής Μ.Γ., «Άτομα και καθεστώτα», Εποχές47, 3/1967, σ.267-270.
• Μηλιώνης Χριστόφορος, «Αντώνης Σαμαράκης, Το ποτάμι», Με το νήμα της Αριάδνης· Μεταπολεμική πεζογραφία· Ερμηνεία κειμένων, σ.103-113. Αθήνα, Σοκόλης, 1991.
• Παγκράτης Περικλής, «Η πράξη ως ‘χειρονομία’ στην πεζογραφία του Αντώνη Σαμαράκη», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.326-331.
• Παπανούτσος Ε., «Ένας διηγηματογράφος», Το Βήμα, 30/9/1954.
• Παππάς Κώστας, Ο συγγραφέας Αντώνης Σαμαράκης και το έργο του. Αθήνα, Σμίλη, 1988.
• Ραυτόπουλος Δημήτρης, «Αντώνη Σαμαράκη: Σήμα κινδύνου», Επιθεώρηση ΤέχνηςΙ΄, ετ.Ε΄, 11-12/1959, αρ.59-60.
• Τρουπάκη Μαρία – Γαλάντης Γιώργος, «Σαμαράκης Αντώνης: Ο συγγραφέας οφείλει να είναι η φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή», Διαβάζω93, 2/5/1984, σ.64-72 (συνέντευξη).
• Σαχίνης Απόστολος, Νέοι πεζογράφοι · Είκοσι χρόνια νεοελληνικής πεζογραφίας: 1945-1965, σ.193-204. Αθήνα, Εστία, 1965.
• Σαχίνης Απόστολος, Μεσοπολεμικοί και μεταπολεμικοί πεζογράφοι, σ.121-126. Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινίδης, 1979.
• «Σε β΄ πρόσωπο. Μια συνομιλία του Αντώνη Σαμαράκη με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.397-401.
• Χρυσογέλου – Κατσή Άννα, «Αντώνης Σαμαράκης · Πεζογράφος της κοινωνικής συνείδησης», ΠαρουσίαΒ΄ (περιοδικό του Ε.Δ.Π. της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών), 1984, σ.53-70.
• Jahiel Edwin, «Ο κινηματογραφικός κόσμος του Αντώνη Σαμαράκη», Η λέξη109, 5-6/1992, σ.322-325.
Αφιερώματα περιοδικών
• Ελί-τροχος1 (Πάτρα), Ιανουάριος – Μάρτιος 1994, σ.17-49.
• Ελί-τροχος17-18 (Πάτρα), Χειμώνας – Άνοιξη 1999.
Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
Ι.Διηγήματα
• Ζητείται ελπίς· Διηγήματα. Αθήνα, 1954.
• Αρνούμαι. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Το διαβατήριο. 1973.
• Η κόντρα· Διηγήματα. Αθήνα, 1992.
ΙΙ.Μυθιστορήματα
• Σήμα κινδύνου· Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1959.
• Το λάθος· Μυθιστόρημα· Εξώφυλλο του χαράκτη Α.Τάσσου. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1965.
www.ekebi.gr
• Ζητείται ελπίς· Διηγήματα. Αθήνα, 1954.
• Αρνούμαι. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Το διαβατήριο. 1973.
• Η κόντρα· Διηγήματα. Αθήνα, 1992.
ΙΙ.Μυθιστορήματα
• Σήμα κινδύνου· Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1959.
• Το λάθος· Μυθιστόρημα· Εξώφυλλο του χαράκτη Α.Τάσσου. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1965.
www.ekebi.gr
