Τι είναι τα Φυλακισμένα Μνήματα;

Ο χώρος ταφής των δεκατριών αγωνιστών της ΕΟΚΑ

Φυλακισμένα Μνήματα είναι η ονομασία ενός κοιμητηρίου το οποίο βρίσκεται στιςΚεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας όπου οι Βρετανοί έθαβαν τους απαγχονιζόμενους κατά την διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959 για την απελευθέρωση τηςΚύπρου από τους Αγγλους .
Το κοιμητήριο κατασκευάστηκε από τους Βρετανούς επί Κυβερνήτη Τζων Χάρντιγκ. Σχεδιάστηκε σαν ένας περιτοιχισμένος μικρός χώρος δίπλα από τα κελιά των μελλοθανάτων και την αγχόνη. Έμεινε στην ιστορία με την ονομασία "Φυλακισμένα Μνήματα".
Οι Βρετανοί αποφάσισαν να θάβουν εκεί όσους εκτελούνταν για την δράση τους στον απελευθερωτικό αγώνα όπως και ηγετικές μορφές της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.) που σκοτώνονταν σε μάχες για να μη μετατρέπονται οι κηδείες τους σε μαζικά συλλαλητήρια και μαχητικές διαδηλώσεις.
Στα Φυλακισμένα Μνήματα είναι θαμμένοι δεκατρείς αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., από τους οποίους οι εννιά εκτελέστηκαν με απαγχονισμό στις φυλακές, τρεις έπεσαν στο πεδίο της μάχης και ένας πέθανε σε στρατιωτικό νοσοκομείο, μετά τον τραυματισμό του σε μάχη.
Η κηδεία γινόταν αμέσως μετά τον απαγχονισμό. Μοναδική παρουσία ήταν εκείνη του ιερέα των φυλακών που έψαλε τη νεκρώσιμη ακολουθία έξω από την κλειστή είσοδο του κοιμητηρίου. Ύστερα οι Βρετανοί τους έθαβαν, χωρίς να παρευρίσκεται κανένας συγγενής των νεκρών ή άλλος Ελληνοκύπριος. Οι συγγενείς των νεκρών μπόρεσαν να επισκεφθούν τους τάφους μόνο μετά το τέλος του αγώνα.
Οι εννέα απαγχονισθέντες, όλοι τους νέοι ηλικίας 19-24 ετών, είναι με τη σειρά που εκτελέστηκαν:

• Απαγχονίστηκαν μαζί στις 10 Μαΐου 1956:
  • Μιχαήλ Καραολής
  • Ανδρέας Δημητρίου
• Απαγχονίστηκαν μαζί στις 9 Αυγούστου 1956:
  • Ανδρέας Ζάκος
  • Ιάκωβος Πατάτσος
  • Χαρίλαος Μιχαήλ
• Απαγχονίστηκαν μαζί στις 21 Σεπτεμβρίου 1956:
  • Μιχαήλ Κουτσόφτας
  • Στέλιος Μαυρομάτης
  • Ανδρέας Παναγίδης
• Απαγχονίστηκε στις 14 Μαρτίου 1957:
  • Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Στα Φυλακισμένα Μνήματα αναπαύονται ακόμα τέσσερις αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι. Οι Άγγλοι αρνήθηκαν να δώσουν τις σωρούς των ηρώων στις οικογένειές τους, φοβούμενοι τις λαϊκές εκδηλώσεις κατά την κηδεία τους. Τους έθαψαν στο κοιμητήριο των φυλακών, όπως τους απαγχονισθέντες. Οι τέσσερις αγωνιστές που όλοι έπεσαν στο πεδίο της μάχης είναι οι ακόλουθοι:

• Μάρκος Δράκος
• Γρηγόρης Αυξεντίου
• Στυλιανός Λένας
• Κυριάκος Μάτσης

Σε τέσσερις τάφους του κοιμητηρίου των Κεντρικών Φυλακών οι Άγγλοι έθαψαν οκτώ νεκρούς για εξοικονόμηση χώρου. Στον ίδιο τάφο βρίσκονται ανά δύο οι:

• Ανδρέας Δημητρίου και Στυλιανός Λένας
• Ανδρέας Ζάκος και Κυριάκος Μάτσης
• Ανδρέας Παναγίδης και Μιχαήλ Κουτσόφτας
• Γρηγόρης Αυξεντίου και Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Στον τοίχο του κοιμητηρίου υπάρχει η επιγραφή: "Τ' αντρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται"
http://mathainoumeellinikiistoria.blogspot.com/