14 Αυγούστου 1892... σαν σήμερα ιδρύεται το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας!

To ιστορικό σύμβολο του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας, από την ίδρυσή του μέχρι τον εκσυγχρονισμό του...

«Η θύμηση του παρελθόντος μπορεί να είναι η

απαρχή επικίνδυνων διαισθητικών γνώσεων

και η...
παγιωμένη κοινωνία δείχνει να φοβάται

τ’ ανατρεπτικά περιεχόμενα της μνήμης»

Herbert Marcuse (1898 – 1979)

Σχολιάζει ο Νίκος Κλειτσίκας
www.nikosklitsikas.gr/

Γιατί μια αναφορά στη σημερινή επέτειο ίδρυσης του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας, θα μπορούσε να αναρωτηθεί ο καθένας μας το 2015.
Η απάντηση είναι επίκαιρη και σαφής τη σημερινή εποχή της “κρίσης”, του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της εξαφάνισης δημοκρατικών θεσμών και κατακτήσεων, της εξαθλίωσης των λαών και τον κυρίαρχο ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο των “τραπεζών”, που υποκατέστησαν τις πολιτικές ηγεσίες και κυβερνήσεις... η “νέα τάξη πραγμάτων”!
Απαντάμε πως το περίσσευμα της μνήμης είναι κάτι που ανήκει στο Λαϊκό Κίνημα, στους αγώνες και τις παραδόσεις κοινωνικών αγώνων για μια κοινωνία ανθρώπινη.
Το περίσσευμα της μνήμης μνήμης μπορεί να συνθλίψει το εξαθλιωμένο παρόν και ν' αποτελέσει οδηγό μελέτης των λαών που αγωνίζονται για Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, για τον Άνθρωπο!
Έτσι θα 'ρθει η μέρα που εμείς θα θυμούμαστε τόσα πολλά, που θα μπορούμε να θάψουμε σ' ένα μεγάλο τάφο τους απατεώνες και παραχαράκτες της ιστορίας.
Εμείς θυμούμαστε!
Λοιπόν, γιατί το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας;
Γιατί οι πρώτες εργατικές οργανώσεις στην Ευρώπη κι ειδικότερα στην Ιταλία, εμφανίζονται στα τέλη του 1800, ως οργανώσεις με χαρακτήρα αλληλοβοήθειας και συνεργατισμού.
Η παρουσία του Michail Bakunin στην Ιταλία, από το 1864 έως το 1867, υπήρξε παρότρυνση για τη δημιουργία της πρώτης σοσιαλιστικής-αναρχικής οργάνωσης, με μαζικό χαρακτήρα και ανοικτή στα γενικότερα δημοκρατικά ρεύματα, της Διεθνούς Λίγκας Εργαζομένων (Lega Internazionale dei Lavoratori).
Η Διεθνής Λίγκα διαλύεται το 1874 και η μετριοπαθής τάση της, υπό την ηγεσία του Andrea Costa, υποστηρίζει την αναγκαιότητα να διοχετευτούν οι επαναστατικές κινήσεις στη συγκρότηση μιας επαναστατικής οργάνωσης με κομματικό χαρακτήρα. Σ’ αυτή την κατεύθυνση βρίσκουμε το περιοδικό “La Plebe” και την απόπειρα ίδρυσης του Επαναστατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ρωμανίας (Partito Socialista Rivoluzionario di Romagna), το 1881 από τον Andrea Costa. Το κόμμα του Α. Costa εμφανίζεται στις εκλογές του 1882 με την ονομασία Εργατικό Κόμμα Ιταλίας (Partito Operaio Italiano), αλλά χωρίς επιτυχία.
Στο μεταξύ το εργατικό κίνημα οργανώνεται με σύνθετες μορφές, όπως: Επαγγελματικές Ενώσεις και Γραφεία Εργατικών Σωματείων. Σύντομα τα Γραφεία Εργατικών Σωματείων μεταμορφώνονται σε αυτόνομες συνδικαλιστικές οργανώσεις και αποτελούν το σημείο αναφοράς και συσπείρωσης όλων των εργαζομένων.
Σ' αυτές τις συνθήκες εμφανίζεται το πρώτο πολιτικό κίνημα-κόμμα της Ιταλίας, είναι το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας (Partito Socialista Italiano - PSI).
Ιδρύθηκε σαν σήμερα, το 1892 στη Γένοβα, με την αρχική ονομασία Κόμμα Ιταλών Εργαζομένων (Partito dei Lavoratori Italiani) και ηγετική προσωπικότητα τον Filippo Turati. Μαζί με τον F. Turati συσπειρώνονται οι Claudio Treves, Leonida Bissolati και η επαναστάτρια Anna Kuliscioff, επηρεασμένη από τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία εκείνης της εποχής (καμία σχέση με το σήμερα) και γνώστης των έργων του Καρλ Χάινριχ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς.
Στην Ιταλία μπορούμε να αναφερθούμε σε πολιτικά και κινήματα από το 1892, είναι η πολιτική “αφετηρία” της ίδρυσης του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας. Ως εκείνη την εποχή οι κύριοι πολιτικοί σχηματισμοί της χώρας, η ιστορική δεξιά ως «επιγραφή» επιφανών φεουδαρχών που εκφραζόταν σε εκλογικές διαδικασίες και η ιστορική αριστερά, Ρεπουμπλικάνοι και Σοσιαλιστές, που επίσης δεν έκφραζαν οργανωμένο σχηματισμό, δεν καταγράφονται ως πολιτικά κόμματα ή κινήματα. Η προέλευσή τους έχει ως σημείο αναφοράς: οι φιλελεύθεροι τον Camillo Paolo Filippo Giulio Benso, κόμη του Καβούρ, οι ρεπουμπλικάνοι τον Giuseppe Mazzini και οι σοσιαλιστές τον Giuseppe Garibaldi.
Είναι το Συνέδριο της Ρέτζιο Εμίλια (1893), που προσδίδει την πολιτική αυτονομία και την επίσημη ονομασία του κόμματος σε Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλών Εργαζομένων, αλλά τον Οκτώβρη του 1894 το κόμμα τίθεται εκτός νόμου με Διάταγμα της κυβέρνησης του Francesco Crispi.
Απέναντι στην κατασταλτική πολιτική της κυβέρνησης του F. Crispi, το 1895 ο χώρος της αριστεράς οργανώνει το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας.
Τάσεις και διαφοροποιήσεις στο σοσιαλιστικό κίνημα
Μετά την κατάπνιξη των λαϊκών κινητοποιήσεων του 1898, το σοσιαλιστικό κόμμα προωθεί τη συμμαχία όλων των πολιτικών κομμάτων της αριστεράς (σοσιαλιστικό, ρεπουμπλικανικό και ριζοσπαστικό).
Το 1901, η ηγεσία του κόμματος υπό τον Filippo Turati, θεωρεί θετική την προσέγγιση με τους φιλελεύθερους του Giovanni Giolitti.
Το 1902 έχουμε την εμφάνιση μιας επαναστατικής τάσης στο σοσιαλιστικό κόμμα, με ηγέτη τον Arturo Labriola.
Στην καθοδήγηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας συνυπάρχουν δύο βασικές τάσεις: των μεταρρυθμιστών και των επαναστατών. Τάσεις που προσλαμβάνουν μορφή πολιτικής σύγκρουσης, μετά τη μεγάλη και πρώτη πανιταλική Γενική Απεργία (Σεπτέμβρης 1904). Έτσι, στο συνέδριο της Φεράρα (1907), οδηγούμαστε στην αποχώρηση της επαναστατικής τάσης από το κόμμα. Αυτή η τάση προωθεί την αυτόνομη επαναστατική συνδικαλιστική δράση.
Στο συνέδριο του Μιλάνο (1910), στο Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας λαμβάνουν πολιτικά χαρακτηριστικά νέες διαφοροποιήσεις από την ηγεσία του Filippo Turati. Η τάση υπό την ηγεσία των Leonida Bissolati και Ivanoe Bonomi, ασκεί κριτική από δεξιά. Η τάση υπό την ηγεσία των Giuseppe Emanuele Modigliani και Gaetano Salvemini, ασκεί κριτική από αριστερά.
Το έκτακτο συνέδριο του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας, στην Ρέτζιο Εμίλια (1912), εντείνει τις συγκρούσεις στο εσωτερικό του κόμματος με αφορμή τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ιταλίας στην Λιβύη.
Με την έναρξη του Μεγάλου πολέμου (1914), το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας αναπτύσσει μια δυναμική πολιτική υπέρ της ουδετερότητας της Ιταλίας, αλλά αυτή η πολιτική έχει ως συνέπειες μεγάλες εσωτερικές αντιθέσεις και ανακατατάξεις, που θα «συμβιβαστούν» ώστε να αποφευχθούν πολυδιασπάσεις, με το σύνθημα που διατυπώνει ο Costantino Lazzari: «Ούτε συμμετοχή, ούτε υπονόμευση».
Στις αρχές της δεκαετίας του ’20 αναδύεται το Partito Nazionale Fascista (Εθνικό Φασιστικό Κόμμα) και το σοσιαλιστικό κίνημα διασπάται σε τρία διαφορετικά κόμματα.
Το ενωμένο αριστερό, εργατικό κίνημα, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπο με το φασισμό και την παρανομία, με τρεις οργανώσεις.
Το 1921 πραγματοποιείται στο Λιβόρνο το 17ο Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας.
Μετά από έντονες ζυμώσεις και πολιτικές αντιπαραθέσεις κατατίθενται 3 προτάσεις και το εκλογικό αποτέλεσμα των ψηφισμάτων επιβεβαιώνει τη διάσπαση του ενωμένου σοσιαλιστικού κινήματος:
* οι ενωμένοι μαξιμαλιστές του Giacinto Menotti Serrati, συγκεντρώνουν 89.028 ψήφους
* οι κομμουνιστές του Amadeo Bordiga, συγκεντρώνουν 58.783 ψήφους. Αποχωρούν από το συνέδριο και ιδρύουν το Partito Comunista d’Italia (Κομμουνιστικό Κόμμα Ιταλίας)
* οι μεταρρυθμιστές του Filippo Turati, συγκεντρώνουν 14.695 ψήφους, δεν αποδέχονται τις αποφάσεις του συνεδρίου και προστρέχουν στον βασιλιά Vittorio Emanuele IIΙ ώστε να συμμετάσχουν στην κυβέρνησή του. Παρότι δεν εισήλθαν στην κυβέρνηση, διαγράφηκαν το κόμμα για συνεργασία με αστικά κόμματα και το 1922 θα ιδρύσουν το Partito Socialista Unitario (Ενωτικό Σοσιαλιστικό Κόμμα).
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, μαζί με το Κομμουνιστικό Κόμμα, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της Εθνικής Αντίστασης εναντίον του φασισμού, στη διάρκεια της φασιστικής και ναζιστικής κατοχής.
Μετά την απελευθέρωση, το 1946, είχε 860.000 εγγεγραμμένα μέλη και στις εκλογές της ίδιας χρονιάς για τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση, με το ποσοστό 20,7%, είναι το πρώτο κόμμα της ιταλικής αριστεράς.
Στο Συνέδριο της Ρώμης (Γενάρης 1947) μια νέα διάσπαση από τους σοσιαλδημοκράτες του Saragat, οι οποίοι ήταν αντίθετοι στις συνεργασίες με το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Στις εκλογές του 1948, σε συνεργασία με το ΚΚΙ, μόλις και παίρνουν το 31% των ψήφων του εκλογικού σώματος.
Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, των σοσιαλιστικών χωρών, κυρίαρχο παιχνίδι πολιτικής και ιδεολογικής στην ευρωπαϊκή αριστερά διαδραματίζει η γερμανική σοσιαλδημοκρατία κι η “σοσιαλιστική διεθνής”.
Το ΚΚΙ εντάσσεται στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατική οικογένεια και τη σοσιαλιστική διεθνή κι αρχίζει ο “εκσυγχρονισμός” του ιστορικού σοσιαλιστικού κόμματος: αλλαγή συμβόλων, κομματικών διαδικασιών, αποστάσεων από τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Ο δρόμος της ρεαλιστικής “σοσιαλιστικής” πολιτικής.
Το 1994 το Σοσιαλιστικό Κόμμα διαλύεται κάτω από τις δικαστικές έρευνες για διαφθορά και χρηματισμούς...
Το 47ο Συνέδριο (Νοέμβρης 1994) αποφασίζει τη διάλυση του κόμματος και τελειώνει η ζωή, η έκδοση της ιστορικής εφημερίδας της αριστεράς "Avanti".
Δημιουργούνται δύο πολιτικά σχήματα σοσιαλιστικής προέλευσης (Ιταλοί Σοσιαλιστέςκαι Σοσιαλιστικό Ρεφορμιστικό Κόμμα): το ένα συνασπίστηκε με τη δεξιά του Μπερλουσκόνι και το άλλο ενσωματώθηκε ως συνιστώσα στο ΚΚΙ, το οποίο είχε κι αυτό εκσυγχρονιστεί με τη σειρά του. Δηλαδή τη σημερινό “Δημοκρατικό Κόμμα”, του ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντζι.
Όλα τα παραπάνω -στο συνοπτικό σημείωμα- είχαν προβλεφθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου: «Η ομοιότητα της σοσιαλδημοκρατίας με το σοσιαλισμό είναι όση και η ομοιότητα του φάντη με το ρετσινόλαδο. Η σοσιαλδημοκρατία είναι μια προσπάθεια διαιώνισης του καπιταλιστικού συστήματος…».

Υ.Γ. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιταλίας στάθηκε στο πλευρό του ελληνικού λαού στον αγώνα εναντίον της φασιστικής δικτατορίας των απριλιανών συνταγματαρχών, όσο κανένα κίνημα στο κόσμο. Όμως ήταν το κόμμα του Περτίνι, του Λομπάρντι, του Μαντσίνι, του Ντε Μαρτίνο, του Νέννι, του Λέλιο Μπάσο και τόσων άλλων ηγετών του παγκόσμιου κινήματος της αριστεράς και προσωπικών φίλων και συντρόφων του Ανδρέα Παπανδρέου.
Σχετικά:
- Το ελληνικό φοιτητικό κίνημα και ο αντιδικτατορικός αγώνας στην Ιταλία

- Π.Α.Κ. Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα - Αγνωστα ντοκουμέντα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα (1968-1974)
- Φαινόμενα Τρομοκρατίας - Ο ελληνικός νεοφασισμός μέσα από τα αρχεία των Μυστικών Υπηρεσιών

Ο εκσυγχρονισμός του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας ξεκινάει τη δεκαετία του 1980, από τα σύμβολα του κόμματος: