.jpg)
George J. Prokopakis
Οι κακές τράπεζες
Είχαμε πριν ενάμισυ χρόνο τον τότε ΥΠΟΙΚ να μπινελικώνεται (κατά δήλωση του) με τους επικεφαλής των τραπεζών για την άμβλυνση των επιπτώσεων στους δανειολήπτες των ραγδαία αυξανόμενων τότε επιτοκίων. Όποια λύση, δόθηκε από τις ίδιες τις τράπεζες με ένα κοινό Ταμείο (fund). Έχουμε ξανά σήμερα από κορυφαία κυβερνητικά στελέχη φιλολογία για τις παράλογες προμήθειες των τραπεζών. Έχουμε και το αδιάψευστο στοιχείο του χάσματος πάνω από 5.5% ανάμεσα στο επιτόκιο χορηγήσεων (δανείων) και καταθέσεων. Βγήκε και ο υποτιθέμενος προβληματισμός περί διπλασιασμού του ΕΝΦΙΑ στα ακινητα που έχουν περιέλθει στην ιδιοκτησία των τραπεζών και των servicers. Φτιάχνεται μια αντιτραπεζική ατμόσφαιρα. Αντισυστημικοί είμαστε και το έχουμε αποδείξει (πχ το 2015), μια χαρά το πάμε. Οι τράπεζες δίνουν μέρισμα στους μετόχους και αδιαφορούν για τις επιπτώσεις της τραπεζικής α λα γκρεκ στους πολίτες - τι άλλη απόδειξη θέλουμε; Αφήστε που οι τράπεζες δεν δίνουν δάνεια σε όποιον ζητάει, αλλά μόνο σ' αυτούς που "δεν το χρειάζονται το δάνειο". Την Κυριακή από τη Βουλή ο πρωθυπουργός θα τους βάλει στη θέση τους τους τραπεζίτες. Οι κυβερνητικοί μας διαβεβαιώνουν πως το 2025 θα μειωθούν οι παράλογες προμήθειες. Εν τω μεταξύ από 1/1 τίθεται σε ισχύ η κοινοτική οδηγία που βάζει ταβάνι το €1.5 στο κόστος διασυνοριακής μεταφοράς κεφαλαίων μέσω TARGET2. Άντε τώρα να πληρώσεις προμήθεια €2.20 στην Εθνική για να πληρώσεις ένα ντενεκέ λάδι από τη Μεσσηνία στον προμηθευτή που δεν είναι πελάτης της συγκεκριμένης τράπεζας (τυχαίο παράδειγμα) ή €17 να στείλεις το νοίκι του παιδιού που σπουδάζει στην Ολλανδία. Αυτές οι προμήθειες θα πέσουν, όχι γιατί στο μπρα-ντε-φερ με τους τραπεζίτες κερδίζει η κυβέρνηση, αλλά γιατί απαιτείται από την εφαρμογή καταστατικής αρχής της ΕΕ.
Να μου επιτραπεί η παρατήρηση πως η κυβερνητική φιλολογία για τις ανάλγητες τράπεζες ξεκίνησε μόλις ολοκληρώθηκε η τελευταία "ιδιωτικοποίηση" τράπεζας, του επίδοξου πέμπτου τραπεζικού πόλου. Είναι καμιά δεκαριά χρόνια που πληρώνουμε τις παράλογες προμήθειες, είναι καμιά δεκαπενταριά χρόνια που δεν μπορούμε να πάρουμε δάνειο "αν πραγματικά το χρειαζόμαστε". Γιατί δεν αγανακτούσε κανείς τόσα χρόνια;
Ο πρωθυπουργός πρέπει να πει στους πολίτες τα πράγματα όπως πραγματικά έχουν. Οι τράπεζες δεν έχουν λόγο να ανταγωνίζονται για τις καταθέσεις. Είκοσι και κάτι δισ είχαν παρκαρισμένα την 31/10 στην ΤτΕ για να παίρνουν το 3% επιτοκίου χωρίς να κάνουν τίποτε. Για να δοθεί ένα δάνειο πρέπει να περάσει από του κόσμου τις επιτροπές και να έχει διασφαλισθεί η αποπληρωμή του (εκτός εάν γυρίσει ο κόσμος ανάποδα). Η πιο μεγάλη τράπεζα έχει συντελεστή [δάνεια/καταθέσεις] κάπου 61.5% - σχηματικά: το 38.5% των καταθέσεων κάθεται και όποιο επιτόκιο πληρώνεται από τα "άλλα" δάνεια.
Κάθε περιουσιακό στοιχείο (ένα δάνειο είναι περιουσιακό στοιχείο της τράπεζας) σταθμίζεται με το σχετικό ρίσκο (risk weighted asset - RWA) και ο άτιμος ο παρανομαστής που μπαίνουν τα RWA χτυπάει στις κεφαλαιακές ανάγκες. Γιατί όπως έχουμε πει πλειστάκις, πάνω από τα μισά ίδια κεφάλαια των τραπεζών ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ - αν πάνε καλά τα πράγματα θα υπάρξουν, δηλαδή εάν έχουν συνεχή κερδοφορία. Ο αναβαλλόμενος φόρος που λέγαμε.
Όλα αυτά τα χρόνια οι τράπεζές μας δεν μπορούσαν να ασκήσουν τραπεζική (χορηγήσεις-καταθέσεις) και η κερδοφορία τους ήταν από τις προμήθειες. Εάν μια χρήση δεν ήταν κερδοφόρα, η κυβέρνηση έπρεπε να τσοντάρει (οι πολίτες δηλαδή) και να πάρει μετοχές μη κερδοφόρου τράπεζας! Οι τράπεζες συμπληρώνουν τα εποπτικά κεφάλαια με ομολογιακά δάνεια μειωμένης εξασφάλισης - πάνω από 8% για τριετή ομόλογα. Τα €950 εκατ του νόμου Αλογοσκούφη του 2009 που περισώθηκαν από τα κουρέματα έχουν γίνει ομολογιακό δάνειο σε τράπεζα με 8% - το πληρώνει ευχαρίστως γιατί της κοστίζει περισσότερο να το αντικαταστήσει από τις αγορές. Για να μπουν πραγματικά ιδιωτικά κεφάλαια στις τράπεζες πρέπει ο επενδυτής να "βλέπει" κερδοφορία και μέρισμα. Για να μην έπρεπε να βάζει κάθε χρόνο λεφτά στις τράπεζες η κυβέρνηση (οι φορολογούμενοι δηλαδή) έπρεπε να χρεώνουν παράλογες προμήθειες.
Το μόνο που δεν πειράχτηκε στα μνημονιακά χρόνια ήταν οι καταθέσεις. Σωστά, γιατί διαφορετικά θα ήμασταν σε βαθύτερο λάκκο. Το πληρώσαμε με τις ανακεφαλαιοποιήσεις, οι οποίες ήταν ανεπαρκείς, και επειδή ακριβώς ήταν ανεπαρκείς το πληρώνουμε με τις προμήθειες και το χάσμα επιτοκίων [χορηγήσεων-καταθέσεων], το πληρώνουμε με φόρους που υποκαθιστούν στα δημόσια ταμεία την φορολογία των τραπεζών η οποία συμψηφίζεται με τον αναβαλλόμενο φόρο.
Εάν πραγματικά ήθελε η κυβέρνηση να κάνει μπρα-ντε-φερ με τις τράπεζες, δεν είχε παρά να επιβάλλει σε τράπεζα που ήλεγχε μετοχικά να μειώσει προμήθειες και να ανοίξει την κάνουλα των δανείων. Οι άλλες τράπεζες θα ακολουθούσαν απλώς για να εξακολουθήσουν να υπάρχουν. Μέχρι πριν λίγες μέρες ήλεγχε απολύτως (εξακολουθεί να είναι μεγαλομέτοχος) τον επίδοξο πέμπτο πόλο. Μέχρι πριν ένα χρόνο είχε το 40% της μεγάλης και σίγουρης (εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος). Μέχρι πριν ενάμισυ χρόνο ήλεγχε απίθανο ποσοστό της κατόχου των ρεκόρ ανακεφαλαιοποιήσεων. Δεν το έκανε αλλά μπινελίκωνε! Γιατί δεν το έκανε; Για να διασώσει την πορεία ανάκαμψης της χώρας με τη σταδιακή και προσεκτική μετάβαση των τραπεζών μας σε υγιή τραπεζική. Και για να πουλήσει σε κάπως καλή τιμή τη συμμετοχή της σε αυτές κατά την ιδιωτικοποίησή τους.
Μήπως τώρα που έκλεισε (σχεδόν) ο κύκλος ιδιωτικοποιήσεων είναι η ώρα να γυρίσουν σελίδα οι τράπεζες; Επί αυτού πρέπει να μιλήσει την Κυριακή ο πρωθυπουργός. Η ισορροπία προμηθειών, επιτοκίων, δανείων είναι δυναμική και πάντα επισφαλής μέχρις ότου πραγματικά εξυγιανθούν. Το σημείο ισορροπίας πρέπει να είναι αποτέλεσμα προσεκτικής μελέτης και διαβούλευσης με τις τράπεζες. Μέχρις ότου ορθοποδήσουν πραγματικά. Οι τράπεζες έχουν ανάγκη την υψηλή κερδοφορία, έχουν ανάγκη τα λεφτά των αγορών, τα οποία "τιμολογούν" επί τη βάσει της κερδοφορίας.
Είναι παράλογες οι χρεώσεις προμηθειών των τραπεζών. Είναι παράλογο να μην αναλαμβάνουν (και τιμολογούν) ρίσκο οι τράπεζες με τα δάνεια. Το σημείο που το παράλογο γίνεται λογικό γιατί δεν επηρεάζεται η πορεία του τραπεζικού συστήματος (και η ανάπτυξη) είναι δουλειά του οικονομικού επιτελείου σε συνεργασία με τις τράπεζες να το βρουν (να το βρίσκουν όσο περνάει ο χρόνος). Ο πρωθυπουργός πρέπει να μας πει την πραγματική κατάσταση του τραπεζικού συστήματος και να βρει τη διαδικασία ώστε σε συνεργασία με τις τράπεζες να βρίσκεται το νέο σημείο ισορροπίας παράλογου-λογικού. Η αντιτραπεζική ρητορική, εκτός εάν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία κακής πρακτικής οπότε θα την πέσει ο επόπτης, μπορεί να χαϊδεύει αυτιά, δεν λύνει τίποτε όμως.
Όσον αφορά τα ακίνητα που δεν ρίχνουν οι τράπεζες και οι servicers στην αγορά, προκύπτει πως αυτά είναι κάπου 25.000 εκ των οποίων μόνον 500 είναι "καθαρά". Είναι δουλειά των κρατικών υπηρεσιών να επιταχυνθεί η διαδικασία "καθαρίσματος". Ας μην μπούμε στο τριπάκι να ψάχνουμε για τις επιπτώσεις στις αγοραίες τιμές που θα έχει η πλημμύρα μερικών δεκάδων χιλιάδων ακινήτων. Για όποιον ψάχνει να αγοράσει, ένα ξεφούσκωμα μια χαρά θα είναι, όμως κάποιοι πουλάνε και κυρίως οι τράπεζες έχουν εγγράψει εγγυήσεις με βάση την εμπορική αξία ακινήτων.
Το μόνο που δεν πειράχτηκε στα μνημονιακά χρόνια ήταν οι καταθέσεις. Σωστά, γιατί διαφορετικά θα ήμασταν σε βαθύτερο λάκκο. Το πληρώσαμε με τις ανακεφαλαιοποιήσεις, οι οποίες ήταν ανεπαρκείς, και επειδή ακριβώς ήταν ανεπαρκείς το πληρώνουμε με τις προμήθειες και το χάσμα επιτοκίων [χορηγήσεων-καταθέσεων], το πληρώνουμε με φόρους που υποκαθιστούν στα δημόσια ταμεία την φορολογία των τραπεζών η οποία συμψηφίζεται με τον αναβαλλόμενο φόρο.
Εάν πραγματικά ήθελε η κυβέρνηση να κάνει μπρα-ντε-φερ με τις τράπεζες, δεν είχε παρά να επιβάλλει σε τράπεζα που ήλεγχε μετοχικά να μειώσει προμήθειες και να ανοίξει την κάνουλα των δανείων. Οι άλλες τράπεζες θα ακολουθούσαν απλώς για να εξακολουθήσουν να υπάρχουν. Μέχρι πριν λίγες μέρες ήλεγχε απολύτως (εξακολουθεί να είναι μεγαλομέτοχος) τον επίδοξο πέμπτο πόλο. Μέχρι πριν ένα χρόνο είχε το 40% της μεγάλης και σίγουρης (εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος). Μέχρι πριν ενάμισυ χρόνο ήλεγχε απίθανο ποσοστό της κατόχου των ρεκόρ ανακεφαλαιοποιήσεων. Δεν το έκανε αλλά μπινελίκωνε! Γιατί δεν το έκανε; Για να διασώσει την πορεία ανάκαμψης της χώρας με τη σταδιακή και προσεκτική μετάβαση των τραπεζών μας σε υγιή τραπεζική. Και για να πουλήσει σε κάπως καλή τιμή τη συμμετοχή της σε αυτές κατά την ιδιωτικοποίησή τους.
Μήπως τώρα που έκλεισε (σχεδόν) ο κύκλος ιδιωτικοποιήσεων είναι η ώρα να γυρίσουν σελίδα οι τράπεζες; Επί αυτού πρέπει να μιλήσει την Κυριακή ο πρωθυπουργός. Η ισορροπία προμηθειών, επιτοκίων, δανείων είναι δυναμική και πάντα επισφαλής μέχρις ότου πραγματικά εξυγιανθούν. Το σημείο ισορροπίας πρέπει να είναι αποτέλεσμα προσεκτικής μελέτης και διαβούλευσης με τις τράπεζες. Μέχρις ότου ορθοποδήσουν πραγματικά. Οι τράπεζες έχουν ανάγκη την υψηλή κερδοφορία, έχουν ανάγκη τα λεφτά των αγορών, τα οποία "τιμολογούν" επί τη βάσει της κερδοφορίας.
Είναι παράλογες οι χρεώσεις προμηθειών των τραπεζών. Είναι παράλογο να μην αναλαμβάνουν (και τιμολογούν) ρίσκο οι τράπεζες με τα δάνεια. Το σημείο που το παράλογο γίνεται λογικό γιατί δεν επηρεάζεται η πορεία του τραπεζικού συστήματος (και η ανάπτυξη) είναι δουλειά του οικονομικού επιτελείου σε συνεργασία με τις τράπεζες να το βρουν (να το βρίσκουν όσο περνάει ο χρόνος). Ο πρωθυπουργός πρέπει να μας πει την πραγματική κατάσταση του τραπεζικού συστήματος και να βρει τη διαδικασία ώστε σε συνεργασία με τις τράπεζες να βρίσκεται το νέο σημείο ισορροπίας παράλογου-λογικού. Η αντιτραπεζική ρητορική, εκτός εάν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία κακής πρακτικής οπότε θα την πέσει ο επόπτης, μπορεί να χαϊδεύει αυτιά, δεν λύνει τίποτε όμως.
Όσον αφορά τα ακίνητα που δεν ρίχνουν οι τράπεζες και οι servicers στην αγορά, προκύπτει πως αυτά είναι κάπου 25.000 εκ των οποίων μόνον 500 είναι "καθαρά". Είναι δουλειά των κρατικών υπηρεσιών να επιταχυνθεί η διαδικασία "καθαρίσματος". Ας μην μπούμε στο τριπάκι να ψάχνουμε για τις επιπτώσεις στις αγοραίες τιμές που θα έχει η πλημμύρα μερικών δεκάδων χιλιάδων ακινήτων. Για όποιον ψάχνει να αγοράσει, ένα ξεφούσκωμα μια χαρά θα είναι, όμως κάποιοι πουλάνε και κυρίως οι τράπεζες έχουν εγγράψει εγγυήσεις με βάση την εμπορική αξία ακινήτων.
