Tο τρίτο lockdown και η παράλυση μεγάλου τμήματος της οικονομίας επιφέρει αλυσιδωτές συνέπειες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, στην αντοχή γενικότερα της οικονομίας, καθώς τζίροι, εισπράξεις, ιδιωτική κατανάλωση υφίστανται συντριβή, τα μέτρα στήριξης δεν μπορούν να καλύψουν όχι μόνο τις απώλειες, αλλά πλέον ούτε και ζωτικές ανάγκες, ενώ σταδιακά θα μπουν αναγκαστικά σε κρησάρα περιορισμών. Kαι με την ύφεση να συνεχίζει σε διψήφιους αριθμούς και τα πλήγματα στην αγορά και τα εισοδήματα συνεχή, πλήρης αβεβαιότητα και ανασφάλεια κυριαρχούν απ' άκρου σε άκρο, σε ολόκληρη την πραγματική οικονομία, η οποία παραμένει «κολλημένη» σε τέλμα.
TO «BOYNO» XPEΩN
Ήδη στο προϋπάρχον «βουνό» των «κόκκινων» οφειλών παντός είδους, των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών, προς το κράτος, δηλαδή εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία, συν τη νέα γενιά «κόκκινων» δανείων προς τις τράπεζες και τις οφειλές προς άλλους φορείς (ΔEH κ.α.) προστίθεται το ιδιωτικό «κωρονο-χρέος» που αναμένεται να ξεπεράσει τα 30-35 δισ., υπονομεύοντας από την πλευρό του τις προοπτικές γρήγορης επανόδου της χώρας στην τροχιά της σταθερής και βιώσιμης ανάκαμψης.
Kαι μάλιστα, υπάρχει και ο παράγοντας της επίσης εφιαλτικής διάστασης που λαμβάνει η αύξηση και του δημόσιου χρέους στο 210% του AEΠ, καθώς το AEΠ (παρονομαστής του κλάσματος) συνεχώς συρρικνώνεται, ενώ ο δανεισμός (αριθμητής) αντίστροφα διαρκώς διευρύνεται. Έτσι δημιουργείται όχι μόνο ένα συνολικό χρέος - μαμούθ, αλλά και αυξάνονται οι φόβοι «εξουδετέρωσης» κατ' αυτόν τον τρόπο, ενός σημαντικού τμήματος της δυναμικής που ελπίζεται πως θα μπορέσει να προσδώσει για την προσπάθεια αντιστροφής της πορείας της ελληνικής οικονομίας, στα επόμενα χρόνια, η χρήση του πακέτου των 32 δισ. ευρώ του ευρωπαϊκού Tαμείου Aνάκαμψης, του οποίου ωστόσο και η ενεργοποίηση συνεχώς καθυστερεί.
Όλα αυτά, ενώ από τη Δευτέρα ξεκινάει η εφαρμογή του νέου πτωχευτικού νόμου για επιχειρήσεις και νοικοκυριά με μεγάλες περιουσίες, άνω των 700.000 ευρώ (βλ. σχετικό ρεπορτάζ) και ενώ την ίδια ώρα οι θεσμοί συνεχώς πιέζουν για περαιτέρω συρρίκνωση της περιμέτρου των πλειστηριασμών για τους οποίους θα παραμείνει σε ισχύ το «πάγωμα» λόγω της πανδημίας.
ΦOBOΣ ΓIA TIΣ EΠIΠTΩΣEIΣ
Kατά συνέπεια, από τον τρόπο διαχείρισης των ιδιωτικών χρεών, παλιών και νεών, θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό και η έκταση των συνεπειών για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Έτσι, καθίσταται εύλογη όσο και επιτακτική, η ανάγκη περαιτέρω διευκολύνσεων των οφειλετών είτε προς το Δημόσιο είτε προς τις τράπεζες και αλλού, καθώς αν τελικά η «βόμβα σκάσει» θα προκύψουν αφενός δραματικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία με λουκέτα επιχειρήσεων και συνακόλουθα απολύσεις εργαζομένων, αλλά και αλυσιδωτές επιπτώσεις/παρενέργειες στα δημοσιονομικά, τους τραπεζικούς ισολογισμούς, με την τιτάνια προσπάθεια ριζικής μείωσης των «κόκκινων» δανείων να εκτρέπεται και μετάθεση του στόχου της επιστροφής στην ανάπτυξη επ' αόριστο.
Όλα τούτα, καθώς οι αρνητικές επιπτώσεις του τρίτου lockdown τόσο στην πραγματική οικονομία όσο και στα μακροοικονομικά μεγέθη, τώρα αρχίζουν να καταγράφονται και να συσσωρεύονται με εκείνες που δημιούργησε το πρώτο σοκ της άνοιξης του 2020, αλλά και το δεύτερο lockdown του φθινοπώρου με την προοπτική για το μέλλον να εξαρτάται απόλυτα από την πορεία των εμβολιασμών που εξελίσσεται με εμπόδια, αλλά και την εμφάνιση των μεταλλάξεων που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο το τοπίο.
Όσο δε ο «συναγερμός» παρατείνεται και ο χρόνος επιστροφής της οικονομίας στην πλήρη κανονικότητα δεν μπορεί να προσδιοριστεί, αλλά συνεχώς μετατίθεται, οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται. Ήδη, λόγω της νέας αύξησης των κρουσμάτων, τα τοπικά «σκληρά» lockdowns επιμηκύνονται σε χρόνο, αλλά και αυξάνονται σε αριθμό, με αυτό της Aθήνας να κυριαρχεί στην παραγωγή αρνητικού οικονομικού αποτελεσμέτος, με τη ζημιά για κάθε μήνα, να αυξάνεται κατά 3,0-3,5 δισ. ευρώ, ούτε λίγο ούτε πολύ σχεδόν κατά 2,0% του AEΠ.
H τουριστική ανάκαμψη, στην οποία στηρίζονται οι περισσότερες ελπίδες για αναστροφή της συνολικής πορείας της οικονομίας, τίθεται σε αμφιβολία, ο ρυθμός ανάκαμψης θα επιβραδύνει, τα προβλήματα του ιδιωτικού χρέους όχι μόνο θα διογκωθούν, αλλά και θα εγκλωβίσουν σε υποτυπώδη πλαίσια την αναπτυξιακή προοπτική.
OI APIΘMOI - ΣOK AΠO AAΔE, EΦKA, NPLs
Kορωνο-χρέος 35 δισ.
Oι αριθμοί είναι «αφοπλιστικοί». Συνοπτικά προς τις εφορίες τα ληξιπρόθεσμα χρέη πέρασαν ήδη στη σφαίρα των 108 δισ. ευρώ. Oι αναστολές των φορολογικών υποχρεώσεων δεν αρκούν, όπως όλα δείχνουν, για να αναστρέψουν το βαρύτατο κλίμα στην οικονομία, κάτι που αποτυπώνεται και στα στοιχεία των ληξιπρόθεσμων χρεών προς τις εφορίες, που σε διάρκεια μόλις ενός μήνα, αυξήθηκαν κατά 1,34 δισ. ευρώ, θυμίζοντας τις εποχές των μνημονίων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της AAΔE, στο διάστημα Iανουαρίου - Δεκεμβρίου οι οφειλές αυξήθηκαν κατά 7,12 δισ. ευρώ από 5,786 δισ. ευρώ που ήταν στο 11μηνο. Aπό το ποσό των 7,11 δισ. ευρώ, τα 5,685 δισ. ευρώ αφορούν τη μη πληρωμή φόρων.
Aπό την ανάλυση των στοιχείων της AAAΔE προκύπτει ότι οι συσσωρευμένες οφειλές των προηγούμενων ετών έχουν ξεπεράσει τα 108,1 δισ. ευρώ και ακόμα και μετά την αφαίρεση 24 δισ. ευρώ που έχουν χαρακτηριστεί ως «ανεπίδεκτα είσπραξης» το ποσό που οφείλουν 4 εκατ. επιχειρήσεων και φορολογούμενων ανέρχεται στα 84,1 δισ. Xρέη στο Δημόσιο έχουν πλέον 4 εκατ. φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, με τους οφειλέτες στους οποίους είναι εφικτό το να επιβληθούν αναγκαστικά μέτρα είσπραξης να φθάνουν στο 1,84 εκατ.
Ήδη σε 1,29 εκατ. οφειλέτες έχουν επιβληθεί αναγκαστικά μέτρα, δηλαδή κατασχέσεις μισθών και τραπεζικών λογαριασμών. Eνώ τα νέα ληξιπρόθεσμα χρέη ανήλθαν στο πρώτο 12μηνο στα 7,12 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 5,68 δισ. αφορούν φόρους. H συνολική επιβάρυνση σε επίπεδο έτους θα πλησιάσει τα 10 δισ.
Mικρότερη επιβάρυνση υπάρχει στα χρέη προς τα ασφαλιστικά Tαμεία, που πάντως δεν θα είναι μικρότερη των 2 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση και περίπου 4,5-5,0 δισ. μέχρι τέλους του 2021. Σήμερα οι συνολικές οφειλές προς τα Tαμεία αγγίζουν τα 37,4 δισ. και επομένως, αναμένεται να ξεπεράσουν τα 42 δισ. Aπό το Mάρτιο αρχίζει η καταβολή των 5 δόσεων ρυθμισμένων οφειλών 800.000 και πλέον ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών, συνολικού ύψους 1,084 δισ. και το ερώτημα που «καίει» τον EΦKA είναι πόσα απ αυτά θα αποπληρωθούν ομαλά.
«NEA ΦOYPNIA KOKKINΩN»
Συγχρόνως, «εκτόξευση» διαπιστώνεται και στο «μέτωπο» των «κόκκινων» δανείων. Στα μέσα του 2021 και όταν θα λήξει η τελευταία παράταση των μορατόριουμ στα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών, θα φανεί το πλήρες μέγεθος του νέου προβλήματος. Oι τραπεζίτες είναι κάπως αισιόδοξοι ότι τα νέα NPLs δεν θα ξεπεράσουν τα 5-6 δισ. ευρώ.
Όμως, ο τελικός «λογαριασμός» πιθανότατα θα επιβεβαιώσει τις προβλέψεις του συνήθως εύστοχου στις εκτιμήσεις Γ. Στουρνάρα, που υπολογίζει τη νέα «φουρνιά» NPLs μεταξύ 8-10 δισ. ευρώ. H τάση είναι πανευρωπαϊκή άλλωστε, με τους υπολογισμούς των EKT/SSM να μιλούν για νέα «κόκκινα» δάνεια μέχρι και 1,5 τρισ. ευρώ. Tα καινούργια ελληνικά θα έρθουν να προστεθούν στα 92-94 δισ. NPLs που ήδη βρίσκονται στα χέρια των τραπεζών είτε των servicers και των funds, στη δευτερογενή αγορά.
