της Μαρίας Χιόνη, εκπαιδευτικού, MSc φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής Αθηνών, καθηγήτρια ιατρικής ορολογίας, medlabnews.gr
Αν δεις το πρωί όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες που πάνε σχολείο, πάνε με τα ακουστικά στα αυτιά και τα κινητά στο χέρι. Τώρα πια εμφανίζονται συσκευές ακόμη και στα χέρια μαθητών του Δημοτικού. Αφήστε που τελικά χρησιμοποιείται για καταγραφή, βιντεοσκόπιση, που χρησιμοποιούνται για εκδικητικούς σκοπούς ή για εκβιασμό, παρόλο που η φωτογράφιση, η βιντεοσκόπηση και η ηχογράφηση μαθητών ή καθηγητών χωρίς τη σχετική συγκατάθεσή τους αποτελούν ποινικό αδίκημα.
Στο σχολείο η χρήση του κινητού τηλεφώνου δεν ωφελεί σε τίποτα. Αν ένα παιδί θέλει για σοβαρούς λόγους να επικοινωνήσει με την οικογένειά του, υπάρχουν τα τηλέφωνα του σχολείου
. Τα smartphones αποσπούν την προσοχή των μαθητών ακόμα και όταν χτυπά ένας σύντομος ήχος μηνύματος. Οι μαθητές αντί να το αξιοποιούν το έξυπνο κινητό ως μέσο για να διευρύνουν τους εκπαιδευτικούς τους ορίζοντες, προτιμούν να το χρησιμοποιούν ως εργαλείο για την πρόσβασή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και για να ακούν μουσική. Ο χρόνος που δαπανούν οι μαθητές στο smartphone τους κατά τη διάρκεια του σχολείου, ισοδυναμεί με μια επιπλέον ώρα μαθήματος τη μέρα, ή αλλιώς πέντε ημέρες επιπλέον γνώσης τον χρόνο.
Οι περισσότεροι θα περίμεναν πως η απρόσκοπτη πρόσβαση στην πληροφορία ανά πάσα στιγμή θα βοηθούσε έναν μαθητή να αποδώσει καλύτερα στις εξετάσεις, στο διάβασμα και στις εργασίες του. Ωστόσο φαίνεται ότι οι συσκευές αυτές βλάπτουν την ικανότητα μάθησής τους. Οι δυνατότητες των σύγχρονων κινητών τηλεφώνων για άμεση διασύνδεση στα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να αποβούν εις βάρος της συγκέντρωσης των μαθητών, να απορροφούν τον χρόνο τους και να τους στερούν από άλλες δραστηριότητες ή από τη μελέτη τους.
Τα κινητά νέας γενιάς, αποσπούν την προσοχή των παιδιών, δεν τα αφήνουν να συγκεντρωθούν, ενώ τα ερεθίσματα που δέχονται είναι άπειρα και ο εγκέφαλος τους, αδυνατεί να τα επεξεργαστεί όλα, συγχρόνως με τα μαθήματα τους. Επίσης έχει βρεθεί ότι πιο εύκολα αποσπάται η προσοχή των μαθητών με χαμηλές επιδόσεις, από τη χρήση κινητών τηλεφώνων, ενώ οι μαθητές που καταγράφουν υψηλές επιδόσεις μπορούν να συγκεντρωθούν στο μάθημα, ανεξάρτητα από την πολιτική που ακολουθείται για τα κινητά τηλέφωνα.
Σε μελέτες που έχουν γίνει βρέθηκε ότι όσοι πέταξαν το κινητό τους ανέβασαν τις επιδόσεις τους, ενώ οι μαθητές που έδιναν εισαγωγικές αύξησαν τις επιδόσεις.
Τα παιδιά που έχουν διαρκώς μαζί τους κινητό τηλέφωνο δεν αναπτύσσουν την ικανότητα προγραμματισμού του χρόνου τους, αφού στηρίζονται στη δυνατότητα εντοπισμού τους οποιαδήποτε στιγμή. Το παιδί βιώνει έτσι έναν συνεχή έλεγχο και αισθάνεται ότι το παρακολουθούν παντού, αλλά ταυτόχρονα αναπτύσσει και εξάρτηση γιατί αντιλαμβάνεται ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να τηλεφωνήσει στους γονείς του για να του λύσουν οποιοδήποτε πρόβλημα. Έτσι δεν μαθαίνει να παίρνει πρωτοβουλίες, να είναι αυτόνομο και να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
Νέα επιστημονική μελέτη δείχνει ότι τα tablet και τα smartphones βλάπτουν τις τεχνολογικές δεξιότητες των παιδιών. Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του BBC, σε αναφορά του National Assessment Programme (Αυστραλία) σημειώνεται ότι έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση στον «υπολογιστικό/ ψηφιακό αλφαβητισμό/ εγγραμματοσύνη» μεταξύ κάποιων μαθητών από το 2011. Στο πλαίσιο της έρευνας εξετάστηκαν δύο γκρουπ παιδιών, μικρότερης και μεγαλύτερης ηλικίας – συνολικά πάνω από 10.500 μαθητές. Διαπιστώθηκε πτώση του επιπέδου ψηφιακού αλφαβητισμού σε σχέση με το 2011, με χαμηλότερα επίπεδα αυτά των 16χρονων. Οι δεξιότητες στις οποίες εξετάστηκαν ήταν η χρήση blogs και μηχανών αναζήτησης, η δημιουργία προσκλήσεων μέσω λογισμικού γραφικών, η δημιουργία online registration forms, η χρήση κοινωνικών δικτύων για προώθηση events, η ρύθμιση ενός tablet και η εγκατάσταση εφαρμογών, η δημιουργία ενός animated video για την ασφάλεια του νερού και το ανέβασμα αρχείων. Όπως φάνηκε, οι μαθητές πλέον προβαίνουν σε εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας φορητών συσκευών και φαίνεται πως επιδίδονται σε λιγότερη άσκηση των δεξιοτήτων που σχετίζονται με τον «κλασικό» ψηφιακό αλφαβητισμό (ICT literacy).
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι το κινητό χρειάζεται ιδίως στους μεγαλύτερους μαθητές για την επικοινωνία με τους γονείς (π.χ. για συνεννόηση για την ώρα που τελειώνουν το μάθημά τους, την ώρα συνάντησης με τους γονείς, τη διευθέτηση επειγόντων θεμάτων κλπ). Αυτές όμως οι περιπτώσεις δεν δικαιολογούν με τίποτα τη χρήση του κινητού κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Αν χρειάζεται ένας μαθητής να τηλεφωνήσει στο σπίτι του, μπορεί (ή, μάλλον, επιβάλλεται) να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνο του σχολείου. Αν συμβεί κάτι επείγον και κάποιος οικείος χρειαστεί τον μαθητή, το καλύτερο και αποτελεσματικότερο είναι να τηλεφωνήσει στο σχολείο και όχι στο τηλέφωνο του μαθητή, το οποίο, αν υπάρχει, θα βρίσκεται στην τσάντα και θα είναι ή απενεργοποιημένο ή στο αθόρυβο. Το να υποθέσουμε ότι οι μαθητές έχουν ενδιαφέροντα σχετικά με τις τρέχουσες εξελίξεις π.χ. στο χρηματιστήριο και χρειάζονται άμεση ενημέρωση, είναι μάλλον αστείο για τις περισσότερες περιπτώσεις.
Για τους γονείς το κινητό τηλέφωνο λειτουργεί τελικά ως υποκατάστατο της πραγματικής παρουσίας και του ενδιαφέροντός τους καθώς συνηθίζουν να θέτουν μέσω αυτής της μεθόδου τα συνήθη ερωτήματα:“Διάβασες;”, “Έφαγες;”, “Πώς πέρασες στο σχολείο;”
Με βάση τα παραπάνω καταλήγουμε ότι οι πραγματικοί λόγοι, για τους οποίους οι μαθητές έχουν μαζί τους κινητά, είναι άλλοι. Ένας κύριος και πραγματικός λόγος είναι ότι τα κινητά είναι μόδα και γι’ αυτό, μια και έχουν οι φίλοι τους, πρέπει να έχουν κι αυτοί. Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να αναλογιστούμε τις δικές μας ευθύνες, τις υποχωρήσεις που κάνουμε στο συγκεκριμένο θέμα και τις αρνητικές συνέπειες που έχουν αυτές οι υποχωρήσεις. Άσε που η κατοχή ενός ακριβού ή «μοδάτου» κινητού προκαλεί την επιθυμία άλλων παιδιών για να το αποκτήσουν κι έτσι εμφανίζονται φαινόμενα κλοπής μεταξύ μαθητών (ακόμα και μικρών τάξεων), κάτι που δε συνάδει με τις αρχές και τα πρότυπα που προσπαθεί να μεταδώσει το σχολείο.
Τέλος η χρήση κινητού μπορεί να επιβαρύνει την υγεία των μαθητών. Ο κίνδυνος, μπορεί να είναι πιο μεγάλος στις μικρότερες ηλικίες, αλλά και οι μεγαλύτεροι μαθητές μπορούν να κινδυνεύουν, αν σκεφτούμε ότι βάζουν τα κινητά στις τσέπες του παντελονιού για πολλές ώρες, δηλαδή κοντά στα γεννητικά ή σε άλλα ζωτικά όργανα, όπως είναι η καρδιά.
Η τεχνολογία είναι καλή για την εξέλιξη των μαθητών, όμως είναι απαραίτητη η καθοδήγησή τους ώστε να μην τη χρησιμοποιούν λάθος. Επειδή πάρα πολλοί γονείς ανησυχούν για αυτό το θέμα, λογικά πρέπει να μιλούν από μικρά στα παιδιά τους, για τους κινδύνους που κρύβουν τα κινητά, τονίζοντας παράλληλα ότι η λελογισμένη χρήση του είναι προς το δικό τους καλό. Τα παιδιά σήμερα είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένα σε σχέση με παλιότερες γενιές σε πολλά θέματα. Το κινητό πρέπει να χρησιμοποιείται με ορθό τρόπο από όλους όχι μόνο από τους μαθητές. Δεν μπορεί να απαγορευτεί τελείως η χρήση κινητών από τους μαθητές. Θα πρέπει όμως υποχρεωμένοι να τα έχουν κλειστά στη διάρκεια του μαθήματος.
Θα πρέπει να μάθουμε το παιδί ότι δεν πρέπει να κάνει κάτι επειδή το κάνουν άλλοι. Αν ενισχύσουμε την τάση του παιδιού να έχει ό,τι έχουν οι άλλοι, γρήγορα θα το εισαγάγουμε σε έναν ατέρμονο αγώνα να αποκτήσει ό,τι και οι άλλοι. Η σημασία θα έπρεπε να είναι στο «τι είμαστε» και όχι στο «τι έχουμε».
Το καλύτερο είναι οι μαθητές και γενικά τα παιδιά θα ήταν να έχουν (αν πρέπει να έχουν) ένα απλό παλαιάς τεχνολογίας κινητό και όχι της νέας γενεάς smartphone. Με αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησης του κινητού για διασύνδεση με τα κοινωνικά δίκτυα, περιήγησης στο διαδίκτυο και χρήσης κάμερας και βιντεοσκόπησης. Από την άλλη υπάρχει στα χέρια του παιδιού ένα μέσω επικοινωνίας με τον γονιό όποτε αυτό απαιτείται. Άσε που με ένα τέτοιο κινητό δεν μπορεί να μπει σε πειρασμό κανείς για κλοπή.
