Με αυτά τα λόγια, ο 94χρονος συνταξιούχος εκπαιδευτικός Φρίξος Τζιόβας, περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τον εφιάλτη που ό ίδιος, μαζί με τους συγχωριανούς του, έζησε στους Ασπράγγελους Ζαγορίου.
Τον κ. Τζιόβα, συναντήσαμε κατά τις διήμερες εκδηλώσεις «Μνήμης στα Μαρτυρικά χωριά» του Ζαγορίου, για την επέτειο των 70 χρόνων από το ολοκαύτωμα ...Οι Ασπράγγελοι, είναι χωριό του Κεντρικού Ζαγορίου. Στις 15 Ιουλίου του 1943 οι Γερμανοί κατακτητές, μπήκαν στο χωριό και πυρπόλησαν τα σπίτια.
Όπως αφηγείται, ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός, είχε φτάσει στην κατοχική διοίκηση, η πληροφορία ότι, τέσσερις ημέρες νωρίτερα, οι νέοι του χωριού είχαν μυστική μάζωξη στο σχολείο, μαζί με αντάρτες του ΕΛΑΣ, τον έφεδρο αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού, που είχε έρθει από την Μέση Ανατολή, Αγαθοκλή Κωνσταντινίδη και έναν Άγγλο με το όνομα Τζον. Την επόμενη ημέρα, στις 12 είχε Ιουλίου, έφτασε στους Ασπράγγελους και το πρότυπο τμήμα της ΕΠΟΝ, από την Αθήνα.
Ήδη, στην περιοχή της Ηπείρου, κινούνταν μία μεγάλη μηχανοκίνητη γερμανική φάλαγγα της Μεραρχίας Εντελβάις, που απέσπασαν από το ανατολικό μέτωπο προς το Νότο.
Στις 13 Ιουλίου, οι νέοι του χωριού μαζί με του Επονίτες, έδωσαν μάχη με γερμανικές περιπόλους έξω από το χωριό, όπου τραυματίστηκαν θανάσιμα δύο εικοσάχρονοι. Την επομένη το βράδυ, ήρθε το μήνυμα ότι το χωριό κινδυνεύει και πρέπει να εγκαταλειφθεί.
«Κρύψαμε το πράγματα ,πιστέψαμε ότι θα γίνει αρπαγή, όχι κάψιμο. Τη νύχτα φύγαμε. Το πρωί είδαμε στις φλόγες στα σπίτια μας ,αλλά και στην Ελάτη όπου έκαψαν το μισό χωριό. Μας έκαψαν την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το Μοναστήρι. Τα 122, από τα 140 πέτρινα καστρόσπιτα του χωριού κατέρρευσαν».
Τα ντοκουμέντα που παραθέτει ο Δήμαρχος Ζαγορίου Γαβριήλ Παπαναστασίου, είναι αποκαλυπτικά του μεγέθους της καταστροφής. «Το 1943 άρχισαν οι καταστροφές των Ναζί στο Ζαγόρι. Είχαμε 171 θύματα, 1678 καμένα σπίτια,7 εκκλησίες, ένα παρεκκλήσι, ένα μοναστήρι και 16 σχολεία. Πρόκειται για μια θηριωδία στο μεγαλείο της.
Οι παλαιότεροι θυμούνται, ενώ οι νεότεροι μαθαίνουν ώστε να μην ξεχαστούν αυτές οι θηριώδες».
Κάποια χωριά στο Ζαγόρι, ήδη έχουν χαρακτηριστεί μαρτυρικά, ενώ με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου προτείνεται να αναγνωριστούν όλα, ενώ με υπογραφές των κατοίκων διεκδικούνται αποζημιώσεις. Ενδεικτικά, στο Γρεβενίτι, έγιναν στάχτη και τα 295 σπίτια του χωριού, ενώ εκτελέστηκαν 23 πολίτες .Το Ελατοχώρι, το Μακρίνο και η Λεπτοκαρυά κάηκαν ολοσχερώς όλα τα σπίτια, στη Βοβούσα καταστράφηκαν τα 83 από τα 84, στην Δόλιανη τα 132 από τα 135, στην Ελάτη τα 56 από τα 70, στο Τρίστενο τα 138 από τα 154 και στο Φλαμπουράρι τα 85 από τα 92 σπίτια.
Τις εκδηλώσεις «Μνήμης», για τα 70 χρόνια από το ολοκαύτωμα του Ζαγορίου, διοργάνωσαν ο δήμος Ζαγορίου, η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία, η Ένωση Ζαγορισίων Αθηνών, ο Σύνδεσμος Ζαγορισίων Ιωαννίνων και άλλοι τοπικοί φορείς.
enikos.gr
