Είχατε ποτέ φανταστεί ότι η λαχταριστή τούρτα που βρίσκεται απέναντί σας στο ράφι του ζαχαροπλαστείου μπορεί να είναι εθιστική σαν την κοκαΐνη ή ότι το ζουμερό χάμπουργκερ που παραγγέλνετε συχνά μπορεί να σας καταστήσει… χαμπουργκερομανείς (με εθισμό αντίστοιχο εκείνου που εμφανίζουν οι ηρωινομανείς;).Μια τέτοια σύνδεση ακούγεται πράγματι «βαριά», ωστόσο μια ολόκληρη «φουρνιά» πρόσφατων μελετών μαρτυρεί ότι πολλές από τις «μοντέρνες» τροφές που μας σερβίρονται καθημερινά ίσως εθίζουν τον εγκέφαλό μας στην… αμαρτωλή γοητεία τους, όπως ακριβώς και τα ναρκωτικά, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την υγεία μας.Aν κάτι τέτοιο αποδειχθεί ότι ισχύει πέραν πάσης αμφιβολίας, τότε το χτύπημα αναμένεται να είναι μεγάλο για τη βιομηχανία τροφίμων και ιδιαιτέρως για τις εταιρείες που παρασκευάζουν επεξεργασμένες τροφές με τρανς λιπαρά οξέα και ζάχαρη, αναψυκτικά και άλλου είδους ποτά γεμάτα γλυκαντικά όπως το σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη. Τόσο μεγάλο όσο εκείνο που υπέστησαν οι καπνοβιομηχανίες όταν «άναψε» το αντικαπνιστικό κίνημα πριν από περίπου 25 χρόνια.
Τη στιγμή που ο όγκος των επιστημονικών στοιχείων σχετικά με την εθιστική δράση των ανθυγιεινών τροφών συνεχώς «φουσκώνει», οι εταιρείες αρνούνται ότι φέρουν ευθύνη για το ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός μετατρέπεται σε… μπαλόνι ακόμη και από τις μικρές ηλικίες. Ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις σχετικά με το ότι τα προϊόντα τους είναι επιβλαβή ή εθιστικά, όταν καταναλώνονται με μέτρο, όπως μέτρο πρέπει να τηρείται στα πάντα στη ζωή μας. Και παράλληλα προτάσσουν τις προσπάθειες που κάνουν για ανάπτυξη και προώθηση στην αγορά υγιεινότερων επιλογών σε ό,τι αφορά τα σνακ ή άλλου τύπου «πρόχειρες» τροφές. {AR}
Ακόμη όμως και οι εκπρόσωποι των εταιρειών δεν μπορούν να αρνηθούν αυτό που αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός: ότι η παχυσαρκία λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται από ορισμένους «πανδημία» του 21ου αιώνα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στοιχεία που παρουσιάστηκαν προσφάτως στο Πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Κατά της Παχυσαρκίας (24 Οκτωβρίου) συνθέτουν μια εφιαλτική εικόνα: σύμφωνα με αυτά η νοσογόνος παχυσαρκία σκοτώνει περισσότερους από 2,8 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο στον κόσμο. Στην Ευρώπη ποσοστό μεγαλύτερο του 50% και στα δύο φύλα είναι υπέρβαροι ενώ το 23% των γυναικών και το 20% των ανδρών είναι παχύσαρκοι. Αντιστοίχως στην Ελλάδα οι υπέρβαροι άνδρες αγγίζουν το 53% και οι παχύσαρκοι το 20%, ενώ στις γυναίκες το 31% είναι υπέρβαρες και το 15% παχύσαρκες. Και αν τα ποσοστά δεν σας λένε τίποτε, δείτε πώς μεταφράζονται σε απόλυτους αριθμούς: Ενας 25χρονος παχύσαρκος εκτιμάται ότι θα χάσει περίπου 12 χρόνια από το προσδόκιμο ζωής του σε σύγκριση με έναν αδύνατο συνομήλικό του! Και αυτό διότι η λίστα των προβλημάτων υγείας που αναγράφονται κάτω από τον τίτλο της παχυσαρκίας δεν έχει τελειωμό: καρδιοπάθειες, διαβήτης, οστεοαρθρίτιδα, υπνική άπνοια, εγκεφαλικά επεισόδια, ακόμη και ορισμένες μορφές καρκίνου είναι μερικά από τα «δεινά» που συνδέονται με το υπερβολικό βάρος.
Ποια είναι όμως αυτά τα πρόσφατα ερευνητικά στοιχεία που συνεχώς αυξάνονται και πληθαίνουν (όπως και οι επεξεργασμένες τροφές στα ράφια των σουπερμάρκετ) και τα οποία «ενοχοποιούν» τον σύγχρονο τρόπο διατροφής για εθισμό;
Οι εθισμένοι αρουραίοι
Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2010 από ειδικούς του Ερευνητικού Ινστιτούτου Scripps στη Φλόριδα και η οποία διεξήχθη σε αρουραίους έδειξε ότι επεξεργασμένες τροφές όπως διάφορα νόστιμα κέικ αλλά και μπέικον που κυκλοφορούν στην αγορά αλλάζουν την «καλωδίωση» του εγκεφάλου.
Στο πλαίσιο της μελέτης μετρήθηκε η δραστηριότητα περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην ανταμοιβή και στην ευχαρίστηση. Οι μετρήσεις έγιναν μέσω της χρήσης ηλεκτροδίων ενόσω τα πειραματόζωα βρίσκονταν κλεισμένα σε κλουβιά μαζί με παχυντικούς «πειρασμούς». Οπως φάνηκε, τα ζώα που είχαν πρόσβαση στις παχυντικές τροφές για μια ώρα την ημέρα προτιμούσαν να παίρνουν γεύση από την… αμαρτία ακόμη και αν είχαν διαθέσιμες 24 ώρες το 24ωρο υγιεινές τροφές στο κλουβί τους. Οσοι αρουραίοι είχαν μάλιστα πρόσβαση σε γλυκές και λιπαρές τροφές επί 18 ως 23 ώρες ημερησίως έγιναν παχύσαρκοι. Οι επιστήμονες ανέφεραν στη δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Nature Neuroscience» ότι τα μοτίβα δραστηριότητας του εγκεφάλου των ζώων ήταν ίδια με εκείνα που εμφανίζουν τα άτομα που κάνουν χρήση κοκαΐνης.
Την επίδραση που έχει αποκλειστικώς η ζάχαρη στον εγκέφαλο αναζήτησαν από την πλευρά τους ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου Πρίνστον. Οι επιστήμονες θέλησαν να ανακαλύψουν αν αρουραίοι μπορούσαν να εθιστούν σε διάλυμα ζαχαρόνερου που περιείχε ζάχαρη σε ποσοστό της τάξεως του 10% (όσο περίπου περιέχεται στα περισσότερα αναψυκτικά).
Οπως είδαν, η κατανάλωση του ζαχαρόνερου μια στο τόσο δεν προκαλούσε προβλήματα στα ζώα. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν δραματικά όταν οι αρουραίοι άρχισαν να πίνουν το ζαχαρένιο διάλυμα κάθε ημέρα. Σε μάκρος χρόνου κατανάλωναν όλο και περισσότερο ζαχαρόνερο ενώ απομακρύνονταν από τη φυσιολογική διατροφή τους.
Παράλληλα παρουσίασαν συμπτώματα στέρησης, όπως άγχος και τρόμο, όταν μπήκε «φρένο» στην επίδραση της ζάχαρης στον εγκέφαλό τους μέσω ενός φαρμάκου. Ο… γλυκός και συνάμα τόσο πικρός εθισμός των ζώων αποτυπώθηκε μάλιστα στον εγκέφαλό τους, καθώς εμφανίστηκαν αλλαγές στα επίπεδα της ντοπαμίνης, παρόμοιες με εκείνες που καταγράφονταν σε άλλα πειράματα σε ζώα που είχαν εθιστεί σε ναρκωτικές ουσίες. Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η απλή κατανάλωση νερού με ζάχαρη δεν οδήγησε τα ζώα σε παχυσαρκία.
Εγιναν ωστόσο υπέρβαρα όταν άρχισαν να καταναλώνουν τακτικά νερό με σιρόπι καλαμποκιού που είχε υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη (πρόκειται για ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο γλυκαντικό που αποτελεί μια επεξεργασμένη μορφή φρουκτόζης η οποία προέρχεται από το καλαμπόκι).
Καλύτερο κι από την κοκαϊνη!
Το πόσο εθιστική μπορεί να είναι η… γλύκα προέκυψε και από ένα άλλο πείραμα που διεξήχθη και πάλι σε αρουραίους από ειδικούς του Εθνικού Ερευνητικού Ινστιτούτου της Γαλλίας.
Οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι όταν είδαν πως τα πειραματόζωα προτιμούσαν να καταναλώνουν νερό με ζάχαρη ή σακχαρίνη παρά κοκαΐνη.
Οι σκεπτικιστές θα υποστήριζαν ότι τα αποτελέσματα στα ζώα έχουν «πολλά ψωμιά» ακόμη προτού πούμε ότι ισχύουν και για τον άνθρωπο. Αυτό ακριβώς σκέφτηκαν και ειδικοί από το Εθνικό Εργαστήριο Brookhaven στις ΗΠΑ οι οποίοι σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Ουσιών απεικόνισαν το τι συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο των παχύσαρκων ατόμων.
