Οι λόφοι της Αθήνας: Η προέλευση των ονομάτων και η ιστορία τους Ακρόπολη, Αρδηττός, Λυκαβηττός, Φιλοπάππου, Τουρκοβούνια, Λόφος Στρέφη κ.ά.

<p> </p><div class="post-body entry-content" id="post-body-6445668293167133832" itemprop="description articleBody" style="background-color: white; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 17.6px; line-height: 1.4; position: relative; width: 800px;"><img height="359" src="https://i1.prth.gr/images/1168x656/jpg/files/2025-04-19/athina-mak.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" width="640" /><br />Μεγάλο Σάββατο σήμερα και σκεφτήκαμε ότι η σημερινή και αυριανή μέρα, Κυριακή του Πάσχα δεν προσφέρονται για άρθρα που θα δημιουργούν εντάσεις και διαμάχες μεταξύ αναγνωστών στα σχόλια. Αποφασίσαμε έτσι να γράψουμε δύο «ουδέτερα» άρθρα. Το πρώτο, το σημερινό, για τους λόφους της <a href="https://www.protothema.gr/tag/athina/" style="color: black; text-decoration-line: none;">Αθήνας</a>, ενώ το αυριανό, πασχαλινό άρθρο θα είναι σχετικό με τη μουσική.<br /><br />Ξεκινάμε το σημερινό μας άρθρο με τη σημείωση ότι θα αναφερθούμε στους λόφους που υπάρχουν στην Αθήνα και πολύ κοντά σε αυτήν και όχι στους λόφους του Πειραιά. Ξεκινάμε, φυσικά, από τον γνωστότερο, παγκοσμίως, λόφο της Αθήνας, την Ακρόπολη.<a name="more"></a><br /><br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-1-akropoli.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Ακρόπολη<br />Η <a href="https://www.protothema.gr/tag/akropoli/" style="color: black; text-decoration-line: none;">Ακρόπολη</a> (Ιερός Βράχος) είναι βραχώδης λόφος ύψους 157 μ. Είναι απρόσιτος απ’ όλες τις πλευρές, εκτός από τη δυτική, όπου βρίσκονται τα Προπύλαια. Η λέξη «ακρόπολις» υπάρχει ήδη στον Όμηρο και σημαίνει το ψηλότερο μέρος μιας πόλης. Υψώματα, ιδιαίτερα όσα παρουσίαζαν φυσική οχυρότητα και διέθεταν πηγές που εξασφάλιζαν το πόσιμο νερό, από τα βάθη της ιστορίας χρησίμευαν ως καταφύγια των ανθρώπων από εχθρικές επιδρομές και γρήγορα εξελίσσονταν σε μόνιμους οικισμούς, όταν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές.<br /><br /><br />Η Ακρόπολη της Αθήνας κατοικήθηκε από τα νεολιθικά χρόνια, τουλάχιστον από το 3.000 π.Χ. Αυτό αποδείχτηκε από τα πολυάριθμα κεραμεικά ευρήματα που ήρθαν στο φως από τις βαθύτερες επιχώσεις της, καθώς και από τις επιχώσεις και τα πηγάδια των πρανών της. Ως το 1000 π.Χ. περίπου, η Ακρόπολη ήταν ο τόπος του κύριου αθηναϊκού οικισμού όπου είχε την έδρα του ο «άναξ» (βασιλιάς) του τόπου. Μικρότεροι υποτελείς οικισμοί ήταν σκόρπιοι γύρω από αυτόν (έτσι εξηγείται το όνομα Αθήναι), οι οποίοι σιγά σιγά ενώθηκαν. Τον 14ο π.Χ. αιώνα ενώθηκαν κάτω από την εξουσία του «άνακτος» της πόλης, οι ως τότε ανεξάρτητοι οικισμοί της Αττικής. Αυτό αποδίδεται στον Θησέα.<br /><br />Από τότε, αλλά και από μεταγενέστερες εποχές προέρχεται η επιβλητική με τη χαρακτηριστική «κυκλώπεια» τοιχοδομία οχύρωση, πολλά τμήματα της οποίας σώζονται ακόμα (ιδιαίτερα αυτό που ακουμπά στο νότιο τμήμα των Προπυλαίων). Κατά τους πρώτους αιώνες της 1ης π.Χ. χιλιετίας συντελούνται δύο σπουδαίες αλλαγές: η μεταβολή του πολιτεύματος, από τη βασιλεία στην αριστοκρατία και η μεταφορά της έδρας της διοίκησης της πόλης κάτω από την Ακρόπολη. Από τότε, ως το τέλος της αρχαιότητας η Ακρόπολη παύει, πλην ελαχίστων περιπτώσεων, να είναι οχυρό και διοικητικό κέντρο της πόλης και αποκτά λατρευτική σημασία.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-4-akropoli-1887.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Η Ακρόπολη της Αθήνας, όπως ήταν στην αρχαιότητα, από τον Jacob Von Falke,1887<br /><br />Κυριότερη θεότητα που λατρευόταν εκεί ήταν η Αθηνά. Με το επίθετο Πολιάς (Πολιούχος) λατρευόταν κυρίως στην περιοχή του Ερεχθείου. Της αποδίδονταν ακόμα τα επίθετα Παρθένος και Παλλάς. Ένα ξύλινο λατρευτικό άγαλμα, σχεδόν άμορφο, που πίστευαν ότι είχε πέσει από τον ουρανό (διιπετές ξόανον) ήταν το αγιότερο από όλα τα αγάλματα της Αθηνάς. Αυτό στεγαζόταν σε έναν απλό οίκο στην αρχή, που βρισκόταν πολύ κοντά στη νότια πλευρά του Ερεχθείου και αργότερα σε έναν μεγαλύτερο ναό στην ίδια θέση. Από τον 6ο π.Χ. αιώνα, ως το 480 π.Χ. το ιερό γνώρισε μεγάλη ακμή, κυρίως από τα χρόνια του Σόλωνα και έπειτα. Υπήρχε ένας κυρίως ναός, αυτός της Αθηνάς Πολιάδος και άλλα μικρότερα κτίρια, τουλάχιστον πέντε, από τα οποία σώζονται ερείπια. Η μνημειακή εικόνα της Αθήνας εκείνο το διάστημα ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή.<br /><br />Μετά την κατάληψη της Αθήνας και της Ακρόπολης το 480 π.Χ. καταστράφηκε ολόκληρος ο μνημειακός πλούτος της πόλης. Όταν όμως οι Αθηναίοι επέστρεψαν νικητές από τις Πλαταιές, το 479 π.Χ., φρόντισαν το σπουδαιότερο από τα ιερά τους και κατάχωσαν σε διάφορες κοιλότητες του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης τα κατεστραμμένα αγάλματα για να τα προστατεύσουν από μελλοντικές καταστροφές.<br /><br />Στα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή της Αθήνας ο Περικλής, στα χρόνια του οποίου χτίστηκαν τα περισσότερα από τα κτίρια που κοσμούν, με φθορές βέβαια λόγω του χρόνου και των επιδρομών κατά της Αθήνας, μέχρι σήμερα την Ακρόπολη και την κάνουν πόλο έλξης για εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, αλλά και αποτελούν τοπόσημα για την πόλη.<br /><br /><br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-3-akropoli-1910.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Η Ακρόπολη σε φωτογραφία του Φ. Μπουασονά το 1910<br />Ο Παρθενώνας, (447-432 π.Χ.), τα Προπύλαια (437-432 π.Χ.), ο ναός της Αθηνάς Νίκης, στα χρόνια της Νικίειου Ειρήνης (421-415 π.Χ.), το Ερέχθειο, που ξεκίνησε να κατασκευάζεται τότε και ολοκληρώθηκε το 406 π.Χ., η Χαλκοθήκη κ.ά. είναι μερικά από τα κτίρια που δίνουν αιώνια αίγλη στην Αθήνα. Η επίσκεψη του χώρου γίνεται από τη λεγόμενη Πύλη Beulè (Μπελέ), ο οποίος το 1852 την ξέχωσε από τις επιχωματώσεις που τη σκέπαζαν και τους πύργους που την πλαισίωναν. Το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού υλικού για την Πύλη Beulè πάρθηκε από το μνημείο του Νικία, που βρισκόταν στα ΝΔ του θεάτρου του Διονύσου.<br /><br />Ένας ακόμα λόφος της Αθήνας είναι ο Λόφος του <a href="https://www.protothema.gr/tag/ardittos/" style="color: black; text-decoration-line: none;">Αρδηττού</a>, που βρίσκεται πίσω από το Παναθηναϊκό Στάδιο. Είναι κατάφυτος και οφείλει το όνομά του στον μυθικό ήρωα Αρδήττη, ο οποίος παρενέβαινε συμφιλιωτικά στις αντιθέσεις μεταξύ των Αθηναίων. Από τους πρόποδές του περνούσε ο Ιλισός. Στον Αρδηττό ορκίζονταν οι 6.000 δικαστές της Ηλιαίας πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Στην πλαγιά του κατασκευάστηκε από τον Λυκούργο γύρω στο 329 π.Χ. το Στάδιο, το οποίο ο Ηρώδης ο Αττικός έκανε μαρμάρινο (140-144). Τότε αυξήθηκε και η χωρητικότητά του σε 50.000 θέσεις.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-5-ardittos.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Ο Αρδηττός με το Καλλιμάρμαρο<br />Στον λόφο υπήρχαν ακόμα δύο σημαντικά μνημεία, το Ιερό της Τύχης, που είχε ανεγείρει ο Ηρώδης και ο τάφος του, κοντά στο Στάδιο. Σε άγνωστη χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα τα μάρμαρα ξηλώθηκαν από το Στάδιο. Από το 1895 ως το 1900, με δαπάνες του Γεωργίου Αβέρωφ έγινε η αναμαρμάρωση του Σταδίου, σε σχέδια των Αναστασίου Μεταξά και Έρνστ Τσίλερ. Το Στάδιο από τότε απέκτησε και την προσωνυμία «Καλλιμάρμαρο».<br /><br />Δεξιά της εισόδου του υπήρχε το λεγόμενο βασιλικό καταφύγιο. Στα χρόνια της Κατοχής οι Γερμανοί οχύρωσαν τον λόφο και τοποθέτησαν αντιαεροπορικά πυροβόλα στην κορυφή του. Το βασιλικό καταφύγιο χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί ως αποθήκη πυρομαχικών, την οποία και ανατίναξαν φεύγοντας. Η είσοδος του καταφυγίου διακρίνεται μέχρι σήμερα. Στο άλσος του Αρδηττού, δίπλα στην πλατεία του Σταδίου βρίσκονται τρεις μαρμάρινες στήλες που τοποθετήθηκαν το 1905: το Μνημείο Ευεργετών, το Μνημείο Φιλελλήνων και το Μνημείο Διδασκάλων του Γένους.<br /><br />Ο Λόφος του Στρέφη επί τουρκοκρατίας ήταν γνωστός ως «Πινακωτά». Από τα τέλη της οθωνικής περιόδου πέρασε στην κυριότητα της οικογένειας Στρέφη, από την οποία πήρε και τον όνομά του. Στον λόφο γινόταν ανεξέλεγκτη λατόμευση. Από τα νταμάρια του προμηθεύονταν οικοδομικά υλικά, κυρίως οι κάτοικοι της Νεάπολης Εξαρχείων. Αργότερα ο λόφος πέρασε στην ιδιοκτησία του Νικόλαου Χατζόπουλου. Το 1914 απαλλοτριώθηκε από το Δημόσιο και φυτεύτηκαν μικρά πεύκα. Από το 1938 ανήκει στον Δήμο Αθηναίων. Κατά τα Δεκεμβριανά υπήρξε οχυρό του Ε.Λ.Α.Σ. Η διαμόρφωσή του ολοκληρώθηκε τα επόμενα χρόνια.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-10-strefi.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Ο Λόφος του Στρέφη<br />Ο Λυκαβηττός είναι το δεύτερο ψηλότερο σημείο του Λεκανοπεδίου μετά τα Τουρκοβούνια. Έχει ύψος 277 μέτρα. Βρίσκεται ΒΑ του κέντρου της πόλης. Ως το 1832 ονομαζόταν Αγχεσμός και από τότε έλαβε το όνομα Λυκαβηττός(Λεκαμπετού κατά τους Πελασγούς), που είναι προελληνικό και σημαίνει μαστοειδές ύψωμα. Το όνομα Αγχεσμός αποδόθηκε στα Τουρκοβούνια.<br /><br />Πάντως υπάρχουν και άλλες εκδοχές για το όνομα Λυκαβηττός. Ότι προέρχεται από τις λέξεις λύκη + βαίνω, που δηλώνουν την αυγή, την εμφάνιση του ήλιου από εκεί (βουνό του Λυκαυγούς), ότι σχετίζεται με την αφθονία λύκων στον λόφο (όπου λύκος, κατά τον Φαλίνο τον Ατθιδογράφο είναι το φυτό «κρίνος της ίριδας») και βασίζεται στην αναφορά του Ησύχιου «λύκοις πληθύειν του όρους» (ενν. του Λυκαβηττού). Υπάρχει και η λιγότερο πιθανή εκδοχή, ότι ο Λυκαβηττός πήρε το όνομά από λύκους που ζούσαν στην οροσειρά του Αγχεσμού, δηλαδή των Τουρκοβουνίων ή Λυκοβουνίων. Η απόδοση του όρου «Λυκαβηττός» στο λόφο έγινε από τον Γερμανό ιστοριοδίφη Forchhammer.<br /><br />Μέχρι τότε μάλιστα Λυκαβηττός ονομαζόταν ο Λόφος των Νυμφών! Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Αθηναίος λόγιος Διονύσιος Σουρμελής απέδιδε στον λόφο και τα δύο ονόματα Λυκαβηττός και Αγχεσμός. Οι δύο παράλληλοι δρόμοι που οδηγούν στον λόφο ονομάστηκαν γι’ αυτόν τον λόγο Λυκαβηττού και Αγχεσμού. Από το 1901, η οδός Αγχεσμού, από την οδό Ακαδημίας και κάτω μετονομάστηκε σε Βουκουρεστίου, ενώ το 1924 η οδός Λυκαβηττού, πάλι κάτω από την Ακαδημίας, μετονομάστηκε σε Αμερικής.<br /><br />Η μυθική παράδοση σχετίζει τον σχηματισμό του Λυκαβηττού με την Αθηνά, η οποία επιστρέφοντας από την Παλλήνη ή την Πεντέλη με έναν τεράστιο βράχο που θα τοποθετούσε στην Ακρόπολη, από την ταραχή της μόλις έμαθε για τη γέννηση του Εριχθόνιου από την κόρη του Κέκροπα άφησε να της πέσει ο βράχος, ο οποίος σχημάτισε τον λόφο του Λυκαβηττού.<br /><br />Στα μεσαιωνικά χρόνια υπήρχε στην κορυφή του Λυκαβηττού εκκλησάκι, στη θέση του οποίου χτίστηκε τον 18ο αιώνα η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, ενώ στη ΝΔ πλευρά του λόφου υπάρχει το εκκλησάκι των Αγίων Ισιδώρων. Από τον Λυκαβηττό κατέβαινε ορμητικός χείμαρρος, ο οποίος διακλαδιζόταν ακολουθώντας αντίστοιχα τις οδούς Δημοκρίτου και Λυκαβηττού. Στην οδό Ακαδημίας οι δύο κλάδοι του ενώνονταν σε μια ρεματιά που λεγόταν Βοϊδοπνίχτης. Από εκεί σχημάτιζε άλλα ρέματα που ακολουθούσαν τις οδού Σταδίου και Πειραιώς.<br /><br />Μετά την απελευθέρωση της Αθήνας, ο λόφος ήταν σχεδόν γυμνός, με ελάχιστη χαμηλή βλάστηση. Προσπάθειες αναδάσωσης του αποτύγχαναν λόγω παράνομης λατόμευσης, των κατσικιών που έτρωγαν τα νεαρά φυτά στα Κατσικάδικα, γύρω από τη Δεξαμενή και την αυθαίρετη δόμηση. Για πρώτη φορά ο Λυκαβηττός φωταγωγήθηκε το 1835. Ανάφτηκαν σ’ αυτόν εκατό φανάρια που σχημάτιζαν ένα μεγάλο «όμικρον», το αρχικό γράμμα από το όνομα του Όθωνα.<br /><br />Την 25η Μαρτίου 1838, οπότε και εορτάστηκε για πρώτη φορά η εθνική μας επέτειος, σχηματίστηκε ένας μεγάλος φωτεινός σταυρός με κλαδιά που καίγονταν. Το 1926 εγκαταστάθηκαν στη νότια πλευρά του λόφου πυροβολεία, από τα οποία ρίχνονται μέχρι σήμερα εορταστικές βολές. Στον Β’ ΠΠ ο Λυκαβηττός ήταν από τα βασικά σημεία της αντιαεροπορικής άμυνας των Γερμανών, οι οποίοι ναρκοθέτησαν την περιοχή γύρω από τον λόφο. Οι νάρκες αφαιρέθηκαν μετά την απελευθέρωση. Το 1936 κατασκευάστηκε στον λόφο καταφύγιο, σε βάθος 100 περίπου μέτρων, για τη φύλαξη των Αρχείων του Κράτους ή την προστασία υψηλών προσώπων.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-12-lykavittos.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Ο Λυκαβηττός στο βάθος<br />Δυτικά της Ακρόπολης βρίσκεται ο Λόφος των Νυμφών ή Λόφος Αστεροσκοπείου. Ονομάστηκε έτσι από το Ιερό των Νυμφών που βρισκόταν εκεί, δεξιά από το Αστεροσκοπείο. Σε σπηλιά του λόφου, κατά τον Μεσαίωνα και την περίοδο της τουρκοκρατίας, οι Αθηναίοι πίστευαν ότι κατοικούσαν τρεις αδερφές η Πανώλης, η Χολέρα και η Ευλογία που έφερναν το θανατικό στην πόλη. Ο Λόφος των Νυμφών ήταν ο πρώτος που υπέστη λατόμευση μετά την απελευθέρωση. Παρά την απαγόρευση του 1841 η λατόμευση συνεχίστηκε παράνομα όλο τον 19ο αιώνα.<br /><br />Ως τα μέσα της δεκαετίας του 1920 από εκεί ρίχνονταν τρεις φορές τον χρόνο πανηγυρικοί κανονιοβολισμοί τρεις φορές τον χρόνο (Πρωτοχρονιά, 25η Μαρτίου και ονομαστική εορτή του βασιλιά). Τη σκυτάλη πήρε έπειτα ο Λυκαβηττός. Στον Λόφο των Νυμφών βρίσκεται το Εθνικό Αστεροσκοπείο, το παλαιότερο ερευνητικό ίδρυμα της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Η οικοδόμηση του άρχισε στις 26 Ιουλίου 1842, ημέρα ολικής έκλειψης του ήλιου και ολοκληρώθηκε το 1845. Την ανέγερσή του χρηματοδότησαν οι αδελφοί Γεώργιος και Σίμων Σίνας. Το Αστεροσκοπείο είναι έργο του Θεόφιλου Χάνσεν. Τη θέση του υπέδειξε ο Δανός αστρονόμος H. Chr. Schumacher (1780-1850).<br /><br />Η Πνύκα είναι χαμηλός λόφος μεταξύ του Λόφου των Νυμφών και του Φιλοπάππου. Στη σχεδόν αμφιθεατρική ΒΑ πλαγιά της συναθροίζονταν οι Αθηναίοι πολίτες που συγκροτούσαν την Εκκλησία του Δήμου. Η Πνύκα οφείλει το όνομά της στην πυκνότητα του πλήθους που συμμετείχε στις συνεδριάσεις. Είχε χωρητικότητα περίπου 10.000 ατόμων. Ο χώρος γνώρισε κατά καιρούς διαδοχικές διαμορφώσεις. Διαρρυθμίστηκε στα τέλη του 6ου αι π.Χ. από τον Κλεισθένη, ενώ τη σημερινή της μορφή την έλαβε τον 4ο αι π.Χ., οπότε λαξεύτηκε το βήμα του ομιλητή στη νότια πλευρά.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-2-pnyka.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Άποψη της Πνύκας<br />Ο Λόφος του Φιλοπάππου, στην αρχαιότητα ονομαζόταν «Λόφος των Μουσών» ή «Μουσείο» ή «Μουσαίο». Το όνομα αυτό οφείλεται σε ιερό που βρισκόταν εκεί ή από τον ποιητή Μουσαίο (5ος αι. π.χ.), μαθητή του Ορφέα, του οποίου ο τάφος ίσως βρισκόταν εκεί. Σύμφωνα με την παράδοση ο Μουσαίος γοήτευσε τους Αθηναίους όταν τραγούδησε εκεί με τη λύρα του. Ο Λόφος των Μουσών είναι γνωστός και ως Λόφος Φιλοπάππου από το ομώνυμο μνημείο που ανεγέρθηκε στην κορυφή του. Πρόκειται για το ταφικό μνημείο του Γαΐου Ιουλίου Αντιόχου Φιλοπάππου, διαδόχου του θρόνου της Κομμαγηνής (Συρίας).<br /><br />Ανεγέρθηκε μεταξύ 114-116 μ.Χ. Ο Φιλόπαππος ήρθε στην Αθήνα και εγκαταστάθηκε στην πόλη μετά το 72 μ.Χ. οπότε οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Κομμαγηνή. Αγάπησε την Αθήνα και έκανε πολλές ευεργεσίες σ’ αυτή. Γι’ αυτό τιμήθηκε με τον τίτλο του Αθηναίου πολίτη και του παραχωρήθηκε το δικαίωμα να υψώσει το ταφικό του μνημείο στην κορυφή του Λόφου των Μουσών. Επρόκειτο για μνημείο ύψους 12 μέτρων. Κατά τη Φραγκοκρατία και την Τουρκοκρατία, ο Λόφος ονομαζόταν «Σέγκιο» ή «Σέντζο», δηλαδή βασιλικό κάθισμα, από την εικόνα του θρόνου που έδινε το ταφικό μνημείο. Υπάρχει και μια άλλη παράδοση, σύμφωνα με την οποία το μνημείο ήταν τάφος ενός παλαιού προξενητή γάμων, του Φιλοπαππού, ο οποίος σκοτώθηκε από τον φίλο του Διγενή μετά την αποτυχία του προξενιού που του είχε αναθέσει.<br /><br />Ο Λόφος του Φιλοπάππου ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με την άμυνα της Αθήνας. Από αυτόν περνούσε το Θεμιστόκλειο Τείχος, ενώ στα τέλη του 4ου π.Χ. το Διατείχισμα τον συνέδεσε με τον Λόφο των Νυμφών. Διακρίνονται επίσης υπολείμματα του οχυρωματικού περιβόλου, που χτίστηκε το 294 π.Χ. από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, για να εγκαταστήσει εκεί τη μακεδονική φρουρά. Στον λόφο του Φιλοπάππου παρέταξαν τις δυνάμεις τους οι κατά καιρούς πολιορκητές της Αθήνας.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-11-filopappoy.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Ο Λόφος του Φιλοπάππου<br />Τα Τουρκοβούνια είναι λοφοσειρά του λεκανοπεδίου της Αττικής, που το χωρίζουν σε ανατολικό και δυτικό. Το ύψος τους είναι 377 μέτρα και αποτελούν τον ψηλότερο λόφο του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας. Σύμφωνα με τον Άγγλο περιηγητή Stuart (18ος αι.), η λοφοσειρά αυτή είχε ήδη αποβάλλει το αρχαίο όνομά της και ονομαζόταν Τουρκοβούνια. Πώς προέκυψε όμως το όνομα αυτό; Κατά την Τουρκοκρατία ίσχυε ως νομική διάκριση κτημάτων η αρχή ότι «τόπος όπου δεν πιάνει αλέτρι (μη καλλιεργήσιμος) δεν μπορεί να αποτελεί ιδιωτική κτήση, αλλά ανήκει στο κράτος». Σε συμβόλαια των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας, αυτά ονομάζονταν «Τούρκικα».<br /><br />Η γειτνίαση της λοφοσειράς αυτής με την Αθήνα, η μεμονωμένη και εμφατική έξαρσή της στην πεδιάδα της Αθήνας και μέσα στο πλήθος των κτημάτων των υψωμάτων της που ήταν τουρκικά, η συχνή χρήση του όρου, καθώς πολλοί Αθηναίοι και μοναστήρια είχαν γειτονικά κτήματα με τα τουρκικά εδάφη των περιοχών αυτών οδήγησαν στην επικράτηση του όρου Τουρκοβούνια.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-9-toyrkovoynia.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Τα Τουρκοβούνια<br />Άλλος λόφος της Αθήνας είναι η Αλεπότρυπα ή Λόφος Ελικώνος, στα όρια των Δήμων Αθηναίων και Γαλατσίου, με ύψος 184 μέτρων, πρώην λατομεία των αδελφών Κουρούση.<br /><br />Είχε άλλοτε πανοραμική θέα σε όλη την Αθήνα, πλέον όμως αυτή δεν υπάρχει, καθώς «χάθηκε» από τις πολυκατοικίες της περιοχής. Δασωτέα έκταση από το 1915 και αναδασωτέα από το 1934, η Αλεπότρυπα μετά το 1988 «φιλοξενεί» γήπεδο ποδοσφαίρου και άλλες αθλητικές εγκαταστάσεις, ενώ κομμάτια της, χωρίς άδεια από τη Δασική Υπηρεσία και περιβαλλοντικές μελέτες οικοδομήθηκαν (Πηγή: Εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», 02/08/2008).<br /><br />Ο Άρειος Πάγος είναι βραχώδης λόφος ΒΔ της Ακρόπολης και των λόφων Πνύκας και Αγοραίου Κολωνού. Έχει ύψος περίπου 115 μέτρων. Το όνομά του το πήρε είτε από τον Θεό Άρη που δικάστηκε εκεί για τον φόνο του γιου του Ποσειδώνα Αλιρρόθιου είτε από τις «Αρές Ερινύες», γνωστές και ως «Σεμνές», χθόνιες θεότητες της τιμωρίας και της εκδίκησης. Στην αρχαιότητα ο βραχώδης αυτός λόφος ήταν τόπος λειτουργίας δικαστικού σώματος, συγκεκριμένα της Βουλής του Αρείου Πάγου, οι αρμοδιότητες του οποίου μετά το 462 π.Χ. ήταν η εκδίκαση φόνων εκ προμελέτης, εμπρησμών και προμελέτης.<br /><br />Ο Λόφος Σκουζέ οφείλει το όνομά του στις μεγάλες εκτάσεις γης που κατείχε σ’ αυτόν από τα προεπαναστατικά ήδη χρόνια η οικογένεια Σκουζέ. Στην αρχαιότητα, ο λόφος ονομαζόταν Λόφος της Ευχλόου Δήμητρος.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-6-skoyze.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Η θέση του Λόφου Σκουζέ στον χάρτη<br />Τέλος, άλλοι λόφοι είναι ο Αγοραίος Κολωνός που βρίσκεται ΒΔ του Αρείου Πάγου και κοντά σ’ αυτόν που οφείλει το όνομά του στο ότι στο ανατολικό τμήμα του χτίστηκε η Αγορά των Αθηνών, ο Λόφος Ιππίου Κολωνού, στην ομώνυμη συνοικία της Αθήνας, όπου βρίσκονται τα μνημεία των Μίλερ και Λένορμαν (ορθή προφορά Λενορμάν) και ο Λόφος Φινοπούλου, που σύμφωνα με τον Κ. Μπίρη είναι νεότερη ονομασία του λόφου, από το επώνυμο πλούσιου ιδιοκτήτη που τον αγόρασε και άρχισε να χτίζει στην κορυφή του ηρώο, που θύμιζε αρχαίο ναό. Ο λόφος βρίσκεται πάνω από το Πεδίο του Άρεως.<br /><br /><img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-7-areios-pagos.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Ο Άρειος Πάγος<img src="https://i1.prth.gr/images/w880/jpg/files/2025-04-19/athina-8-kolwnos.jpg" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border: 1px solid rgb(238, 238, 238); box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.1) 1px 1px 5px; padding: 5px;" />Ο Λόφος Ιππίου Κολωνού<br />Πηγές: Θανάσης Γιοχάλας – Τόνια Καφετζάκη – «ΑΘΗΝΑ – Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία», βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, 5η έκδοση, 2017.<br />ΚΩΣΤΑ Η. ΜΠΙΡΗ, «ΑΙ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ», ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ, ΑΘΗΝΑΙ, 2006.<br />Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ – ΛΑΡΟΥΣ – ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ, Βικιπαίδεια.<div style="clear: both;"></div></div><div class="post-footer" style="background-color: #f9f9f9; border-bottom: 1px solid rgb(238, 238, 238); color: #666666; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 14.4px; line-height: 1.6; margin: 20px -2px 0px; padding: 5px 10px;"></div>

Οι λόφοι της Αθήνας: Η προέλευση των ονομάτων και η ιστορία τους Ακρόπολη, Αρδηττός, Λυκαβηττός, Φιλοπάππου, Τουρκοβούνια, Λόφος Στρέφη κ.ά.

  Μεγάλο Σάββατο σήμερα και σκεφτήκαμε ότι η σημερινή και αυριανή μέρα, Κυριακή του Πάσχα δεν προσφέρονται για άρθρα που θα δημιουργούν εντά...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ...