Photographer: Alexis HAULOT Copyright: © European Union 2025 - Source : EPΕπέλεξαν να απέχουν από την τελική ψηφοφορία για ένα ψήφισμα που ζητά να καταργηθεί το βέτο των κρατών-μελών της ΕΕ
Σάλο έχει προκαλέσει η στάση των τριών ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ – Γιάννη Μανιάτη, Νίκου Παπανδρέου και Σάκη Αρναούτογλου – στην ψηφοφορία για την πρόταση Gozi για την άρση του δικαιώματος του βέτο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι τρεις ευρωβουλευτές επέλεξαν να απέχουν από την τελική ψηφοφορία για ένα ψήφισμα που ζητά να καταργηθεί το δικαίωμα βέτο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.
Η στάση αυτή ερμηνεύεται ως σιωπηρή αποδοχή μιας θεσμικής μεταβολής που περιορίζει τη δυνατότητα της Ελλάδας να υπερασπίζεται τα εθνικά της συμφέροντα μέσα από την ΕΕ.
Γιατί σε αυτή την περίπτωση, η σιωπή ή η ουδετερότητα ισοδυναμεί με παραίτηση από το ίδιο το βέτο.
Τι είναι η πρόταση Gozi και γιατί αφορά την Ελλάδα
Η πρόταση, που εγκρίθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2025 με 310 ψήφους υπέρ, 277 κατά και 53 αποχές, εισηγείται μια θεσμική μεταρρύθμιση που ανατρέπει τον τρόπο λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με εισηγητή τον Ιταλό ευρωβουλευτή Sandro Gozi (Renew Europe), το ψήφισμα με τίτλο «Θεσμικές συνέπειες της διεύρυνσης της ΕΕ» προβλέπει ότι η ΕΕ θα μπορεί να αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία αντί για ομοφωνία στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας.
Η ειδική πλειοψηφία καθορίζεται από το 65% του πληθυσμού και το 55% των κρατών-μελών της ΕΕ.
Αν οι μεγάλες χώρες συμφωνούν, οι μικρότερες – όπως η Ελλάδα και η Κύπρος – δεν θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να ασκήσουν βέτο.
Τι ψήφισαν οι Έλληνες ευρωβουλευτές
Ο Γιάννης Μανιάτης και οι άλλοι δύο ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ ψήφισαν αρνητικά στις παραγράφους 3 και 24 του άρθρου 4 του ψηφίσματος – τα σημεία που αφορούν ευθέως την κατάργηση της ομοφωνίας.
Η υπερψήφισή του με ελάχιστη διαφορά, (310 ναι – 277 όχι) δείχνει ότι ο Γιάννης Μανιάτης, ο οποίος είναι και αντιπρόεδρος στο S&D, το 2ο μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό κόμμα στην Ευρώπη, θα μπορούσε να έχει ασκήσει την επιρροή του ώστε το ψήφισμα να μην περάσει, εξηγώντας πόσο σημαντικό είναι ειδικά για την χώρα μας. Ωστόσο, στην τελική ψηφοφορία για το σύνολο της πρότασης, οι ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ επέλεξαν αποχή.
Η αντίφαση είναι προφανής: ενώ αναγνώρισαν το πρόβλημα στα επιμέρους άρθρα, δεν καταψήφισαν το κείμενο που το καθιερώνει.
Τι προβλέπουν οι παράγραφοι 3 και 24
Αυτές οι δύο παράγραφοι είναι ο πυρήνας της άρσης του βέτο και εξηγούν γιατί η ψήφος των τριών Ελλήνων του ΠΑΣΟΚ έχει βαρύνουσα σημασία.
Άρθρο 4, Παράγραφος 3
Η παράγραφος αυτή δηλώνει ότι: «Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της αντιμετώπισης των δυσκολιών που προκαλεί η αρχή της ομοφωνίας στο Συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της για ενδιάμεσα στάδια της διαδικασίας διεύρυνσης, που μπορεί να επιβραδύνουν την ένταξη νέων μελών λόγω διμερών διαφορών.»
Με απλά λόγια: Κατηγορεί το βέτο ότι «μπλοκάρει» την ένταξη νέων χωρών, γιατί επιτρέπει στα κράτη-μέλη να χρησιμοποιούν τις ενστάσεις τους ως «εργαλείο πίεσης».
Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει πως η δυνατότητα να ζητά εγγυήσεις πριν την ένταξη κρατών όπως η Τουρκία ή τα Σκόπια θεωρείται “εμπόδιο”.
Η ΕΕ ζητά να παρακαμφθεί η ελληνική δυνατότητα να συνδέει τη διεύρυνση με ζητήματα κυριαρχίας ή διεθνών συμφωνιών.
Το βέτο μετατρέπεται σε «παράγοντα καθυστέρησης» αντί για εγγύηση ασφάλειας.
Άρθρο 4, Παράγραφος 24
Η παράγραφος 24 αναφέρει ότι: «Οι στόχοι των θεσμικών μεταρρυθμίσεων πριν τη διεύρυνση μπορούν να επιτευχθούν μέσω της ενεργοποίησης των δυνατοτήτων ευελιξίας που προσφέρουν οι ισχύουσες Συνθήκες ή μέσω στοχευμένων τροποποιήσεων τους.»
Με απλά λόγια: Δίνει νομική βάση στη δυνατότητα της ΕΕ να καταργήσει το βέτο χωρίς να αλλάξει τις Συνθήκες, ενεργοποιώντας τις λεγόμενες ρήτρες “γέφυρας” (passerelle clauses).
Η ΕΕ μπορεί να προχωρά σε αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με ειδική πλειοψηφία, χωρίς ελληνική συναίνεση. Εισάγει έναν διοικητικό μηχανισμό “παράκαμψης” της ομοφωνίας, που νομιμοποιεί τη λήψη αποφάσεων χωρίς να απαιτείται συμφωνία όλων.
Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει απώλεια του διπλωματικού της όπλου στα πιο κρίσιμα θέματα: σχέσεις με την Τουρκία, ενεργειακή ασφάλεια, Κυπριακό, Αιγαίο.
Οι κρίσιμες για την άμυνα παράγραφοι (25–29)
Οι επόμενες πέντε παράγραφοι επεκτείνουν τη λογική της άρσης του βέτο, θεσμοθετώντας την Ευρώπη της «ευέλικτης ολοκλήρωσης» και της «πλειοψηφικής άμυνας».
§25: προβλέπει ότι οι αποφάσεις μπορούν να λαμβάνονται από «ομάδες προθύμων» κρατών, χωρίς όλους τους εταίρους. Αν η Αθήνα διαφωνεί με μια απόφαση για την Τουρκία ή την Κύπρο, μπορεί να «απέχει» χωρίς να εμποδίσει τίποτα. Οι υπόλοιποι προχωρούν και η απόφαση ισχύει για όλους. Το βέτο χάνει κάθε πρακτική αξία.
§26: επιτρέπει σε ορισμένα κράτη να προχωρούν πιο γρήγορα, δημιουργώντας μια Ευρώπη «δύο ταχυτήτων». Οι μεγάλες χώρες θα μπορούν να σχηματίζουν «ευρωπαϊκούς πυρήνες» για την άμυνα ή την εξωτερική πολιτική, αφήνοντας την Ελλάδα στην περιφέρεια.
§27–29: ανοίγουν τον δρόμο για ευρωπαϊκή αμυντική ένωση με πλειοψηφία, χωρίς ομοφωνία στο Συμβούλιο. Η ΕΕ θα μπορεί να αναλαμβάνει στρατιωτικές αποστολές ή εξοπλιστικές πρωτοβουλίες χωρίς την ομοφωνία όλων. Αν σε μια τέτοια απόφαση εμπλέκεται έμμεσα η Τουρκία ή η Ανατολική Μεσόγειος, η Ελλάδα δεν θα έχει δικαίωμα βέτο. Επιπλέον, αν η χώρα μας δεν συμμετέχει ενεργά σε όλες τις πρωτοβουλίες, άλλοι θα χαράσσουν πολιτική άμυνας και εξοπλισμών. Και αν συμμετέχει, δεν θα μπορεί να μπλοκάρει αποφάσεις που την αφορούν άμεσα.
Όλες μαζί διαμορφώνουν μια νέα ισορροπία όπου οι μεγάλες χώρες θα αποφασίζουν και οι μικρές θα προσαρμόζονται.
Η σημασία της στάσης των τριών ευρωβουλευτών
Η ψήφος κατά στις παραγράφους 3 και 24 δείχνει ότι οι τρεις Έλληνες του ΠΑΣΟΚ αντιλήφθηκαν το πρόβλημα, αλλά η τελική τους αποχή ακυρώνει το μήνυμα. Οι παράγραφοι 25-29 ψηφίστηκαν με ανάταση των χεριών και έτσι δεν είναι ξεκάθαρο από το video τι έκαναν οι 3 Έλληνες ευρωβουλευτές, αν και οι συνάδελφοί τους του S&D τις υπερψήφισαν.
Στην τελική ψηφοφορία, αντί να καταψηφίσουν συνολικά ένα ψήφισμα που περιορίζει το εθνικό βέτο, προτίμησαν τη μέση λύση: Απείχαν. Δηλαδή κατέθεσαν διαφωνία για δυο παραγράφους, αλλά απέφυγαν τη σύγκρουση με την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία που στήριξε το κείμενο.
Όμως, σε μια τέτοια θεσμική στιγμή, η ουδετερότητα δεν είναι πολιτικά αθώα. Η ΕΕ περνά σε φάση όπου οι αποφάσεις για την εξωτερική πολιτική και την άμυνα θα λαμβάνονται από πλειοψηφίες. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει ότι το ιστορικό δικαίωμα βέτο – το μοναδικό εργαλείο που εγγυάται ότι η φωνή της ακούγεται – μπορεί σύντομα να ανήκει στο παρελθόν.
Το ψήφισμα Gozi δεν έχει τίποτα θετικό για την Ελλάδα. Αντίθετα, εισάγει θεσμικά την έννοια της «Ευρώπης των πλειοψηφιών». Η αποχή των τριών ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πολιτικά. Σε μια Ευρώπη που αλλάζει χωρίς να ρωτά, η σιωπή είναι ήδη παραίτηση.
ΙΩΑΝΝΑ ΗΛΙΑΔΗ
