Η τροπολογία που μεταβιβάζει την αρμοδιότητα της συντήρησης και φροντίδας του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας εγείρει σοβαρά ζητήματα συνταγματικότητας και νομιμότητας. Πρόκειται για μια ενέργεια που όπως αναφέρουν ειδικοί έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 24 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ως ευθύνη του κράτους, και ειδικότερα μέσω των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη αποτελεί ιστορικό και πολιτιστικό μνημείο εθνικής σημασίας. Υπάγεται επομένως στις διατάξεις του Ν. 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», ο οποίος προβλέπει ότι η συντήρηση, προστασία και ανάδειξη τέτοιων μνημείων είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και των εξειδικευμένων επιστημονικών του υπηρεσιών.
Η ανάθεση τέτοιων αρμοδιοτήτων σε στρατιωτικό φορέα, όπως το Υπουργείο Άμυνας, παρακάμπτει τους προβλεπόμενους θεσμούς προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, υποβαθμίζοντας την επιστημονική και πολιτιστική προσέγγιση που απαιτεί η φροντίδα ενός εμβληματικού μνημείου. Επιπλέον, δημιουργείται επικίνδυνο προηγούμενο πολιτικής παρέμβασης στον χώρο της πολιτιστικής διαχείρισης, χωρίς την απαιτούμενη τεχνογνωσία ή την τήρηση των θεσμικών εγγυήσεων.
Η τροπολογία αυτή θεωρείται λοιπόν όχι μόνο θεσμικά αστήρικτη αλλά και ουσιαστικά προβληματική. Ο σεβασμός και η προστασία της ιστορικής μνήμης δεν επιτυγχάνεται με διοικητικές μεταφορές αρμοδιοτήτων, αλλά με προσήλωση στο Σύνταγμα, τους νόμους του κράτους και τις αξίες της πολιτιστικής ευθύνης.
Παρότι η συνταγματική ευθύνη για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ανήκει στο κράτος, όπως προβλέπει το άρθρο 24 του Συντάγματος, οι δήμοι έχουν θεσμοθετημένο υποστηρικτικό ρόλο στη φροντίδα και τον ευπρεπισμό των δημόσιων μνημείων που βρίσκονται στα όρια της διοικητικής τους αρμοδιότητας.
Σύμφωνα με τον Ν. 3852/2010 («Καλλικράτης»), άρθρο 94, και τον Ν. 3463/2006 (Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας), άρθρο 75, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) είναι αρμόδιοι για ζητήματα καθαριότητας, φωτισμού, προσβασιμότητας και γενικότερης μέριμνας σε δημόσιους χώρους, στους οποίους περιλαμβάνονται και μη αρχαιολογικά ή μη διατηρητέα μνημεία. Οι δήμοι συμμετέχουν επίσης στη συντήρηση και ανάδειξη πολιτιστικών χώρων και μνημείων τοπικής σημασίας, συχνά σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού.
Η αρμοδιότητα αυτή δεν σημαίνει ότι οι δήμοι μπορούν να προχωρούν αυτόνομα σε παρεμβάσεις επί μνημείων ιστορικής ή αρχαιολογικής αξίας, αλλά ότι οφείλουν να διασφαλίζουν ένα κατάλληλο περιβάλλον φροντίδας, καθαριότητας και σεβασμού, λειτουργώντας συμπληρωματικά προς τις κρατικές υπηρεσίες.
Είναι λοιπόν σαφές ότι η φροντίδα των μνημείων αποτελεί μια συλλογική ευθύνη του κράτους, με τοπικούς φορείς να διαδραματίζουν σημαντικό υποστηρικτικό ρόλο. Οποιαδήποτε απόπειρα παραμερισμού των καθ’ ύλην αρμόδιων θεσμών, είτε υπέρ στρατιωτικών είτε άλλων μη εξειδικευμένων φορέων, αντιβαίνει στη συνταγματική πρόβλεψη περί προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς από το κράτος με επιστημονικά και θεσμικά τεκμηριωμένο τρόπο.
Σύμφωνα με τον Ν. 3852/2010 («Καλλικράτης»), άρθρο 94, και τον Ν. 3463/2006 (Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας), άρθρο 75, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) είναι αρμόδιοι για ζητήματα καθαριότητας, φωτισμού, προσβασιμότητας και γενικότερης μέριμνας σε δημόσιους χώρους, στους οποίους περιλαμβάνονται και μη αρχαιολογικά ή μη διατηρητέα μνημεία. Οι δήμοι συμμετέχουν επίσης στη συντήρηση και ανάδειξη πολιτιστικών χώρων και μνημείων τοπικής σημασίας, συχνά σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού.
Η αρμοδιότητα αυτή δεν σημαίνει ότι οι δήμοι μπορούν να προχωρούν αυτόνομα σε παρεμβάσεις επί μνημείων ιστορικής ή αρχαιολογικής αξίας, αλλά ότι οφείλουν να διασφαλίζουν ένα κατάλληλο περιβάλλον φροντίδας, καθαριότητας και σεβασμού, λειτουργώντας συμπληρωματικά προς τις κρατικές υπηρεσίες.
Είναι λοιπόν σαφές ότι η φροντίδα των μνημείων αποτελεί μια συλλογική ευθύνη του κράτους, με τοπικούς φορείς να διαδραματίζουν σημαντικό υποστηρικτικό ρόλο. Οποιαδήποτε απόπειρα παραμερισμού των καθ’ ύλην αρμόδιων θεσμών, είτε υπέρ στρατιωτικών είτε άλλων μη εξειδικευμένων φορέων, αντιβαίνει στη συνταγματική πρόβλεψη περί προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς από το κράτος με επιστημονικά και θεσμικά τεκμηριωμένο τρόπο.
