Το ακριβότερο Πάσχα των πολλών τελευταίων ετών με τους χαμηλότερους πραγματικούς μισθούς της εικοσαετίας ζουν οι πολίτες στην Ελλάδα, κάτι το οποίο φέρει φαρδιά-πλατιά την υπογραφή της κυβέρνησης της Ν.Δ. Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί... μεσοσταθμικά κατά περισσότερο από 30% την τελευταία τριετία, ενώ όποιες αυξήσεις σε μισθούς υπολείπονται κατά πάρα πολύ, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται το πραγματικό εισόδημα των πολιτών. Βαθιά το χέρι στην τσέπη βάζουν φέτος όσοι αποφάσισαν να περάσουν το Πάσχα είτε εντός εκτός του τόπου διαμονής τους, με το κόστος των μετακινήσεων, των καταλυμάτων και του τραπεζιού να αποτελούν τα μεγάλα «βαρίδια» εξαιτίας των ανατιμήσεων σε τρόφιμα, καύσιμα, διόδια, ακτοπλοϊκά και αεροπορικά εισιτήρια και διαμονή. Έτσι, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, τα έξοδα για την εξόρμηση σε κάποιον προορισμό εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα ύψη.
Τα παραπάνω λαμβάνουν χώρα σε μια συγκυρία που η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων είναι μεγαλύτερη μόνο από τους Βούλγαρους σε επίπεδο Ευρώπης, ενώ, σύμφωνα με τους Financial Times, δεν αποκλείεται η Ελλάδα να καταλάβει και την τελευταία θέση μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Ανατιμήσεις παντού
Ουσιαστικά, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 30,26% (μέσος όρος) από τον Απρίλιο του 2021 (έναν μήνα πριν ξεκινήσει η γενικευμένη άνοδος των τιμών) μέχρι και τον Μάρτιο του 2024, όπως καταγράφεται στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Κατά την εξεταζόμενη περίοδο η κατηγορία «Στέγαση» αυξήθηκε κατά 17,26%, η αντίστοιχη «Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια» αυξήθηκε κατά 17,59%, ενώ η κατηγορία «Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες» ανατιμήθηκε κατά 15,17%, δείγμα των υψηλών τιμών που διαμορφώνουν ένα οικονομικά ασφυκτικό περιβάλλον για τους πολίτες. Παράλληλα, οι «Μεταφορές» αυξήθηκαν κατά 19,48% και η κατηγορία «Υγεία» κατά 10,31%, κάτι που δείχνει τη μείωση των πραγματικών εισοδημάτων των πολιτών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τα απανωτά κύματα των ανατιμήσεων σε κάθε επίπεδο.
Εως 19,3% ακριβότερο το πασχαλινό τραπέζι
Μέχρι και τα 130 ευρώ μπορεί να αγγίξει το φετινό πασχαλινό τραπέζι, σύμφωνα με την εκτίμηση κόστους του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ), κάτι που σημαίνει ότι οι πολίτες έχουν να αντιμετωπίσουν ένα επιπλέον κόστος έως και 19,3%. Σύμφωνα με την πάγια πρακτική του, κατέγραψε με επιτόπια τιμοληψία και συνεντεύξεις με «key-informers» της αγοράς τις τιμές τόσο από αλυσίδες σούπερ μάρκετ όσο και από ειδικευμένα καταστήματα τροφίμων λιανικής (π.χ., ζαχαροπλαστεία, οπωροπωλεία, κρεοπωλεία κ.λπ.), καθώς και από τη Βαρβάκειο Αγορά. Η εκτίμηση του κόστους για το φετινό πασχαλινό τραπέζι (6-8 άτομα) κυμαίνεται από 89,04 έως 130,04 ευρώ. Με άλλα λόγια, οι καταναλωτές που θα προβούν στις ίδιες αγορές με πέρυσι από αντίστοιχα καταστήματα θα αντιμετωπίσουν μια μεταβολή της τάξης του 16,3% έως 19,3% σε σύγκριση με το 2023. Το εύρος των τιμών αιτιολογείται από την καταγραφή σειράς προϊόντων διαφορετικής ποιότητας σε αρκετές τοπικές αγορές και διαφορετικούς τύπους καταστημάτων.
Αλλοι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι στο φετινό πασχαλινό «καλάθι» θα διευρυνθεί η παρουσία της ιδιωτικής ετικέτας σε κωδικούς, ενώ θα υπάρξει ανατίμηση η οποία θα ξεπεράσει το 15%. Για τα πασχαλινά γλυκά, το «ράλι» στις τιμές του κακάο που βρίσκεται σε εξέλιξη επηρεάζει τις τιμές στα πασχαλινά αυγά, που κινούνται σε τέμπο ανατιμήσεων έως και 20% σε σχέση με πέρυσι, ωστόσο και εδώ υπάρχει μεγάλο εύρος τιμών και γραμμαρίων στην αγορά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η τιμή του σοκολατένιου αυγού σε ζαχαροπλαστείο διαμορφώνεται στα 20-30 ευρώ φέτος, από 17-25 ευρώ πέρυσι, και στο σούπερ μάρκετ στα 5-18 ευρώ φέτος, από 4-15 ευρώ πέρυσι. Αντίστοιχα, στα τσουρέκια σοκολάτας η μέση τιμή προσεγγίζει τα 17 ευρώ το τεμάχιο, ενώ στα απλά τσουρέκια τα 9 ευρώ το ένα.
Περικοπές δαπανών
Αναφορικά με την καταναλωτική συμπεριφορά μέσα στο Πάσχα, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), το 40% του δείγματος δήλωσε ότι θα μειώσει τις αγορές του, το 34% ότι θα τις αυξήσει, ενώ το 26% ότι θα μείνουν αμετάβλητες.
Την ίδια στιγμή, σε μια προσπάθεια περιορισμού των εξόδων, τα οικογενειακά τραπέζια θα έχουν την τιμητική τους. Το 43% του δείγματος, από 40% πέρυσι, ανέφερε ότι θα συμμετάσχει σε μεγάλα οικογενειακά τραπέζια άνω των 10 ατόμων. Επίσης, καταγράφεται σημαντική αύξηση της τάσης Do It Yourself (DIY) όσον αφορά τη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, δηλαδή οι καταναλωτές δηλώνουν ότι θα φτιάξουν μόνοι τους γλυκά και άλλα πασχαλινά είδη. Το ποσοστό των νοικοκυριών που σκοπεύουν να φτιάξουν γλυκά στο σπίτι αυξήθηκε από το 43% πέρυσι στο 50% φέτος, ενώ 8 στα 10 νοικοκυριά, από 6 στα 10 πέρυσι, θα βάψουν αυγά.
Χαμηλά εισοδήματα
Την ίδια στιγμή, οι Έλληνες πολίτες είναι οι δεύτεροι φτωχότεροι σε επίπεδο Ευρώπης, όπως έδειξαν τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat. Όπως αναφέρουν οι FT, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν παρόμοιο με αυτό του μέσου όρου της Ε.Ε. μέχρι το 2009. Από τότε 10 χώρες έχουν δει το βιοτικό επίπεδό τους να ξεπερνά αυτό της Ελλάδας. Πλέον, η Ελλάδα είναι η δεύτερη φτωχότερη χώρα στην Ε.Ε. μετά τη Βουλγαρία και παραμένει ουραγός στην Ευρωζώνη. «Καθώς το χάσμα με τη Βουλγαρία μειώνεται απότομα, δεν είναι παράλογο να περιμένουμε ότι η Ελλάδα θα γίνει σύντομα η φτωχότερη χώρα της Ε.Ε.» επισημαίνουν οι FT. Σήμερα η ελληνική οικονομία είναι κατά 19% μικρότερη από το 2007, παρά τη μεγάλη ανάκαμψη μετά την πανδημία, την ώρα που η οικονομία της Ε.Ε. συνολικά αυξήθηκε κατά 17%.
Οι πραγματικοί μισθοί μειώνονταν έως και το 2022, τη χρονιά με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ, ενώ είναι μειωμένοι κατά 30% από την εποχή πριν από την οικονομική κρίση. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα έχει έναν από τους μικρότερους μέσους μισθούς ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες.
Μεγάλο πρόβλημα η φτώχεια
Αντιμέτωποι με τη φτώχεια βρίσκονται σχεδόν 4 στους 10 Έλληνες, την ώρα που οι ανισότητες διευρύνονται και οι πλουσιότεροι στην Ελλάδα λαμβάνουν μεγαλύτερο μερίδιο από την «πίτα» του ΑΕΠ επί ημερών της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση του ΙΟΒΕ, το κατώτατο 40% του πληθυσμού πλήρωσε το 1,63% των συνολικών φόρων κατά το 2021, όντας στα δυο χαμηλά πεμπτημόρια εισοδήματος, που προσδιορίζονται από εισοδήματα έως 6.098 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το όριο της φτώχειας, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της ΕΛΣΤΑΤ για το 2021, ανήλθε στο ποσό των 5.712 ευρώ ετησίως για μονοπρόσωπο νοικοκυριό και στα 11.995 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Την ίδια στιγμή, οι φτωχοί έγιναν ακόμη φτωχότεροι και οι πλούσιοι ακόμη πλουσιότεροι. Παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας σε σχέση με το 2012, αφού το κατώτατο 20% έλαβε μόλις το 0,2% του συνολικού εισοδήματος (έναντι του 1,4% το 2012), ενώ το ανώτατο 20% έβγαλε το 58,7% του συνολικού εισοδήματος (έναντι του 52,6% το 2012) της Ελλάδας. Επί της ουσίας, το πλουσιότερο τμήμα του πληθυσμού αύξησε τα εισοδήματά του εν μέσω κρίσης, σε αντίθεση με το πλέον φτωχότερο τμήμα.
Το ΙΟΒΕ, κάνοντας χρήση των δημοσίως διαθέσιμων δεδομένων της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) για τα εισοδήματα και τη φορολογία των φυσικών προσώπων και συγκρίνοντας τη χρονιά με τα πλέον διαθέσιμα στοιχεία (2021) με τα παλαιότερα διαθέσιμα στοιχεία (2012), αναφέρει ότι τα δηλωθέντα εισοδήματα (πραγματικά εισοδήματα από όλες τις πηγές) το 2021 σε σχέση με το 2012 ήταν χαμηλότερα κατά 7,2%. Επίσης, χωρίζοντας τον πληθυσμό σε πεμπτημόρια, εντάσσει για το 2021 ένα 20% στο κατώτατο εισοδηματικό πεμπτημόριο, όπου εντάσσονται όσοι και όσες έχουν εισόδημα έως 1.016 ευρώ. Στο ανώτατο 20% εντάσσει όσους έχουν εισόδημα από 19.312 ευρώ και πάνω.
Η ΑΥΓΗ
