Την ώρα που χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τις ζωές τους από τον πόλεμο που μαίνεται στη Γάζα ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ, μια άλλη σύγκρουση με λιγότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές αρχίζει να εκτυλίσσεται στα διεθνή ύδατα της Ερυθράς Θάλασσας, ένα στρατηγικό σημείο για τις θαλάσσιες μεταφορές. Παρά την απόσταση που χωρίζει τη Γάζα από την Υεμένη, είναι εξίσου επικίνδυνη και υπάρχει κίνδυνος κλιμάκωσης.
Η ένοπλη ομάδα των Χούθι, η πολιτοφυλακή της Υεμένης, που στην πραγματικότητα υποστηρίζεται από το Ιράν, έχει αναλάβει δράση από την αρχή του πολέμου στη Γάζα και αρνείται να υποχωρήσει. Όλα ξεκίνησαν με την εκτόξευση πυραύλων προς το νότιο Ισραήλ, που αναχαιτίστηκαν από τους Αμερικανούς. Στη συνέχεια ακολούθησαν επιθέσεις εναντίον ισραηλινών σκαφών ή συμφερόντων.
Αρνούνται να υποχωρήσουν
Οι Χούθι αρνούνται να υποχωρήσουν μέχρι να σταματήσει η πολιορκία στην Γάζα, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «οι πειρατείες, οι εκτοξεύσεις πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε εμπορικά πλοία είναι μια δίκαιη μάχη» και υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη ναυτικής δύναμης στην περιοχή υπό την ηγεσία των ΗΠΑ δεν πρόκειται να τους αποτρέψει. Μάλιστα, ο Μοχάμεντ Αμπντουσαλάμ, επικεφαλής διαπραγματευτής των Χούτι, δήλωσε σε αραβόφωνα Μέσα ότι στην περίπτωση που οι ΗΠΑ επιτεθούν στην Υεμένη, ο πόλεμος στη Γάζα θα μετατραπεί σε «διεθνή πυρκαγιά».
Όπως δήλωσε στους New York Times, ο Αμπτουλάχ Μπεν Αμέρ, υψηλόβαθμος αξιωματούχος των Χούθι «η θέση της Υεμένης είναι σαφής. Η κλιμάκωση των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα θα σταματήσει όταν «σταματήσει ο πόλεμος των Ισραηλινών εναντίον του λαού της Γάζας».
Ο πόλεμος κατά της Χαμάς προκάλεσε οργή σε όλη τη Μέση Ανατολή κατά του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών. Ενώ πολλές αραβικές κυβερνήσεις κινήθηκαν μέσω της διπλωματίας, οι Χούθι ξεκίνησαν μια στρατιωτική επίθεση, πράγμα που τους έβαλε στο σκηνικό και αύξησε τη δημοτικότητά τους σε όλη την περιοχή.
Εκτόξευσαν μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους στο νότιο Ισραήλ και υποσχέθηκαν να εμποδίσουν όλα τα πλοία που ταξιδεύουν προς ισραηλινά λιμάνια να περάσουν από το στενό Bab al-Mandab κοντά στην Υεμένη, ένα στρατηγικό σημείο που μπορεί να προκαλέσει ασφυξία στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι περισσότερες επιθέσεις τους έχουν αποτραπεί, αλλά εν τω μεταξύ, κατέλαβαν ένα εμπορικό πλοίο που μετέφερε αυτοκίνητα και χτύπησαν με πύραυλο ένα νορβηγικό πλοίο, προκαλώντας πυρκαγιά. Οι επιθέσεις τους αναγκάζουν τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες του κόσμου να αλλάξουν τα δρομολόγια των πλοίων προκαλώντας ισχυρούς τριγμούς στο παγκόσμιο εμπόριο και αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου.
Με τις ενέργειες αυτές, οι Χούθι επανεπιβεβαιώνουν την υποστήριξή τους στον αποκαλούμενο «Άξονα Άντίστασης», τις ομάδες που αντιτίθενται στο Ισραήλ και υποστηρίζονται από το Ιράν όπου συμμετέχουν η Χαμάς, η παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, η λιβανική Χεζμπολάχ, ορισμένες φιλοσυριακές παρατάξεις και ορισμένες ένοπλες ομάδες σιιτών του Ιρακ.
«Το πρόβλημα με τους Χούθι είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να τους αποκρούσουμε», δήλωσε στους New York Times ισραηλινός πρώην αξιωματούχος και ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.
Εκτόξευσαν μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους στο νότιο Ισραήλ και υποσχέθηκαν να εμποδίσουν όλα τα πλοία που ταξιδεύουν προς ισραηλινά λιμάνια να περάσουν από το στενό Bab al-Mandab κοντά στην Υεμένη, ένα στρατηγικό σημείο που μπορεί να προκαλέσει ασφυξία στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι περισσότερες επιθέσεις τους έχουν αποτραπεί, αλλά εν τω μεταξύ, κατέλαβαν ένα εμπορικό πλοίο που μετέφερε αυτοκίνητα και χτύπησαν με πύραυλο ένα νορβηγικό πλοίο, προκαλώντας πυρκαγιά. Οι επιθέσεις τους αναγκάζουν τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες του κόσμου να αλλάξουν τα δρομολόγια των πλοίων προκαλώντας ισχυρούς τριγμούς στο παγκόσμιο εμπόριο και αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου.
Με τις ενέργειες αυτές, οι Χούθι επανεπιβεβαιώνουν την υποστήριξή τους στον αποκαλούμενο «Άξονα Άντίστασης», τις ομάδες που αντιτίθενται στο Ισραήλ και υποστηρίζονται από το Ιράν όπου συμμετέχουν η Χαμάς, η παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, η λιβανική Χεζμπολάχ, ορισμένες φιλοσυριακές παρατάξεις και ορισμένες ένοπλες ομάδες σιιτών του Ιρακ.
«Το πρόβλημα με τους Χούθι είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να τους αποκρούσουμε», δήλωσε στους New York Times ισραηλινός πρώην αξιωματούχος και ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.
Ποιοι είναι οι Χούθι
Οι ικανότητες και η εμφανής αδιαλλαξία της πολιτοφυλακής έχουν διαμορφωθεί από τα χρόνια του εμφυλίου πολέμου. Το 2014, οι σιίτες Χούθι κατέλαβαν την πρωτεύουσα της Υεμένης, τη Σάανα. Η σύγκρουση πήρε διεθνείς διαστάσεις με την εμπλοκή της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων των οποίων η προσπάθεια απέτυχε. Οι μάχες έχουν υποχωρήσει, όμως οι Χούθι παραμένουν στην εξουσία στη βόρεια Υεμένη, όπου δημιούργησαν ένα εξαθλιωμένο πρωτοκράτος, στο οποίο κυβερνούν με αυστηρότητα.
Ακόμη και ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, o Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, οποίος ηγήθηκε της πολυετούς στρατιωτικής εκστρατείας κατά των Χούθι , δεν ενδιαφέρεται πια να τους αντιμετωπίσει, καθώς έχει στραφεί στην οικονομική ανάπτυξη.
Όπως δήλωσε στους New York Times η Νάντουα Αλ Νταουσάρι, ερευνήτρια στο Middle East Institute «όλα αυτά ενισχύουν την πίστη τους ότι βρίσκονται στο σωστό δρόμο και ότι ο Θεός είναι με το μέρος τους».
Πριν από τον πόλεμο στη Γάζα, οι Χούθι ήταν κοντά στην υπογραφή μιας συμφωνίας που υποστηριζόταν από την Αμερική και τη Σαουδική Αραβία και η οποία θα μπορούσε να εδραιώσει τη θέση τους και να ανοίξει το δρόμο για μια ευρύτερη ειρηνευτική διαδικασία. Ωστόσο, είχαν να αντιμετωπίσουν τη δυσαρέσκεια του λαού της Υεμένης λόγω της έλλειψης βασικών υπηρεσιών και της φτώχειας.
Ο πόλεμος στη Γάζα ήταν ένα «όνειρο που έγινε πραγματικότητα» και έδωσε την ευκαιρία στους πολιτοφύλακες της Υεμένης, «να ζήσουν το αφήγημά τους», δήλωσε ο Φάρεα Αλ Μουσλίμι, ερευνητής στο πρόγραμμα για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική του Chatham House, μια ερευνητική ομάδα που εδρεύει στο Λονδίνο. Τώρα μπορούν πραγματικά να πάνε σε πόλεμο κατά του Ισραήλ.
Για δεκαετίες, οι Χούθι είχαν εδραιώσει την ιδεολογία τους στην εχθρότητα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ και στην υποστήριξη του παλαιστινιακού αγώνα. «Θάνατος στην Αμερική, θάνατος στο Ισραήλ, κατάρα στους Εβραίους» είναι κάποια από τα συνθήματα της ομάδας.
Έχουν επίσης καταστεί σημαντικός βραχίονας του «Άξονα της Αντίστασης» του Ιράν. Αναλυτές προσκείμενοι στην ιρανική κυβέρνηση δήλωσαν στους New York Times, ότι η βάση των Χούθι στην Υεμένη είναι ιδανική για την κλιμάκωση της σύγκρουσης περιφερειακά.
Οι Χούθι περιγράφουν τις επιθέσεις τους ως μια προσπάθεια να εξασφαλίσουν την ελεύθερη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Από την άλλη, η ισραηλινή κυβέρνηση «χτυπάει καμπανάκι» για τις επιθέσεις των Χούτι, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι «οι απειλή θα αντιμετωπιστεί».
Περίπλοκη κατάσταση
Τα κίνητρα και το ιστορικό των Χούτι περιπλέκουν τις προσπάθειες αποτροπής τους, δήλωσαν στους New York Times αναλυτές της Υεμένης. Κατά τη διάρκεια του οκταετή πολέμου, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αντιμετώπισαν τη διεθνή κατακραυγή για τους βομβαρδισμούς και τον αποκλεισμό που επιβλήθηκε στην Υεμένη, οδηγώντας τη χώρα σε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο.
Η απειλή ενός ευρύτερου περιφερειακού πολέμου ελλοχεύει πάνω από τις προσπάθειες αντιμετώπισης των θαλάσσιων επιθέσεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να προετοιμάζονται για να πλήξουν στόχους των Χούθι στην Υεμένη, αλλά δεν έχουν δείξει διάθεση για στρατιωτική απάντηση και κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Η ναυτική δύναμη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ φαίνεται να έχει διαμορφωθεί προσεκτικά για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο. Ωστόσο, ενώ ο πόλεμος στη Γάζα προκαλεί θλίψη και οργή στους Άραβες και ασκεί πίεση στους ηγέτες τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες «δίνουν μάχη» για να συσπειρώσουν κάποιους συμμάχους.
Μέχρι στιγμής έχει ανταποκριθεί μόνο το Μπαχρέιν, όπου οι πολίτες ανακοίνωσαν ότι σχεδιάζουν να διαμαρτυρηθούν για τη συμμετοχή της κυβέρνησής τους στις δυνάμεις που σχεδιάζουν οι ΗΠΑ. Το Ομάν, το οποίο μεσολαβεί στις συνομιλίες με τους Χούθι, δεν θα πιέσει για παύση των επιθέσεων μέχρι να υπάρξει κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, είπε στους New York Times, πηγή από το Ομάν, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. Και η Σαουδική Αραβία δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για οποιαδήποτε μορφή κλιμάκωσης, με τον υπουργό Εξωτερικών να δηλώνει ότι προτίθεται να επιδιώξει μια μόνιμη εκεχειρία που θα ανοίξει το δρόμο για πολιτική διαδικασία.
Αποκλιμάκωση και ειρηνευτικές διαδικασίες
«Όλοι αναζητούν έναν τρόπο αποκλιμάκωσης της έντασης», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Τιμ Λέντερκινγκ, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Υεμένη. Ο ίδιος συναντήθηκε με εταίρους των ΗΠΑ στον Κόλπο για να συζητήσει πώς τη θαλάσσια ασφάλεια, και την παράλληλη διατήρηση της de facto εκεχειρίας μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Χούθι.
Ακόμη και πριν από τον πόλεμο στη Γάζα, ωστόσο, υπήρχαν ενδείξεις ότι η ειρηνευτική συμφωνία για την Υεμένη που επιδιώκουν η Σαουδική Αραβία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετώπιζε εμπόδια, συμπεριλαμβανομένων των εντάσεων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων. Μεγάλο μέρος του νότου της Υεμένης ελέγχεται από μια αυτονομιστική ομάδα που υποστηρίζεται από τα Εμιράτα και η οποία έχει σταθεί ανοιχτά απέναντι στην ειρηνευτική διαδικασία.
«Η συμφωνία από μόνη της είναι προβληματική» δήλωσε στους New York Times η Αλ Νταουσάρι. «Αποσκοπεί στο να απεγκλωβιστεί το Ριάντ από την Υεμένη, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα την παραδώσει στους Χούθι» είπε η ερευνήτρια.
Πολιτικοί σχολιαστές σε κάποιες χώρες του Κόλπου, υποστηρίζουν ότι η επικράτηση των Χούθι οφείλεται και στην αμερικανική πολιτική απέναντι στον πόλεμο στην Υεμένη. Ενώ αρχικά βοήθησαν τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στις πολεμικές τους επιχειρήσεις, όταν η ανθρωπιστική κρίση έπληξε τη χώρα και τα παιδιά πέθαιναν από την πείνα, αμερικανοί αξιωματούχοι πίεζαν για μείωση των επιχειρήσεις του.
Μόνο μετά τις επιθέσεις με τα πλοία «ορισμένες χώρες άλλαξαν τη στάση τους» απέναντι στους Χούθι, δήλωσε ο Μοχάμεντ Μπιν αλ-Βαζίρ αλ-Αουλάκι, ο οποίος προέρχεται από επιφανή οικογένεια στη Σαμπούα, μια πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή της Υεμένης που οι Χούθι προσπάθησαν να καταλάβουν.
Η ανάπτυξη ναυτικής δύναμης για την αποτροπή των Χούθι είναι «μια πρόσκληση για επιστροφή στον πόλεμο» και η απόφαση αυτή φαίνεται να καθοδηγείται από οικονομικά κίνητρα και όχι από ανθρωπιστικές ή πολιτικές ανησυχίες δήλωσε ο αλ-Αουλάκι σε πρόσφατη ανάρτησή του στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι της Υεμένης δηλώνουν ότι δεν περιμένουν κάποια ειρηνευτική συμφωνία στους επόμενους ένα ή δύο μήνες αφού οι άδειες των διεθνών μεσολαβητών στο τέλους του έτους θα καθυστερήσουν τις προσπάθειες. Σαουδάραβες αξιωματούχοι αρνήθηκαν να σχολιάσουν στους New York Times την αμερικανική πολιτική στην Υεμένη.
Ποιος θέλει την κλιμάκωση
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη μια κλιμάκωση, αλλά δεν γνωρίζουμε μέχρι πού θέλουν να φτάσουν οι σιίτες Χούθι της Υεμένης και κατά συνέπεια το Ιράν. Απέναντι στην ανάπτυξη δυνάμεων από την Ουάσιγκτον, η Τεχεράνη και οι σύμμαχοί της είναι για την ώρα προσεκτικοί στις ενέργειές τους για την υποστήριξη της Χαμάς, χωρίς ωστόσο να υπερβάλλουν. Είτε πρόκειται για τη Χεζμπολάχ στο νότιο Λίβανο, είτε για επιθέσεις ιρακινών σιιτών κατά αμερικανικών βάσεων, είτε για ενέργειες των Χούθι, δεν έχουν γίνει ακόμη ανεπανόρθωτες ενέργειες που θα ανάγκαζαν την Ουάσινγκτον να αντιδράσει λέει ο γάλλος αναλυτής Πιερ Χασκί.
Μέχρι στιγμής, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περιοριστεί στην αντιμετώπιση των Χούτι στην Ερυθρά Θάλασσα ή στο χτύπημα ιρανικών συμφερόντων στη Συρία, αλλά μια πραγματική κλιμάκωση της έντασης στην Ερυθρά Θάλασσα, θα μπορούσε να θέσει σε κίνηση ένα ανεξέλεγκτο σπιράλ.
