Διονύσιος Καλιντέρης
Μπορείς να κοροϊδεύεις τους πάντες για πάντα; Φυσικά και μπορείς. Αλλά πώς;
«Μπορείς να κοροϊδεύεις πολλούς ανθρώπους για λίγο καιρό ή λίγους ανθρώπους για πολύ καιρό. Αλλά δεν μπορείς να κοροϊδεύεις τους πάντες για πάντα». Η φράση αποδίδεται στον Ουίνστον Τσόρτσιλ – και είναι καταφανώς ψευδής. Ο έχων την πατρότητά της («Πατέρας της Νίκης», Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, πρότυπο των σημερινών νεοσυντηρητικών κτλ.) αποτελεί κορυφαίο αντιπαράδειγμα.
Φυσικά και μπορείς να δουλεύεις ψιλό γαζί πάρα πολλούς για πάρα πολύ – τετραετίες και τετραετίες. Αρκεί να έχεις αποτελεσματικό «έλεγχο του αφηγήματος».
Στον καιρό μου, ως λιγότερο εξευρωπαϊσμένοι, δεν ξέραμε βέβαια να το πούμε έτσι. Θεωρούσαμε απλώς ότι αποτελεί ίδιον του καπάτσου ανθρώπου το να ξέρει να πουλάει τρέλα.
Πρόκειται για την υψηλή τέχνη του να καταρρακώνεις τη Θεωρία της Συνάφειας στην επικοινωνία, εφευρίσκοντας τρόπους να εκτρέπεις εκτός θέματος κάθε συζήτηση που εγείρει ενοχλητικά ερωτήματα ευθύνης και λογοδοσίας. Διότι μια ψυχολογικά βαθύτερη συνάφεια θα αναδεικνύει, τουλάχιστον σε κοινωνίες σαν την δική μας, ως πραγματικό νικητή της συζήτησης αυτόν που θα της δώσει την πιο μισάνθρωπη τροπή.
Σημειώνει η Ελλάδα ρεκόρ στους καθ’ υπερβολήν θανάτους κατά την πανδημία; Φταίνε οι ψεκασμένοι, φταίνε οι νέοι που πηδιούνται στις πιλοτές, φταίει ο Πολάκης. Αποδεικνύεται η χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου μακάβριο ραντεβού θανάτου; Φταίει ένας σταθμάρχης, φταίει το κακό το ριζικό μας, φταίνε οι «τοξικοί» που «εργαλειοποιούν» την τραγωδία. Αποκλειστήκατε επί επτάωρο στην Εθνική Οδό; Φταίτε που δεν προνοήσατε για σνακ και ένα μπουκάλι νερό. Δέχεται η «θωρακισμένη» επικράτειά μας επιδρομή φάλαγγας ανενόχλητων Κροατών χουλιγκάνων φασιστών; Ο πρωθυπουργός μας είναι εδώ για να γυρίσει τη συζήτηση στην «οπαδική βία», ενοχοποιώντας ουσιαστικά τον 29χρονο νεκρό της Νέας Φιλαδέλφειας (ίσως και την 13χρονη βαριά τραυματισμένη, ποιος ξέρει;). Εξευτελίζουν οι φωτιές στη Νέα Αγχίαλο ή την Αλεξανδρούπολη και τον αμυντικό σχεδιασμό της χώρας; Κάνουν τσαμπουκάδες οι Τούρκοι στη νεκρή ζώνη της Κύπρου; Δώστε Μενέντεζ στον λαό, φέρτε τον Ζελένσκι στο Προεδρικό Μέγαρο, κάντε αμερικανική βάση και τη Σκύρο.
Δεν ωφελεί να αναδείξει κανείς την πλαστότητα κάθε πτυχής της πολιτικής προσωπικότητας «Κυριάκος Μητσοτάκης». Οι θιασώτες της θα την εκτιμούν πάντα για αυτό που έχει αυθεντικό και ανεπιτήδευτο, ξεχωρίζοντας μέσα από το κέλυφος του «αφηγήματος» το ζηλευτό μαργαριτάρι της κοινωνιοπάθειας.
Η επιτυχία όσων πουλάνε τρέλα συνίσταται στο ότι είναι πάρα πολλοί οι πρόθυμοι να την αγοράσουν. Όσοι δηλαδή βρίσκουν τόσο πιο ικανοποιητική μιαν απάντηση, όσο περισσότερο τους προσφέρει έναν εύκολο στόχο μίσους. Γιατί μισούν τα ίδια τους τα άντερα.
Εξ ού και σε ό,τι αφορά τις πυρκαγιές το πέρασμα από τον «στρατηγό άνεμο» και την «κλιματική μεταβολή» σε περισσότερο προσωποποιημένους (αν και όχι ιδιαιτέρως ορατούς) ενόχους έχει εγγυημένη επιτυχία. Εξ ού και σε αυτή την επισημοποιημένη θεωρία συνωμοσίας μπορούν να συναντηθούν από τους «κεντρώους» υπέρμαχους του Διαφωτισμού (δεν είναι ο υπουργός Οικονόμου ένας από αυτούς;) μέχρι τους «με κάνεις εμένα κράτος;» χουντόγερους του καφενέ.
Όλοι αυτοί μισούν τα άντερά τους γιατί πολλές δεκαετίες τώρα, ιδίως την τελευταία, συγκροτούν ταυτότητα μέσα σε μιαν υλική και ταυτοχρόνως συμβολική υποβάθμιση και υποταγή έναντι της περιπόθητης Δύσης, αναζητώντας μανιασμένα κάποιον ακόμη πιο αδύνατο για να επιβεβαιώσουν, με κλασική νεοελληνική θρασυδειλία, την ευρωπαϊκή ανωτερότητά τους.
Εναπόκειται στους φιλοσόφους να μας εξηγήσουν πώς το γνωσιοθεωρητικό ζήτημα συνάπτεται προς το ηθικό. Οι υπόλοιποι ας μην σκοτιζόμαστε με τη λογική ασυναρτησία του «αφηγήματος». Ας αρκεστούμε στη διαπίστωση ότι αν ο γάιδαρος μπορεί και να πετάει, τότε περιττεύει ο προβληματισμός για τη διαφορά του καθάρματος από τον ακέραιο άνθρωπο.
