Το άγνωστο παρασκήνιο μέσα από το νέο βιβλίο του Δημήτρη Στρατούλη με τίτλο «8 μήνες που συντάραξαν την Ελλάδα: Ιανουάριος - Αύγουστος 2015»
Το νέο βιβλίο του Δημήτρη Στρατούλη λέγεται «8 μήνες που συντάραξαν την Ελλάδα: Ιανουάριος – Αύγουστος 2015» (Εκδ. Τόπος). Οπως και να ’χει για το οκτάμηνο εκείνο θα γραφτούν ακόμη πολλά και άγνωστα. Σίγουρα όμως η κατάθεση του τότε αναπληρωτή υπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης, ιστορικού στελέχους της Αριστεράς και σήμερα συγγραμματέα (με τη Μαριάννα Τσίχλη) του σχηματισμού Λαϊκή Ενότητα – Ανυπότακτη Αριστερά παρουσιάζει το δικό της ενδιαφέρον. Κι αυτό αφού οι άγνωστες στιγμές που ο Στρατούλης παραθέτει αλλά και φωτίζει επτά χρόνια μετά είναι αρκετά ενδεικτικές των αντιφάσεων, αδιεξόδων, ρήξεων, μα και συμβιβασμών μιας ομολογουμένως δύσκολης και πυκνής εποχής.
Ο Στρατούλης εξάλλου είχε άμεση γνώση και εικόνα, αλλά και συμβολή στα τότε γεγονότα μέχρι το καλοκαίρι του 2015 που με μια μεγάλη μερίδα στελεχών και μελών του ΣΥΡΙΖΑ αποχώρησαν λόγω ριζικής αντίθεσης στο Μνημόνιο.
Εγραψε την ιστορία αυτής της περιόδου, μέσα στο πλαίσιο των τότε οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παγκοσμίως, από τη σκοπιά των «νικημένων», δηλαδή της Αριστερής Πλατφόρμας του ΣΥΡΙΖΑ και όσων «το καλοκαίρι του 2015 είπαν το μεγάλο ΟΧΙ», όπως σημειώνεται στο νέο πόνημα.
Μια διαπάλη στο τότε κυβερνών κόμμα που εν πολλοίς ήταν γνωστή, μα παρέμεινε σε πολλά της σημεία υποφωτισμένη και που ακόμη σήμερα καθορίζει ως έναν βαθμό τις συνολικές διεργασίες του χώρου της Αριστεράς. Συσκέψεις που δεν έγιναν γνωστές, τηλεφωνήματα με το δικό τους ειδικό βάρος, εσωτερικά σημειώματα, συναντήσεις που καθρεφτίζουν τις ημέρες εκείνες τα όρια και τις ματαιώσεις. Οκτώ μήνες που δεν άλλαξαν τον κόσμο, όμως άλλαξαν πολλά στην Ελλάδα.
Τα πρώτα γκρίζα σύννεφα μετά τη νίκη
Αργά το βράδυ, ο Πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας δήλωσε (syriza.gr, επικαιρότητα, 6/7/2015) ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν ιστορική νίκη του ελληνικού λαού. Ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν σε αυτή τη νίκη, και τους ευρωπαίους πολίτες που συμπαραστάθηκαν. Ανάφερε, όμως, δύο σημεία, που σηματοδότησαν, ότι είχε αποφασίσει να μη σεβαστεί το λαϊκό δημοψηφισματικό ΟΧΙ. Συγκεκριμένα, απέκλεισε τη ρήξη με την τρόικα και ανάφερε, ότι θα ζητούσε από τον ΠτΔ σύγκληση του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών για εθνική συνεννόηση: «Εχω πλήρη συνείδηση ότι η εντολή που μου δίνετε δεν είναι εντολή ρήξης με την Ευρώπη, αλλά εντολή ενίσχυσης της διαπραγματευτικής μας δύναμης για την επίτευξη βιώσιμης συμφωνίας. Τούτη την ώρα, ο τόπος χρειάζεται περισσότερο από ποτέ ενότητα, συνοχή, ομοψυχία και ειλικρινή συνεννόηση, προκειμένου να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες. Θα επικοινωνήσω με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και θα του ζητήσω αύριο το πρωί τη σύγκληση του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών, προκειμένου να ενημερώσω για τις άμεσες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και να ακούσω τις δικές τους προτάσεις».
Αργά το βράδυ, ο Πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας δήλωσε (syriza.gr, επικαιρότητα, 6/7/2015) ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν ιστορική νίκη του ελληνικού λαού. Ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν σε αυτή τη νίκη, και τους ευρωπαίους πολίτες που συμπαραστάθηκαν. Ανάφερε, όμως, δύο σημεία, που σηματοδότησαν, ότι είχε αποφασίσει να μη σεβαστεί το λαϊκό δημοψηφισματικό ΟΧΙ. Συγκεκριμένα, απέκλεισε τη ρήξη με την τρόικα και ανάφερε, ότι θα ζητούσε από τον ΠτΔ σύγκληση του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών για εθνική συνεννόηση: «Εχω πλήρη συνείδηση ότι η εντολή που μου δίνετε δεν είναι εντολή ρήξης με την Ευρώπη, αλλά εντολή ενίσχυσης της διαπραγματευτικής μας δύναμης για την επίτευξη βιώσιμης συμφωνίας. Τούτη την ώρα, ο τόπος χρειάζεται περισσότερο από ποτέ ενότητα, συνοχή, ομοψυχία και ειλικρινή συνεννόηση, προκειμένου να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες. Θα επικοινωνήσω με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και θα του ζητήσω αύριο το πρωί τη σύγκληση του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών, προκειμένου να ενημερώσω για τις άμεσες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και να ακούσω τις δικές τους προτάσεις».
Τα τηλεφωνήματα και η παραίτηση
Ο Τζακ Λιου, ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ τηλεφώνησαν στον Αλέξη Τσίπρα και τον πίεσαν να αποδεχτεί το νέο μνημόνιο, το οποίο, μόλις είχε απορριφθεί στο δημοψήφισμα από τον ελληνικό λαό. Ο Πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας σε συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλο ζήτησε τη σύγκληση του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών των κομμάτων την επόμενη ημέρα. Ο Γιάνης Βαρουφάκης παραιτήθηκε μετά τα μεσάνυχτα από Υπουργός Οικονομικών ύστερα από συνάντηση με τον Πρωθυπουργό, που του το ζήτησε, ικανοποιώντας τη σχετική επίμονη απαίτηση των δανειστών.
Ο Τζακ Λιου, ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ τηλεφώνησαν στον Αλέξη Τσίπρα και τον πίεσαν να αποδεχτεί το νέο μνημόνιο, το οποίο, μόλις είχε απορριφθεί στο δημοψήφισμα από τον ελληνικό λαό. Ο Πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας σε συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλο ζήτησε τη σύγκληση του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών των κομμάτων την επόμενη ημέρα. Ο Γιάνης Βαρουφάκης παραιτήθηκε μετά τα μεσάνυχτα από Υπουργός Οικονομικών ύστερα από συνάντηση με τον Πρωθυπουργό, που του το ζήτησε, ικανοποιώντας τη σχετική επίμονη απαίτηση των δανειστών.
Μια επίσκεψη στο Μαξίμου
Στις 2 τα ξημερώματα, αφού τελείωσα τις υποχρεώσεις συμμετοχής μου σε τηλεοπτικές συζητήσεις και αφού πέρασα από την πλατεία Συντάγματος, όπου συμμετείχα στο λαϊκό πανηγύρι για τη νίκη του ΟΧΙ, κατέληξα στο Μέγαρο Μαξίμου, για να μάθω τι γίνεται στο επιτελείο του Πρωθυπουργού. Η αλήθεια είναι ότι συνάντησα σκυθρωπά πρόσωπα, λες και χάσαμε το δημοψήφισμα, σε αντίθεση με το λαϊκό πανηγύρι στις πλατείες. Κατάλαβα ότι κάτι δεν πάει καλά. Η εικόνα ολοκληρώθηκε, όταν είδα στην αίθουσα συνεδριάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου τον Γιάνη Βαρουφάκη με τη σύζυγό του Δανάη, σε κατάσταση σκεπτικισμού.
– Γιάνη, τι κάνεις εδώ μόνος σου, έξω στις πλατείες γίνεται λαϊκό πανηγύρι, γιατί νικήσαμε.
– Ναι, Δημήτρη, το ξέρω, έχω κάνει σχετικές δηλώσεις, αλλά εμένα με «καθάρισε» πριν λίγο ο Πρωθυπουργός. Μου ζήτησε την παραίτησή μου και του την έδωσα. Φαίνεται ότι πάει για πολιτική κωλοτούμπα και θέλει να καθαρίσει το έδαφος για να μην έχει εμπόδια.
– Και εγώ αυτό διαισθάνομαι. Με συγχωρείς, δεν ήξερα για την εξαναγκαστική παραίτησή σου.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης αντικαταστάθηκε άμεσα από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο οποίος, ήδη, τον είχε αντικαταστήσει και ως επικεφαλής στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, με τη βοήθεια του Γιώργου Χουλιαράκη, από τα τέλη Απριλίου 2015. Εξηγώντας την παραίτησή του, μεταξύ άλλων, δήλωσε: «Επομένως, δίνω την απρόθυμη υποστήριξή μου στον Πρωθυπουργό, τον νέο Υπουργό Οικονομικών και την κυβέρνηση».
Στις 2 τα ξημερώματα, αφού τελείωσα τις υποχρεώσεις συμμετοχής μου σε τηλεοπτικές συζητήσεις και αφού πέρασα από την πλατεία Συντάγματος, όπου συμμετείχα στο λαϊκό πανηγύρι για τη νίκη του ΟΧΙ, κατέληξα στο Μέγαρο Μαξίμου, για να μάθω τι γίνεται στο επιτελείο του Πρωθυπουργού. Η αλήθεια είναι ότι συνάντησα σκυθρωπά πρόσωπα, λες και χάσαμε το δημοψήφισμα, σε αντίθεση με το λαϊκό πανηγύρι στις πλατείες. Κατάλαβα ότι κάτι δεν πάει καλά. Η εικόνα ολοκληρώθηκε, όταν είδα στην αίθουσα συνεδριάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου τον Γιάνη Βαρουφάκη με τη σύζυγό του Δανάη, σε κατάσταση σκεπτικισμού.
– Γιάνη, τι κάνεις εδώ μόνος σου, έξω στις πλατείες γίνεται λαϊκό πανηγύρι, γιατί νικήσαμε.
– Ναι, Δημήτρη, το ξέρω, έχω κάνει σχετικές δηλώσεις, αλλά εμένα με «καθάρισε» πριν λίγο ο Πρωθυπουργός. Μου ζήτησε την παραίτησή μου και του την έδωσα. Φαίνεται ότι πάει για πολιτική κωλοτούμπα και θέλει να καθαρίσει το έδαφος για να μην έχει εμπόδια.
– Και εγώ αυτό διαισθάνομαι. Με συγχωρείς, δεν ήξερα για την εξαναγκαστική παραίτησή σου.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης αντικαταστάθηκε άμεσα από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο οποίος, ήδη, τον είχε αντικαταστήσει και ως επικεφαλής στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, με τη βοήθεια του Γιώργου Χουλιαράκη, από τα τέλη Απριλίου 2015. Εξηγώντας την παραίτησή του, μεταξύ άλλων, δήλωσε: «Επομένως, δίνω την απρόθυμη υποστήριξή μου στον Πρωθυπουργό, τον νέο Υπουργό Οικονομικών και την κυβέρνηση».
Το τηλεφώνημα Λαφαζάνη
Τα ξημερώματα, κι ενώ επέστρεφα σπίτι μου, ιδιαίτερα προβληματισμένος και πολύ ανήσυχος, μου τηλεφώνησε ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Συνεκτιμήσαμε ότι οι ενέργειες του Πρωθυπουργού να παραιτήσει τον Γ. Βαρουφάκη και να συγκαλέσει σε συνεργασία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε λίγες ώρες το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών σηματοδοτούσαν ότι πάνε για πολιτικό πραξικόπημα, δηλαδή να ακυρώσουν με κοινή απόφασή τους αυτό που ψήφισε ο ελληνικός λαός με συντριπτική πλειοψηφία και να συνθηκολογήσουν με τους δανειστές. Επίσης συμφωνήσαμε ότι έπρεπε άμεσα να συνεννοηθούμε στα πλαίσια της Αριστερής Πλατφόρμας για να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να αποτρέψουμε μία τέτοια καταστροφική εξέλιξη. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν ένα τεράστιας σημασίας πολιτικό και κοινωνικό γεγονός, που έφερε στο προσκήνιο τον λαϊκό παράγοντα και ανάδειξε την ταξική διάσταση και τον ξεχωριστό ρόλο της νεολαίας. Ανοιγε σοβαρές δυνατότητες αναζωογόνησης του λαϊκού κινήματος και διαμόρφωσης ισχυρού και ευρύτατου μετώπου από τα κάτω, «για ένα ΟΧΙ μέχρι το τέλος». Αυτό το αποτέλεσμα ξεπέρασε και τις ηγεσίες όλων, ανεξαίρετα, των δυνάμεων της Αριστεράς.
Τα ξημερώματα, κι ενώ επέστρεφα σπίτι μου, ιδιαίτερα προβληματισμένος και πολύ ανήσυχος, μου τηλεφώνησε ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Συνεκτιμήσαμε ότι οι ενέργειες του Πρωθυπουργού να παραιτήσει τον Γ. Βαρουφάκη και να συγκαλέσει σε συνεργασία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε λίγες ώρες το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών σηματοδοτούσαν ότι πάνε για πολιτικό πραξικόπημα, δηλαδή να ακυρώσουν με κοινή απόφασή τους αυτό που ψήφισε ο ελληνικός λαός με συντριπτική πλειοψηφία και να συνθηκολογήσουν με τους δανειστές. Επίσης συμφωνήσαμε ότι έπρεπε άμεσα να συνεννοηθούμε στα πλαίσια της Αριστερής Πλατφόρμας για να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να αποτρέψουμε μία τέτοια καταστροφική εξέλιξη. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν ένα τεράστιας σημασίας πολιτικό και κοινωνικό γεγονός, που έφερε στο προσκήνιο τον λαϊκό παράγοντα και ανάδειξε την ταξική διάσταση και τον ξεχωριστό ρόλο της νεολαίας. Ανοιγε σοβαρές δυνατότητες αναζωογόνησης του λαϊκού κινήματος και διαμόρφωσης ισχυρού και ευρύτατου μετώπου από τα κάτω, «για ένα ΟΧΙ μέχρι το τέλος». Αυτό το αποτέλεσμα ξεπέρασε και τις ηγεσίες όλων, ανεξαίρετα, των δυνάμεων της Αριστεράς.
Η σύσκεψη του ΟΧΙ
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της σύσκεψης των μελών του Αριστερού Ρεύματος του ΣΥΡΙΖΑ στην Α’ Αθήνας, που έγινε στις 7/7/2015, «Η μάχη του δημοψηφίσματος δόθηκε από σημαντικό κομμάτι των οργανωμένων κομματικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς, ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις ουσιαστική βοήθεια από τον κεντρικό κομματικό μηχανισμό. Ο λαϊκός κόσμος, με τη δική του αντοχή και αποφασιστικότητα, τροφοδοτούσε τη μαχητικότητα των κομματικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, που κατάφεραν να ξεπεράσουν το αρχικό «μούδιασμα», τους δισταγμούς και ταλαντεύσεις τους. Κορυφαία κυβερνητικά και κομματικά στελέχη ή δεν πήραν μέρος στη μάχη ή ουσιαστικά την υπονόμευσαν. Το κρίσιμο διήμερο – Τρίτη 30/6 και Τετάρτη 1/7 – υπήρξε «συντονισμός» προσώπων και μηχανισμών για ακύρωση του δημοψηφίσματος. Αναδείχτηκαν, επίσης, σε μια κρίσιμη στιγμή, τα προβλήματα με τα «ανοίγματα» χωρίς αρχές και τις δεξιόστροφες συμμαχίες της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ». Τα ζητήματα αυτά έπρεπε να αναδειχτούν και να συζητηθούν με ονοματεπώνυμα, σε όλα τα συλλογικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που ΠΟΤΕ δεν έγινε.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της σύσκεψης των μελών του Αριστερού Ρεύματος του ΣΥΡΙΖΑ στην Α’ Αθήνας, που έγινε στις 7/7/2015, «Η μάχη του δημοψηφίσματος δόθηκε από σημαντικό κομμάτι των οργανωμένων κομματικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς, ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις ουσιαστική βοήθεια από τον κεντρικό κομματικό μηχανισμό. Ο λαϊκός κόσμος, με τη δική του αντοχή και αποφασιστικότητα, τροφοδοτούσε τη μαχητικότητα των κομματικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, που κατάφεραν να ξεπεράσουν το αρχικό «μούδιασμα», τους δισταγμούς και ταλαντεύσεις τους. Κορυφαία κυβερνητικά και κομματικά στελέχη ή δεν πήραν μέρος στη μάχη ή ουσιαστικά την υπονόμευσαν. Το κρίσιμο διήμερο – Τρίτη 30/6 και Τετάρτη 1/7 – υπήρξε «συντονισμός» προσώπων και μηχανισμών για ακύρωση του δημοψηφίσματος. Αναδείχτηκαν, επίσης, σε μια κρίσιμη στιγμή, τα προβλήματα με τα «ανοίγματα» χωρίς αρχές και τις δεξιόστροφες συμμαχίες της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ». Τα ζητήματα αυτά έπρεπε να αναδειχτούν και να συζητηθούν με ονοματεπώνυμα, σε όλα τα συλλογικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που ΠΟΤΕ δεν έγινε.
