Ο Διευθυντής του Τμήματος Χειρουργικής Θυρεοειδούς του Ιασώ κύριος Σταύρος Τσιριγωτάκης MD, FACS, με αφορμή τον μήνα Σεπτέμβριο που είναι ο μήνας ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του θυρεοειδούς αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η έκθεση σε ακτινοβολία για θεραπευτικούς λόγους, κυρίως της κεφαλής ή του τραχήλου στην παιδική ηλικία, η έκθεση στη ραδιενέργεια αλλά και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, αποτελούν παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου θυρεοειδούς.
Ο Μήνας Ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο του Θυρεοειδούς είναι ένας παγκόσμιος εορτασμός, με πρωτοβουλία της ThyCa (Thyroid Cancer Survivors’ Association). Ξεκίνησε το 2000, ως μια εβδομάδα εκδηλώσεων, τον Σεπτέμβριο. Από το 2003 οι εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης επεκτάθηκαν σε ολόκληρο τον Σεπτέμβριο.
Ο Μήνας Ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο του Θυρεοειδούς προωθεί την ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του θυρεοειδούς για έγκαιρη διάγνωση, καθώς και τη φροντίδα που βασίζεται σε πρότυπα ειδικών και την αυξημένη έρευνα για την επίτευξη θεραπειών για όλους τους τύπους καρκίνου του θυρεοειδούς. Ο Σταύρος Τσιριγωτάκης επισημαίνει ότι ”συμμετέχουμε στη σχετική εκστρατεία με το μήνυμα ”Εντοπίστε τον νωρίς” στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση του κοινού να επιζητά τον έλεγχο για σκοπούς πρόληψης και έγκαιρης ανίχνευσης. Καθ’ όλη τη διάρκεια του μήνα ενημέρωσης για τον καρκίνο του θυρεοειδούς αδένα αλλά καθ’ όλο το έτος ενθαρρύνουμε όλους τους πολίτες να ζητούν έλεγχο του λαιμού τους όταν επισκέπτονται το γιατρό τους. Ο έλεγχος του λαιμού μπορεί να γίνει γρήγορα, εύκολα, ανώδυνα.
Ο Χειρουργός Θυρεοειδούς Σταύρος Τσιριγωτάκης, μιλάει γιατί αυτό το σοβαρό αυτό υγειονομικό ζήτημα, προτιμά τις γυναίκες, τι πρέπει να προσέχουμε όλοι μας, για τις νέες θεραπείες και πώς αυτές βοηθούν τους ασθενείς, ενώ μας ενημερώνει για τους διαφορετικούς τύπους καρκίνου και για το πώς αντιμετωπίζεται ο κάθε τύπος χωριστά.
Ο καρκίνος θυρεοειδούς ΔΕΝ είναι ”καλός” καρκίνος
Ο καρκίνος του θυρεοειδούς ΔΕΝ είναι ένας ‘’καλός’’ καρκίνος. Όταν διαγνωσθεί νωρίς συνήθως είναι θεραπεύσιμος, μερικοί θυρεοειδικοί καρκίνοι όμως είναι επιθετικοί και δύσκολα θεραπεύονται. Ακόμα και όταν θεραπεύονται, ο ασθενής περνάει από μια σωματική, ψυχολογική αλλά και οικονομική διαδικασία που δεν είναι ευχάριστη. Υπάρχει άγχος αλλά και στεναχώρια τόσο για τον ασθενή όσο και για τα αγαπημένα του πρόσωπα. Μετά την χειρουργική επέμβαση ο ασθενής θα λαμβάνει για όλη του τη ζωή θεραπεία με ένα χάπι και θα διενεργεί περιοδικούς ελέγχους. Για όλους αυτούς αλλά και για άλλους λόγους ο καρκίνος θυρεοειδούς ΔΕΝ είναι ένας ‘’καλός’’ καρκίνος. Μερικές φορές με τον όρο ‘’καλός’’ υποτιμάται η σοβαρότητα της νόσου και αυτό μπορεί να γίνει ακόμα και από το ιατρικό/παραϊατρικό προσωπικό αφού καρκίνος και καλός δεν υπάρχει.
Καρκίνος του Θυρεοειδούς
Όπως τονίζει ο Σταύρος Τσιριγωτάκης, η εμφάνιση του καρκίνου του θυρεοειδούς αυξήθηκε στις ημέρες μας, ενώ έχει τριπλασιαστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στην έκθεση σε ακτινοβολία και ραδιενέργεια αλλά και στην εξέλιξη και τη συχνή χρήση του υπερηχογραφήματος του θυρεοειδούς. Η ανεπαρκής πρόσληψη Ιωδίου με την τροφή, ο σύγχρονος τρόπος ζωής αποτελούν επίσης προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου.
Ο καρκίνος του Θυρεοειδούς αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια του ενδοκρινικού συστήματος (95% ) και το 1,5 – 3% από όλες τις κακοήθειες του ανθρώπινου οργανισμού.
Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα από τους άνδρες (3/1), ιδίως μεταξύ 25 και 65 ετών.
Ο καρκίνος θυρεοειδούς τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση στην συχνότητα εμφάνισης μιας κακοήθειας σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες.
Τα πιο πρόσφατα δημοσιευμένα επιστημονικά στοιχεία εκτιμούν ότι έως το 2030 ο καρκίνος θυρεοειδούς θα αποτελεί την 3η πιο συχνή κακοήθεια στο γυναικείο φύλο.
Η πρόγνωσή του είναι εξαιρετική με τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των ασθενών να θεραπεύονται με μοναδική προϋπόθεση να ακολουθηθεί σωστό πρωτόκολλο αντιμετώπισης του ασθενή.
Τύποι καρκίνου θυρεοειδούς
Ο καρκίνος του θυρεοειδούς εμφανίζεται με τους παρακάτω τύπους:
- Θηλώδης (ο πιο συχνός τύπος 80% – 85% ),
- Θυλακιώδης (10%),
- Καρκίνος Θυρεοειδούς από κύτταρα Hurthle,
- Μυελοειδής καρκίνος (4-5%),
- Αναπλαστικός ή Αμετάπλαστος (<1%),
- Το Λέμφωμα,
- Το Τεράτωμα (Πολύ σπάνιος),
- Οι μεταστάσεις από κακοήθεις παθήσεις άλλων οργάνων όπως του νεφρού, του πνεύμονα, του μαστού ή από μελάνωμα (Σπάνια).
Ενώ οι όζοι θυρεοειδούς είναι πολύ συχνοί, ευτυχώς μόνο το 5% είναι κακοήθεις. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά με τη μορφή ενός ψυχρού όζου.
Παράγοντες κινδύνου
Στους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης κακοήθειας στο θυρεοειδή συμπεριλαμβάνονται η έκθεση σε ακτινοβολία ( θεραπευτική ακτινοθεραπεία σε νεαρή ηλικία ιδίως στο κεφάλι και τον τράχηλο για την αντιμετώπιση άλλης πάθησης – η έκθεση του σε ακτινοβολία μετά από πυρηνικό ατύχημα), η έλλειψη ιωδίου, το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς, η ύπαρξη κάποιων συνδρόμων. Τελευταία εξετάζεται η σχέση της αυτοανόσης θυρεοειδίτιδας με την εμφάνιση καρκίνου του θυρεοειδούς.
Οι άντρες με έναν μόνο όζο, οι ενήλικες πάνω από τα 60, οι ασθενείς με μεγάλους όζους, αυτοί που έχουν με ένα όζο που αυξάνεται γρήγορα σε μέγεθος, τα παιδιά με πολυοζώδη βρογχοκήλη και οι γυναίκες με ιστορικό καρκίνου μαστού εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Διάγνωση
Η διάγνωση του θυρεοειδικού καρκίνου τίθεται κυρίως με το υπερηχογράφημα (ύποπτα ευρήματα είναι οι μικροαποτιτανώσεις, η αυξημένη αγγείωση, η υποηχογένεια, τα ασαφή όρια και άλλα) και με την παρακέντηση διά λεπτής βελόνης (FNA) είτε ενός όζου είτε ενός διογκωμένου τραχηλικού λεμφαδένα (η FNA είναι μια σημαντική εξέταση για τη διάγνωση του καρκίνου και διενεργείται σε κάθε όζο μεγαλύτερο του 1 εκατοστού είτε σε κάθε όζο ανεξαρτήτως μεγέθους αλλά με ύποπτα χαρακτηριστικά ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς). Το υπερηχογράφημα αλλά και η FNA πρέπει να διενεργούνται από εξειδικευμένο ακτινοδιαγνώστη. Είναι πολύ σημαντικές εξετάσεις και από αυτές σχεδιάζεται το πλάνο της επέμβασης. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε, πριν από την επέμβαση, αν υπάρχει πρόβλημα στους λεμφαδένες αφού σε αυτή την περίπτωση η θυρεοειδεκτομή θα πρέπει να συνοδεύεται και με αφαίρεση των λεμφαδένων. Δεν είναι λίγες οι φορές που έρχονται ασθενείς για λεμφαδενικό καθαρισμό ενώ είχαν υποβληθεί αλλού σε επέμβαση θυρεοειδούς ακόμα και πριν ένα μήνα και δεν είχαν ελεγχθεί για την πιθανότητα ύπαρξης διηθημένων λεμφαδένων από καρκίνο. Εμείς διενεργούμε όλους τους τύπους επεμβάσεων στο θυρεοειδή ακόμα και λεμφαδενικούς καθαρισμούς. Αυτός είναι ο λόγος που κάνουμε προεγχειρητικά σε όλους τους ασθενείς μας εξειδικευμένο υπερηχογράφημα και χαρτογράφηση των λεμφαδένων ακόμα και όταν έρχονται για καλοήθη πάθηση θυρεοειδούς αφού ξέρουμε ότι υπάρχει η πιθανότητα συνύπαρξης και καρκίνου θυρεοειδούς.
Το λεπτομερές ιστορικό, η ψηλάφηση του τραχήλου (40% των όζων άνω των 15 mm και 4% του συνόλου των όζων είναι ψηλαφητοί), ο αιματολογικός έλεγχος (TSH, καλσιτονίνη, θυρεοσφαιρίνη, αντισώματα και άλλα), η ελαστογραφία (ελέγχει τη σκληρότητα του όζου) είναι εξετάσεις που βοηθούν στη διάγνωση.
Θεραπεία
Η κύρια θεραπεία είναι η ΣΩΣΤΗ χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδή αδένα. Το πλάνο της επέμβασης σχεδιάζεται από ιατρικό συμβούλιο γιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων. Σε αυτό συμμετέχει ενδοκρινολόγος, ακτινοδιαγνώστης, κυτταρολόγος και χειρουργός εξειδικευμένος στην ογκολογική χειρουργική του θυρεοειδούς. Η επέμβαση που σχεδιάζεται μπορεί να είναι η αφαίρεση του μισού θυρεοειδή (λοβεκτομή), η αφαίρεση ολόκληρου του θυρεοειδή (ολική θυρεοειδεκτομή) και μερικές φορές η αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου (κεντρικός ή/και πλάγιος λεμφαδενικός καθαρισμός). Ο στόχος της θεραπείας είναι η ίαση, η ελαχιστοποίηση της πιθανότητας εμφάνισης επιπλοκής και η ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων υποτροπής ή μεταστάσεων. Είναι πολύ σημαντικό να σχεδιαστεί σωστά το πλάνο της επέμβασης ώστε η πρώτη χειρουργική επέμβαση να είναι και η τελευταία. Δεν είναι ίδιες όλες οι επεμβάσεις για καρκίνο θυρεοειδούς. Μερικές φορές υπάρχουν υπότυποι καρκίνου που χρειάζονται πιο μεγάλες επεμβάσεις επειδή αυτοί οι τύποι είναι πιο επιθετικοί, άλλες φορές υπάρχουν διηθημένοι λεμφαδένες και τότε πρέπει να διενεργηθεί λεμφαδενικός καθαρισμός. Το κατάλληλο πλάνο επέμβασης μπορεί να σχεδιαστεί μόνο από εξειδικευμένους και έμπειρους γιατρούς. Απαιτείται έμπειρος ενδοκρινολόγος ώστε να διερευνήσει σωστά τον ασθενή και να θέσει μια ακριβή διάγνωση αλλά για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται άριστο υπερηχογράφημα και πολύ καλή κυτταρολογική εξέταση αφού ο τύπος της κακοήθειας μπορεί να καθορίσει και την έκταση της χειρουργικής επέμβασης. Ο χειρουργός θα πρέπει να είναι πολύ έμπειρος και εξειδικευμένος ώστε να διενεργεί όλους τους τύπους των επεμβάσεων στο θυρεοειδή και να έχει ελάχιστες πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών.
Οι επανεπεμβάσεις ταλαιπωρούν τους ασθενείς και έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών.
Δεν είχε ελεγχθεί για ύπαρξη διηθημένων λεμφαδένων. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης το νεύρο υπέστη βαριά βλάβη με αποτέλεσμα ο ασθενής να έχει μόνιμη βραχνάδα. Επιπλέον του αφαίρεσαν μόνο τον 1 λοβό. Στην ιστολογική φάνηκε ότι είχε έναν θηλώδη καρκίνο διαστάσεων 4 εκατοστών. Ο ασθενής έπρεπε να αφαιρέσει και τον υπόλοιπο θυρεοειδή. Αυτός ήταν ο λόγος που απευθύνθηκε σε εμάς. Κατά τον προεγχειρητικό έλεγχο που διενεργήσαμε φάνηκε ότι είχε καρκίνο και στον άλλο λοβό αλλά και διηθημένο λεμφαδένα στο κεντρικό διαμέρισμα (χαρτογράφηση) από την περιοχή του αφαιρεθέντος λοβού. Στην λαρυγγοσκόπηση φάνηκε ότι είχε γίνει διατομή του νεύρου στο προηγηθέν χειρουργείο. Η επέμβαση που έπρεπε να διενργήσουμε ήταν αφαίρεση του υπόλοιπου θυρεοειδούς και κεντρικό λεμφαδενικό καθαρισμό από την ήδη χειρουργημένη πλευρά.
Ο κίνδυνος ήταν αρκετά μεγάλος αφού εάν τραυματιζόταν το νεύρο που ήταν από την δεξιά πλευρά, υπήρχε περίπτωση ο ασθενής εκτός του ότι δεν θα μιλούσε ποτέ, θα έπρεπε να έχει και μόνιμη τραχειοστομία αφού δεν θα μπορούσε ούτε να αναπνεύσει. Αυτό τον ασθενή τον χειρουργήσαμε και ολοκληρώσαμε την επέμβαση που είχαμε σχεδιάσει και το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό.
Συμπληρωματική θεραπεία
Μετά την επέμβαση οι θεράποντες ενδοκρινολόγοι συνεργάζονται – όταν χρειάζεται – με τον πυρηνικό γιατρό και ακολουθεί σε αρκετές περιπτώσεις, η χορήγηση θεραπευτικής δόσης ραδιενεργού ιωδίου, με σκοπό την καταστροφή πιθανής ύπαρξης υπολειμματικών κακοήθων κυττάρων. Το ραδιενεργό Ιώδιο μπορεί να καταστρέψει μέχρι μια συγκεκριμένη ποσότητα υπολείμματος. Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό το υπόλειμμα μετά την επέμβαση να είναι σχεδόν μηδενικό αφού αν είναι μεγάλο θα χρειαστούν περισσότερες συνεδρίες ή επανεπέμβαση.
Η θεραπευτική προσέγγιση ολοκληρώνεται με τη χορήγηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί σαν συμπληρωματική θεραπεία η χημειοθεραπεία, η ακτινοβολία κλπ.
Ο ασθενής μετά από την επέμβαση και την οποιαδήποτε συμπληρωματική θεραπεία στην οποία υποβληθεί λαμβάνει θεραπεία υποκατάστασης των θυρεοειδικών ορμονών μέσω δισκίων συνθετικής θυροξίνης και τίθεται σε τακτική παρακολούθηση από τη θεράπουσα ενδοκρινολογική ομάδα.
Εφόσον ακολουθηθεί το σωστό θεραπευτικό πρωτόκολλο και η επέμβαση διενεργηθεί από εξειδικευμένη ομάδα χειρουργών θυρεοειδούς, η πρόγνωση είναι στην μεγαλύτερη πλειοψηφία των περιπτώσεων άριστη και το αποτέλεσμα η ίαση.
Πιθανές επιπλοκές θυρεοειδεκτομής
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα η αφαίρεση του θυρεοειδούς είχε υψηλή θνησιμότητα (40%). Κύριες θανατηφόρες επιπλοκές ήταν η μεγάλη αιμορραγία, η φλεγμονή, ο υποπαραθυρεοειδισμός και το μυξοίδημα.
Ο Theodor Kocher, που έλαβε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1909 κατέβασε το ποσοστό της θνησιμότητας στο 0,5%.
Σήμερα η θνητότητα είναι ασήμαντη, και οι επιπλοκές έχουν ελαχιστοποιηθεί.
Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών είναι η μη εξειδίκευση και απειρία του χειρουργού και οι επανεπεμβάσεις.
Οι πιθανές επιπλοκές είναι η αιμορραγία, ο τραυματισμός του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου ή η διατομή του, ο τραυματισμός ή η κατά λάθος αφαίρεση παραθυρεοειδούς.
Ευαισθητοποίηση
Στο Κέντρο Χειρουργικής Θυρεοειδούς του Ιασώ κύρια ενασχόληση του Διευθυντή του Τμήματος κου Σταύρου Τσιριγωτάκη αλλά και των συνεργατών του είναι η χειρουργική θεραπεία των παθήσεων του θυρεοειδούς. Λόγω του όγκου των ασθενών μας βλέπουμε ότι πολλοί άνθρωποι έρχονται σε προχωρημένο στάδιο. Αυτό τις περισσότερες φορές δεν συμβαίνει επειδή οι ασθενείς είναι αμελείς αλλά επειδή οι άνθρωποι δεν είναι ενημερωμένοι σχετικά με τον καρκίνο θυρεοειδούς και επειδή στα αρχικά τουλάχιστον στάδια, οι κακοήθειες του θυρεοειδούς δεν προκαλούν συμπτώματα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι κακοήθειες θυρεοειδούς, να διαγιγνώσκονται τυχαία σε έναν έλεγχο για κάποιο άλλο πρόβλημα. Η προσπάθεια μας στην ενημέρωση και την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κόσμου, για τον καρκίνο του θυρεοειδούς υποσχόμαστε ότι θα είναι διαρκής.
Αναζητήστε προγράμματα ασθενών σχετικά με την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση για τις παθήσεις θυρεοειδούς. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας www.xeirourgos-thyroeidh.gr ή ακολουθείστε μας στα κοινωνικά δίκτυα:
ώστε να είσαστε συνέχεια ενημερωμένοι.
Με αφορμή την ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο θυρεοειδούς, κατεβάστε τον ηλεκτρονικό οδηγό, από την ιστοσελίδα μας για να γνωρίζετε πως να κάνετε την αυτοεξέταση του λαιμού σας. Εάν παρατηρήσετε κάποιο πρόβλημα, μην περιμένετε αλλά δείτε έναν γιατρό γρήγορα.
Για την καλύτερη αντιμετώπιση του καρκίνου του θυρεοειδούς απαιτείται εξειδικευμένη ομάδα γιατρών. Το 80% των ασθενών που έχουν καρκίνο θυρεοειδούς απευθύνεται σε χειρουργούς που δεν είναι εξειδικευμένοι. Αυτό συμβαίνει παγκοσμίως και όχι μόνο στην Ελλάδα. Έχει μεγάλη σημασία ο αριθμός των ασθενών που χειρουργεί μέσα σε 1 χρόνο, ο χειρουργός. Το κατώτερο όριο που ορίζει η Αμερικανική Εταιρεία Θυρεοειδούς είναι 25 ασθενείς ετησίως. Οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών είναι πολύ λιγότερες όταν ο χειρουργός είναι εξειδικευμένος και έμπειρος.
Ίσως το δυσκολότερο πράγμα που έχει να κάνει ο ασθενής με καρκίνο θυρεοειδούς, είναι να επιλέξει χειρουργό. Στην Ελλάδα έχουμε καλούς και έμπειρους χειρουργούς θυρεοειδούς. Γι αυτό όταν επισκεφτείτε ένα χειρουργό, μην διστάσετε να τον ρωτήσετε, για όποια απορία έχετε. Ρωτήστε πόσο μεγάλη θα είναι η τομή σας ή τι υπόλειμμα θα έχετε. Ρωτήστε ακόμα αν χρειαστεί να αφαιρεθούν λεμφαδένες, αυτό θα γίνει στην ίδια επέμβαση? Οι περισσότεροι χειρουργοί απαντάμε με ευχαρίστηση. Θέλουμε ο ασθενής μας να είναι ενημερωμένος.
Μπορείτε να μας ζητήσετε ενημερωτικό υλικό αλλά και να μας υποβάλλετε ερωτήσεις για κάποιο πρόβλημα του θυρεοειδούς σας. Επικοινωνείτε μαζί μας και θα χαρούμε πολύ να σας βοηθήσουμε.
Σταύρος Τσιριγωτάκης
Διευθυντής Τμήματος Χειρουργικής Θυρεοειδούς Νοσοκομείου Ιασώ
Τακτικό Μέλος Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων (ΕΕΧΕΑ)
Τακτικό Μέλος Αμερικάνικου Κολεγίου Χειρουργών (ACS)
Τακτικό Μέλος Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργών (ISS)
Τακτικό Μέλος Ευρωπαϊκής Εταιρείας Θυρεοειδούς (ΕΤΑ)
Τακτικό Μέλος Αμερικανικής Εταιρείας Θυρεοειδούς (ΑΤΑ)
