Του Γιάννη Μαντζουράνη
Κατά εκατοντάδες χιλιάδες «δραπετεύουν» καθημερινά από την κόλαση του πολέμου στην Ουκρανία οι κάτοικοί της. Υπολογίζεται από τις διεθνείς οργανώσεις ότι θα φτάσουν και θα ξεπεράσουν τα 6.000.000. Μάλιστα ορισμένοι μιλούν για ακόμα πιο τραγικούς αριθμούς. Ενώ αυτή τη στιγμή οι πρόσφυγες ήδη πλησιάζουν, ή ξεπερνούν, το 1.500.000. Πρόκειται για μια τεράστια ανθρωπιστική τραγωδία, που έρχεται να προστεθεί στις αντίστοιχες τραγωδίες του Ιράκ, της Συρίας, του Αφγανιστάν, της Λιβύης.
Τι θα γίνει μ’ αυτό τον κυνηγημένο κόσμο; Με τα βρέφη, τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και τις οικογένειες, που άφησαν τις εστίες τους για να σώσουν τη ζωή τους; Είναι σε θέση η Ευρώπη να τους παράσχει προστασία, στέγη, τροφή, ασφάλεια, αξιοπρέπεια, μέχρι τουλάχιστον να τελειώσει η λαίλαπα του πολέμου;
Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Είναι γνωστό, ότι από οικονομική άποψη φυσικά και είναι σε θέση η Ευρώπη να φιλοξενήσει τόσους και άλλους τόσους. Επίσης όμως είναι γνωστό ότι κράτη που τώρα εμφανίζονται πρόθυμα να δώσουν χώρο και στήριξη, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία, έχουν διακριθεί σε απεχθείς πρωτοβουλίες και βάρβαρη στάση απέναντι στους πρόσφυγες. Και δεν είναι καθόλου βέβαιο, αν το προσφυγικό κύμα διογκωθεί, και η εγκατάσταση των προσφύγων παραταθεί, ότι δεν θα γυρίσουν την πλάτη στην «ξένη» δυστυχία.
Επιπλέον τίθεται το ερώτημα εάν η Ευρώπη, που με την πολιτική και τη στάση της κατέστησε την Ελλάδα αποθήκη ψυχών προερχόμενων από το νότο, θα σταθεί αντάξια των περιστάσεων και υποχρεώσεών της με ανθρώπινες υπάρξεις, που προέρχονται από τα ανατολικά; Ιδιαίτερα ορισμένα κράτη της που διακρίνονται για ρατσιστικές, φυλετικές, θρησκευτικές και άλλες διακρίσεις μεταξύ των προσφύγων, θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων;
Δικαιούμαστε να αμφιβάλουμε. Και να ανησυχούμε. Και να πιέσουμε προς την κατεύθυνση ενός «οργανωμένου ανθρωπισμού». Του μόνου που μπορεί να επιλύσει αυτό το ανθρωπιστικό πρόβλημα, χωρίς να προσθέσει στη δυστυχία των προσφύγων την αστοχία της περιθωριοποίησης, του στιγματισμού, ακόμα και της καταδίωξής τους από «φιλικές» δυνάμεις.
Τι σημαίνει, κατά τη γνώμη μου, «οργανωμένος ανθρωπισμός»; Ένα έκτακτο σχέδιο φιλοξενίας, με την ανάλογη χρηματοδότηση, που θα προβλέπει την κατανομή των προσφύγων σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Μέτρα για την αξιοπρεπή εγκατάσταση και διατροφή τους. Μέτρα για τη συνέχιση της μόρφωσης των παιδιών τους. Και, φυσικά, μέτρα για να αποκτήσουν τη δυνατότητα να εργαστούν στις κοινωνίες φιλοξενίας τους, ανταποδίδοντας έτσι τη φιλοξενία, αλλά και αποκτώντας μια νόμιμη ευκαιρία για τον εαυτό τους και τα παιδιά τους.
Ο Νότης Μηταράκης, υπουργός μεταναστευτικής πολιτικής μιας κυβέρνησης άκρως εχθρικής στην προσφυγιά, χαρακτήρισε τους Ουκρανούς «πραγματικούς πρόσφυγες». Μέχρι στιγμής και η Ευρώπη, που έχει γυρίσει την πλάτη στους πρόσφυγες άλλων χωρών, εμφανίζεται περισσότερο «φιλόξενη» σε λευκούς και χριστιανούς. Είναι χαρακτηριστική η πληροφορία που είδε το φως της δημοσιότητας, ότι ακόμα και για μαύρους φοιτητές από την Ουκρανία οι πολωνικές αρχές επιφυλάσσουν διαφορετική μεταχείριση από ότι σε Ουκρανούς.
Αυτά δεν είναι καλά νέα. Ούτε προοιωνίζεται θετικές εξελίξεις για εκατομμύρια ανθρώπους η συμπεριφορά της Ευρώπης απέναντι στο προσφυγικό κύμα, όταν φάνηκε ότι αυτό δεν είναι περιστασιακό, αλλά έχει πιο μόνιμα χαρακτηριστικά. Ο κόσμος μας δεν είναι, δυστυχώς, τόσο καλός για τους δυστυχισμένους, όσο θέλει να εμφανίζεται. Η συμπάθεια για τους πρόσφυγες μιας χώρας που δέχεται εισβολή μπορεί πολύ εύκολα, προϊόντος του χρόνου, να μεταβληθεί σε αδιαφορία, ή και δυσφορία.
Ως εκ τούτου, ως κυβέρνηση, ως κοινωνία, αλλά και ως πολίτες, έχουμε υποχρέωση να σταθούμε πλάι σ’ αυτό στον κόσμο της δυστυχίας. Να σταθούμε αποφασιστικά υπέρ της ειρήνης, γιατί αυτή και μόνο αυτή, θα ανοίξει το δρόμο για να επιστρέψουν οι πρόσφυγες στη χώρα και στα σπίτια τους. Αλλά και να σταθούμε απέναντι σε «προφάσεις εν αμαρτίαις», διακρίσεις κάθε είδους, αιτιάσεις και δικαιολογίες, που θα οδηγούν να μην πράξει η Ευρώπη, και η πατρίδα μας, το ανθρωπιστικό καθήκον της.
Δεν υπάρχουν ούτε λευκοί ούτε έγχρωμοι ούτε χριστιανοί ούτε μουσουλμάνοι πρόσφυγες. Όλοι οι κατατρεγμένοι πρόσφυγες έχουν τα ίδια δικαιώματα, δικαιούνται την ίδια μεταχείριση και πρέπει να αντιμετωπίζονται με την ίδια ευαισθησία και ανθρωπιά από κάθε κοινωνία και πολίτη που σέβονται στην πράξη τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι πρόσφυγες της Ουκρανίας έχουν δικαίωμα να ζήσουν, όσο χρειαστεί, κοντά μας, με τη δική μας συνδρομή. Εμείς, η Ευρώπη, η Ελλάδα, έχουμε υποχρέωση να τους παράσχουμε αυτή τη δυνατότητα. Όταν αδιαφορούμε με όποιες δικαιολογίες για την τραγωδία δίπλα μας, τότε είναι βέβαιο ότι διευκολύνουμε τη διαιώνιση και την επανάληψή της. Κι αυτό, ιδιαίτερα για μια χώρα της προσφυγιάς, όπως η Ελλάδα, είναι απαράδεκτο. Γιατί κάθε έλλειμα διεθνούς αλληλεγγύης μεταφράζεται άμεσα σε περίσσευμα εθνικιστικής επιθετικότητας. Άκρως επικίνδυνο, ιδιαίτερα όταν έχεις έναν απειλητικό και επικίνδυνο γείτονα….
-------------------------------------------------------
Ο Γιάννης Μαντζουράνης είναι δικηγόρος και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Από το 1981 έως το 1985 υπήρξε αρχικά Γενικός Γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου και μετέπειτα Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβέρνησης.
-------------------------------------------------------
