Χρήστος Μωϋσίδης
Μόνον οι Έλληνες δημοσιογράφοι εξεπλάγησαν από τις πολιτικές εξελίξεις που δρομολογήθηκαν στη γειτονική μας χώρα, από την ανοικτή επιστολή των απόστρατων ναυάρχων προς κάθε… «ενδιαφερόμενο». Η παρουσίαση του όλου θέματος, οι ερωτήσεις που διατυπώνουν και ο σχολιασμός τους, δείχνουν ξεκάθαρα πως οι «παντογνώστες» μας δεν έχουν ιδέα για το τι πραγματικά συμβαίνει.
Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά. Ουδέποτε έχει επιχειρηθεί πραξικόπημα με επιστολή! Ούτε καν ως ιδέα δεν στέκει! Η τουρκική κοινωνία ακόμη ταλανίζεται από την τροπή που πήραν τα πράγματα από το δήθεν πραξικόπημα του 2016 κι έπειτα· επομένως, δεν υπήρχε καμία περίπτωση ο οποιοσδήποτε στρατιωτικός, πολύ δε περισσότερο του ναυτικού, να μην είναι προσεκτικός στη συμπεριφορά και την έκφρασή του.
Ο στρατός στην Τουρκία, εδώ και δύο δεκαετίες τουλάχιστον δεν συνιστά πολιτική παράμετρο στη διακυβέρνηση της χώρας. Τουλάχιστον όχι με την έννοια που γνωρίζαμε κατά το παρελθόν. Τι ακριβώς συνέβη και «ξαφνικά» κάποιοι απόστρατοι –ή και εν ενεργεία, δεν έχει σημασία– θυμήθηκαν τον ρόλο τους;
Η απάντηση είναι απλή. Το καθεστώς Ερντογάν σε συνεννόηση με ισλαμιστές στρατιωτικούς, έβγαλε έναν ακόμη άσσο από το μανίκι με σκοπό την αλλαγή της ατζέντας και την υποστήριξή του με την αποκάλυψη και τον εκφοβισμό των διαφωνούντων που ως άμεση συνέπεια θα έχει την ποινικοποίηση της ελεύθερης έκφρασης. Δυστυχώς για την Τουρκία, κάποιοι από τα πιο φιλελεύθερα και προοδευτικά στοιχεία της την πάτησαν σαν αγράμματοι.
Αλλαγή της ατζέντας. Το καθεστώς Ερντογάν έχει αποτύχει σχεδόν παντού. Από την εξωτερική πολιτική και τα εξοπλιστικά, μέχρι την παιδεία και τον πολιτισμό. Κάθε μέρα που περνάει αυτή η αποτυχία γίνεται ολοένα και πιο έντονα επώδυνη για τους πολίτες, αλλά και για το σαράι στην Άγκυρα. Οι μόνοι που δεν το αντιλαμβάνονται είναι τα πλήθη των Τούρκων εθνικιστών κι ισλαμιστών, οι Γερμανοί, οι Ισπανοί, οι Ιταλοί, οι Ούγγροι, οι Μαλτέζοι… Ακόμη και στον ισλαμικό κόσμο, οι φιλοδοξίες των Τούρκων προκαλούν την αντίδραση των παραδοσιακών δυνάμεων όπως η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία. Παράλληλα, ο εθνικισμός που θέλει να προβάλλει ένα πρόσωπο πιο «καθαρό» απαξιώνοντας την κεμαλική διάσταση του εθνικιστικού κινήματος στη χώρα, έχει προκαλέσει σύγχυση κι εκνευρισμό μέσα στους εθνικιστικούς κύκλους οι οποίοι αποτελούν ─ακόμη─ προνομιακό πεδίο των εθνολαϊκιστών του κεμαλισμού.
Εκφοβισμός και ποινικοποίηση της ελεύθερης έκφρασης. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Για το Ισλάμ και μάλιστα για την τουρκική εκδοχή του, κάθε άποψη που δεν ταυτίζεται με την επίσημη άποψη της ηγεσίας δεν θεωρείται μειοψηφική και δεν είναι σεβαστή –όπως συμβαίνει σε όλες τις ελεύθερες και δημοκρατικές κοινωνίες–, αλλά εχθρική απέναντι στο ίδιο το κράτος και τον λαό. Κάθε ένας που εκφράζει ελεύθερα την άποψή του είναι ένας εν δυνάμει κίνδυνος και αντιμετωπίζεται αναλόγως.
Ο τουρκικός στρατός, μετά από δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια διακυβέρνησης Ερντογάν έχει απολέσει τον χαρακτήρα του. Ο ρόλος του έχει απαξιωθεί συνταγματικά και έχουν ανέλθει στα ανώτερα κλιμάκια ισλαμιστές που έχουν διαβρώσει το έδαφος κάτω από τον άλλοτε κραταιό πυλώνα του έθνους και της χώρας.
Το δήθεν πραξικόπημα του 2016, το οποίο κατά τύχη έζησα εκ του σύνεγγυς, έδωσε την δικαιολογία που είχαν ανάγκη οι ισλαμιστές για τη μεταβολή του πολιτεύματος. Η εκκαθάριση κάθε δημοκρατικού παράγοντα εντός κι εκτός του στρατεύματος δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Τώρα ήρθε η ώρα κάποιων πολύ συγκεκριμένων και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εξελιχθεί η όλη κατάσταση. Όχι μόνον από νομικής και πολιτικής απόψεως αλλά και κοινωνικής.
Όλη αυτή η ιστορία μάς δείχνει και κάτι ακόμη και καλό θα είναι να το έχουμε υπόψη μας. Μας δείχνει ότι το καθεστώς Ερντογάν, οι ιμάμηδες και οι σεΐχηδες πίσω από τα πρόσωπα της τουρκικής κυβέρνησης, αισθάνονται πως δεν έχουν τον απόλυτο έλεγχο. Δεν έχουν τον απόλυτο έλεγχο! Οι αμήχανες αντιδράσεις και των λοιπών κομμάτων αυτό καταδεικνύει.
Εμάς μας αφορά; Όχι, παρά μόνον στο βαθμό που η μεταβολή της ισορροπίας των δυνάμεων ενισχύσει ή αποδυναμώσει το καθεστώς που έχουμε απέναντί μας. Όμως, μετά από 18-20 ολόκληρα χρόνια στην εξουσία, αυτό το καθεστώς έχει διαμορφώσει στη γειτονική χώρα μια νοοτροπία και κουλτούρα που θα απειλεί από εδώ και στο εξής όχι μόνον την εθνική μας ακεραιότητα αλλά και την ίδια την Ιστορία και τον πολιτισμό της Δύσης.
Όσο η Ευρώπη θα επιτρέπει σε ισλαμιστές, σε Τούρκους και τουρκογενείς ισλαμιστές, να παραμένουν στα εδάφη της, να ωφελούνται προνομίων και διευκολύνσεων και να συνεργάζεται μαζί τους τόσο περισσότερο θα διακινδυνεύει το μέλλον μας.
