Πολλά ερωτήματα που συνδέονται με τη συγκυρία της έναρξης των διερευνητικών επαφών και του διαλόγου με την Τουρκία, κρίσιμη παράμετρος του οποίου τείνει να αναδειχθεί το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, δημιουργούν οι αλλαγές στη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων. Το σχέδιο, που συζητήθηκε στην Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών της Βουλής, ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία (από ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και Κίνημα Αλλαγής) και πρόκειται να σταλεί προς οριστική έγκριση από το ΚΥΣΕΑ. Επομένως οι μεταβολές πρέπει να θεωρούνται δεδομένες με χρονικό ορίζοντα 15ετίας.
Την παρουσίαση έκαναν ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος οι οποίοι αναφέρθηκαν σε όλες τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν από τώρα μέχρι το 2034 για «αξιόμαχες, ανταγωνιστικές και ικανές» Ένοπλες Δυνάμεις.
Σε γενικές γραμμές το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το στράτευμα της χώρας μας αποκτά νατοϊκές προδιαγραφές, ο δε σχεδιασμός που υλοποιείται είχε ξεκινήσει επί των ημερών της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Η στρατηγική διάρθρωση των Ενόπλων Δυνάμεων αλλάζει για να είναι μεν πιο “ευέλικτες”, όπως ελέχθη, αλλά και να εναρμονιστούν περισσότερο στα πρότυπα και τις λειτουργίες του ΝΑΤΟ. Προς την κατεύθυνση αυτή, αποφασίστηκε η σύσταση διακλαδικής Διοίκησης Ειδικού Πολέμου (ΔΕΠ), υπό την οποία θα τεθεί το μεγαλύτερο τμήμα των Ενόπλων Δυνάμεων, θα έχει επικεφαλής αντιστράτηγο και θα αναφέρεται απευθείας στο ΓΕΕΘΑ. Στη ΔΕΠ θα υπαχθούν μεταξύ άλλων οι καταδρομείς-αλεξιπτωτιστές, οι πεζοναύτες, το Ειδικό Τμήμα Αλεξιπτωτιστών και η Ζ΄ Μοίρα Αμφιβίων Καταδρομών, τμήμα της Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών και το Τάγμα Εναέριου Εφοδιασμού. Το εγχείρημα είχε προωθήσει ο κ. Φλώρος ως Επιτελάρχης και εν συνεχεία Υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ, έχοντας την έγκριση του τότε αρχηγού ΓΕΕΘΑ –και μετέπειτα υπουργού- Ευ. Αποστολάκη και σε συνεργασία με τον τότε αρχηγό ΓΕΣ και νυν υφυπουργό Άμυνας Αλκιβιάδη Στεφανή. Με τη δημιουργία της ΔΕΠ αποδυναμώνεται σημαντικά ο ρόλος και οι αρμοδιότητες των τριών Επιτελείων ΓΕΣ, ΓΕΝ και ΓΕΑ.
Από τη συζήτηση που έγινε διεφάνησαν σύμφωνα με πληροφορίες της “κυριακάτικης δημοκρατίας” ουκ ολίγα κρίσιμα σημεία. Το πιο σημαντικό θέμα που γεννάται αφορά στην αμυντική θωράκιση καθώς με βάση το σχεδιασμό αποχωρούν οι Μοίρες Πυροβολικού που ήταν εγκατεστημένες έως σήμερα σε πέντε νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Δεν επηρεάζονται βεβαίως οι Μονάδες Εθνοφυλακής αλλά είναι προφανής ο ειδικός και αποφασιστικός ρόλος που έχει το πυροβολικό, από αμυντικής πλευράς, για την εξ’ ανατολών απειλή.
Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του υπουργείου δικαιολογεί την απόφαση αυτή με την ανάγκη να εξοικονομηθούν πόροι και προσωπικό. Γι’ αυτό και κατά τις ίδιες πληροφορίες από την κατάργηση αυτών των πέντε Μοιρών υπολογίζεται ότι θα επιτευχθεί εξοικονόμηση 2.500 θέσεων. Επίσης τόσο ο κ. Παναγιωτόπουλος όσο και ο κ. Φλώρος επιμένουν ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν επιπτώσεις στην αμυντική θωράκιση. Μάλιστα, σε έναν έντονο διάλογό του με τον βουλευτή της Ελληνικής Λύσης Αντ. Μυλωνάκη, ο οποίος επεσήμανε τους σοβαρούς κινδύνους που δημιουργούνται, ο υπουργός υποστήριξε ότι τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου θα έχουν μελλοντικά προστασία από ισραηλινά πυραυλικά συστήματα. Πάντως παρά τη διαβεβαίωση αυτή δεν προκύπτει ότι περιλαμβάνεται, τουλάχιστον στο σχέδιο της νέας δομής, κάποια σχετική αναφορά ούτε για την προμήθεια τέτοιων συστημάτων, ούτε για το πότε θα γίνει. Επίσης δεν στερείται σημασίας ότι με βάση τη νέα δομή η Ανώτερη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικού και Νήσων (ΑΣΔΕΝ), που επιβλέπει τις τέσσερις Διοικήσεις Εθνοφυλακής της περιοχής του Αιγαίου, αποδυναμώνεται καθώς υπάγεται πλέον στην 1η Στρατιά.
Πρόσθετα ερωτήματα προκαλεί το γεγονός ότι η απόφαση αυτή συμπίπτει με την κορύφωση της συζήτησης για αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Η Άγκυρα θέτει το θέμα προκλητικά και με κάθε ευκαιρία (το έκανε και την Πέμπτη μετά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας υπό τον Ερντογάν) αλλά ενώ επισήμως η Αθήνα το απορρίπτει, εντείνονται οι ενδείξεις ότι έχει ήδη τεθεί στο τραπέζι, κατόπιν τουρκικής αξίωσης, από τη μυστική τριμερή συνάντηση του Βερολίνου. Επίσης μόλις προχθές αποκαλύφθηκε ότι η Γερμανία πρότεινε στην Ελλάδα να αποσύρει τα στρατεύματά της από τα νησιά του Αιγαίου και αντίστοιχα στην Τουρκία να καταργήσει τη Στρατιά του Αιγαίου. Ορισμένες πηγές θεωρούν ότι είναι πιθανό η ελληνική πλευρά να θέλει να εμφανίσει αυτού του τύπου τη μερική αποστρατικοποίηση ως δική της πρωτοβουλία, στο πλαίσιο της αναδιάταξης των Ενόπλων Δυνάμεων, ώστε να μην φανεί ως υποχώρηση απέναντι στους Τούρκους.
Το θέμα των Μοιρών Πυροβολικού δεν είναι το μόνο. Με τη νέα δομή καταργείται η 7η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού "Σαραντάπορος" που εδρεύει στον Προβατώνα Έβρου και υπάγεται στην 12η Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού με τομέα ευθύνης της τον νότιο Έβρο. Έχει σύνθημα το «Ούκ ελλάττω παραδώσω», δηλαδή «δεν θα παραδώσω τη χώρα μου μικρότερη» και αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους σχηματισμούς του Στρατού Ξηράς για την προάσπιση της εδαφικής μας ακεραιότητας. Ήδη η γνωστοποίηση της απόφασης έχει προκαλέσει τις πρώτες κινητοποιήσεις και αντιδράσεις στην περιοχή. Εκτός από αυτή, υπάρχει και άλλη Ταξιαρχία που καταργείται ως «αχρείαστη». Πρόκειται για την 33η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία η οποία εδρεύει στο Πολύκαστρο Κιλκίς.
Στη θέση των ταξιαρχιών αυτών, δημιουργούνται σύμφωνα με τις πληροφορίες δύο άλλες αλλά στα «μετόπισθεν». Μία στις Σέρρες και μία στην Καστοριά. Απερρίφθη πάντως η πρόταση να δημιουργηθεί και μια τρίτη στην Φλώρινα όπου υπάρχει σήμερα το 1ο Σύνταγμα Πεζικού.
Άλλη μια κατάργηση, εκτός από τα εύλογα ερωτήματα συνοδεύτηκε και από εσωκομματικό επεισόδιο στη ΝΔ. Με τη νέα δομή παύει να υφίσταται -και υποβαθμίζεται- εκτός από την Ναυτική Διοίκηση Ιονίου και η Ναυτική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος που αποτελεί περιφερειακή διοίκηση του Πολεμικού Ναυτικού με δικαιοδοσία από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο μέχρι το Πήλιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι με την κατάργησή της διαφώνησε ανοικτά και ο βουλευτής της ΝΔ Κ. Γκιουλέκας ο οποίος είναι ταυτόχρονα πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής. Αντίθετα, συμφώνησε ο πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ Δημ. Βίτσας θυμίζοντας ότι η κατάργησή της είχε δρομολογηθεί επί των ημερών του το 2018. Αίσθηση προκάλεσε η παρέμβαση της Ντόρας Μπακογιάννη η οποία, συμφωνώντας με το σχέδιο, επιτέθηκε στους βουλευτές -όπως ο Κ. Γκιουλέκας- που ενδιαφέρονται «μόνο για τα ψηφαλάκια τους». Η αντεπίθεση του κ. Γκιουλέκα έγινε δια της τεθλασμένης, στρεφόμενος κατά του κ. Βίτσα. Παρών ήταν και ο έτερος βουλευτής Θεσσαλονίκης (και γραμματέας της Κοιν. Ομάδας της ΝΔ) Στ. Καλαφάτης ο οποίος ενώ το 2018 είχε καταθέσει ερώτηση για το ρόλο της Ναυτικής Διοίκησης «στο ιδιαίτερο γεωστρατηγικό πεδίο της Βόρειας Ελλάδας», αυτή τη φορά συμφώνησε με την κ. Μπακογιάννη.
Ανδρέας Καψαμπέλης
