Γράφουν οι Ευστάθιος Καστρίτης,
Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
και Θάνος Δημόπουλος,
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης ΕΚΠΑ
Οι θεραπευτικές επιλογές για ασθενείς με σοβαρή λοίμωξη COVID-19 περιλαμβάνουν την υποστήριξη της αναπνοής με οξυγόνο (και μέσω μηχανικής υποστήριξης με αναπνευστήρα εάν υπάρχει ένδειξη), την υποστήριξη της κυκλοφορίας και άλλα γενικά μέτρα. Οι παραπάνω θεραπείες δεν είναι ειδικές για τον COVID-19 αλλά είναι κοινές σε αρρώστους με αναπνευστική ανεπάρκεια ή σε κυκλοφορική καταπληξία. Δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα ειδικές αιτιολογικές θεραπείες για τον SARS-CoV-2, όμως με βάση την εμπειρία από τις προηγούμενες επιδημίες με τους ιούς MERS & SARS, που είναι συγγενικοί ιοί με τον SARS-CoV-2, δοκιμάζονται ορισμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Ειδικές προσεγγίσεις αφορούν στην χορήγηση ορισμένων αντιϊικών φάρμακακων, όπως o συνδυασμός Lopinavir/Ritonavir, ο συνδυασμός Darunavir/Umifenovir, το Remdesivir, το Favipiravir. Τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών αυτών των φαρμάκων αναμένονται, σε ορισμένες περιπτώσεις τα πρώτα αποτελέσματα είναι αρνητικά (Lopinavir/Ritonavir) και σε άλλες μάλλον θετικά (Remdesivir), αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει να θεωρούνται προκαταρτικά.
Με βάση τις παρατηρήσεις σχετικά με τον ρόλο της υπερ-φλεγμονώδους αντίδρασης σε αρρώστους με COVID-19 αλλά και στις προηγούμενες επιδημίες με τους ιούς MERS & SARS, χορηγούνται, φάρμακα που επηρεάζουν την φλεγμονή όπως είναι αναστολείς του υποδοχέα της ιντερλευκίνης-6 (όπως το tocilizumab), ανθελονοσιακά με αντιφλεγμονώδη/ανοσορυθμιστική δράση όπως η υδροξυχλωροκίνη και η χλωροκίνη (συνήθως σε συνδυασμό με αζιθρομυκίνη) αλλά και αναστολείς άλλων κυτταροκινών που εμπλέκονται στην φλεγμονή. Η χορήγηση της κολχκίνης μπορεί να μειώσει τις αρνητικές επιδράσεις του SAR-CoV-2 στην καρδιά. Πολύ πρόσφατη δημοσίευση από τις ΗΠΑ δεν επιβεβαίωσε τα αρχικώς θετικά αποτελέσματα με τη χορήγηση της χλωροκίνης σε ασθενείς με COVID-19 που νοσηλεύθηκαν σε Νοσοκομεία της Κίνας.
Μια άλλη προσέγγιση στην θεραπεία αφορά στην χορήγηση πλάσματος από ασθενείς με COVID-19 οι οποίοι έχουν αναρρώσει και έχουν αναπτύξει ειδικά αντισώματα για τον ιό. Η χορήγηση του πλάσματος αυτού, που περιέχει τα ειδικά αντισώματα έναντι του SARS-CoV-2, μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία κάθαρσης του ιού σε ασθενείς με σοβαρές επιπλοκές από COVID-19.
Στην Ελλάδα έχουν ενεργοποιηθεί ή είναι σε τελική φάση έγκρισης κλινικές μελέτες που διερευνούν τις παραπάνω θεραπευτικές προσεγγίσεις. Θέλουμε να τονίσουμε ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς όπως τα Επιστημονικά Συμβούλια των Νοσοκομείων, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, η Εθνική Επιτροπή Δεοντολογίας με την καθοδήγηση του ΕΟΔΥ και του Υπουργείου Υγείας κινήθηκαν πολύ αποτελεσματικά και έγκαιρα για την ταχύτατη έγκριση αυτών των μελετών στην Ελλάδα. Θέλουμε να σημειώσουμε ότι είναι πολύ σημαντική η ένταξη των ασθενών σε αυτές τις κλινικές μελέτες δεδομένου ότι θα τους δώσει τη δυνατότητα να λάβουν καινοτόμα φάρμακα για την αντιμετώπιση του COVID-19.
Μια νέα προσέγγιση στην θεραπεία των ασθενών με σοβαρή λοίμωξη COVID-19, αφορά σε κυτταρικές θεραπείες που στοχεύουν στον έλεγχο της φλεγμονής και την επιδιόρθωση των ιστών που έχουν υποστεί βλάβη από την ανεξέλεγκτη φλεγμονώδη αντίδραση. Τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρά έχουν την ικανότητα να διαφοροποιούνται σε διαφορετικούς ιστούς, να συσσωρεύονται σε κατεστραμμένους ιστούς ή σε περιοχές με έντονη φλεγμονή, να προάγουν την επιδιόρθωση των ιστών και να ρυθμίζουν την ανοσολογική απάντηση. Τέτοιες κλινικές δοκιμές βρίσκονται σε φάση έναρξης ή εξέλιξης στην Ευρώπη και στην Κίνα, όμως η απομόνωση των κυττάρων αυτών, συνήθως από υγιείς εθελοντές, είναι σχετικά επίπονη και ακριβή διαδικασία. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα αποτελεί μια εξαιρετική πηγή μεσεγχυματικών βλαστικών κύτταρων, ενώ σημαντικές ποσότητες μονάδων ομφαλοπλακουντιακου αίματος υπάρχουν ήδη αποθηκευμένες σαν εναλλακτική πηγή αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων για αλλογενή μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων έλαβε άμεση έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την έναρξη κλινικής δοκιμής σε 24 ασθενείς με σοβαρή λοίμωξη COVID-19. Σκοπός της κλινικής μελέτης είναι η διερεύνηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας της χορήγησης μεσεχυματικών βλαστικών κύτταρων (UC-MSCs) που προέρχονται από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα, για την πρόληψη της απειλητικής για τη ζωή φλεγμονής των πνευμόνων που συνοδεύει σοβαρές περιπτώσεις με COVID-19.
