Η παροιμιώδης φράση "ο κύβος ερρίφθη" χρησιμοποιείται όταν πρόκειται να πάρουμε μια αμετάκλητη απόφαση.
H φράση θεωρείται ότι ανήκει στον Μένανδρο και εμφανίζεται σε έναν στίχο του στην “Ἀρρηφόρῳ” (Δειπνοσοφισταί, 13-8). Τη φράση αυτή αναφώνησε ο Ιούλιος Καίσαρας, που ήταν και θαυμαστής του Μένανδρου, στις 10 Ιανουαρίου του 49 π.Χ., όταν επιστρέφοντας από τη Γαλατία και βαδίζοντας προς τη Ρώμη αποφάσισε να διαβεί με τον στρατό του τον Ρουβίκωνα ποταμό ("διέβη τον Ρουβίκωνα").
Σύμφωνα με τη ρωμαϊκή νομοθεσία, κάθε στρατηγός που πλησίαζε στην Ιταλία από Βορρά έπρεπε να διαλύσει τον στρατό του προτού διασχίσει τη γέφυρα του ποταμού αυτού, ο οποίος αποτελούσε το φυσικό βόρειο σύνορο μεταξύ της κυρίως Ιταλίας και των βορείων επαρχιών.
Ο Ρουβίκωνας είναι μικρός ποταμός στη βόρεια Ιταλία που χύνεται στην Αδριατική θάλασσα και βρίσκεται βόρεια του Ρίμινι και νότια της Τσεζένα. Στη ρωμαϊκή εποχή ο νόμος απαγόρευε στους Ρωμαίους στρατηγούς να τον διαβούν με τις λεγεώνες τους. Το μέτρο αποσκοπούσε στο να αποτρέψει την είσοδο στρατού στην Ιταλία, επομένως και το ενδεχόμενο πραξικοπήματος ή εμφυλίου πολέμου.
Οι παραβάτες στρατηγοί και οι άνδρες τους θεωρούνταν ένοχοι εσχάτης προδοσίας και ιεροσυλίας, κάτι που επέσυρε την ποινή του θανάτου. Ο Καίσαρας αμφιταλαντεύθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα προτού αποφασίσει να διαβεί τον Ρουβίκωνα με συντεταγμένο στρατό και με αυτόν τον τρόπο κήρυξε τον πόλεμο στον πρώην σύμμαχό του Πομπήιο και τη ρωμαϊκή Σύγκλητο.
Η ιστορική φράση είναι «O κύβος ερρίφθη» ή στα λατινικά: alea jacta est ή jacta alea est. Ο Πλούταρχος αναφέρει για το συγκεκριμένο περιστατικό: "Ἑλληνιστὶ πρὸς τοὺς παρόντας ἐκβοήσας, «Ἀνεῤῥίφθω κύβος», διεβίβαζε τὸν στρατόν" (γ΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής παρακειμένου μέσης/παθητικής φωνής του ρήματος ἀναῤῥίπτω).
Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σε διάφορες χώρες, όπως στην Ιταλία (Il dado è tratto) και την Ισπανία (La suerte está echada). Την περιώνυμη αυτή φράση αναφέρει ο Σουητώνιος στο έργο του "Βίος του Καίσαρος, (Suetonius, Vita Divi Iuli, 121 CE, 33)" και λέγεται κυρίως όταν έπειτα από περίσκεψη και αμφιταλάντευση λαμβάνεται οριστική απόφαση με πλήρη επίγνωση των συνεπειών που μπορεί να προκύψουν, εξ ου και το "διέβη τον Ρουβίκωνα".
Η ελληνική φράση "διαβαίνω τον Ρουβίκωνα" αναφέρεται όταν κάποιο άτομο λαμβάνει εν γνώσει του μια ριψοκίνδυνη και συγχρόνως τελεσίδικη απόφαση.
Με πληροφορίες από τη Βικιπαίδεια
