Το εργοστάσιο Λιπασμάτων της Δραπετσώνας ήταν βιομηχανική μονάδα της ανώνυμης ελληνικής εταιρείας Χημικών προϊόντων και Λιπασμάτων ("Α.Ε.Ε.Χ.Π.Λ.") του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 1910. Ήταν χτισμένο σε παραθαλάσσια περιοχή, μεταξύ ενός λιμενοβραχίονα («Κράκαρη») και του όρμου των "Σφαγείων", στη βιομηχανική ζώνη Δραπετσώνας του Πειραιά.
Από την έναρξη της λειτουργίας του από το Νικόλαο Κανελλόπουλο έως και το 1946 που αγοράσθηκε από τον Μποδοσάκη-Αθανασιάδη, το εργοστάσιο κυριαρχούσε στην οικονομική ζωή του Πειραιά. Υπέστη μεγάλες ζημίες την περίοδο του Β΄ Π.Π., αλλά παρέμεινε εν λειτουργία και τη δεκαετία του ’50 γνώρισε νέα, μεγάλη άνθηση.
Από την έναρξη της λειτουργίας του από το Νικόλαο Κανελλόπουλο έως και το 1946 που αγοράσθηκε από τον Μποδοσάκη-Αθανασιάδη, το εργοστάσιο κυριαρχούσε στην οικονομική ζωή του Πειραιά. Υπέστη μεγάλες ζημίες την περίοδο του Β΄ Π.Π., αλλά παρέμεινε εν λειτουργία και τη δεκαετία του ’50 γνώρισε νέα, μεγάλη άνθηση.
Στα 1993 η εταιρεία υπήχθη στη διαδικασία της εκκαθάρισης, το εργοστάσιο πέρασε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας, ωστόσο το 1999 έπαυσε οριστικά να λειτουργεί. Σήμερα βρίσκεται σε κατάσταση απόλυτης εγκατάλειψης. Πέντε δήμοι της περιοχής ζητούν την ανάπλαση και απόδοσή του ως χώρου αναψυχής για τους κατοίκους, οι οποίοι παλαιότερα υπέφεραν από την δραστηριότητά του. Σήμερα στέκει αφημένο στη βορά του χρόνου.
Ακριβώς μπροστά από το εργοστάσιο λιπασμάτων βρίσκεται και ο ''ξεχασμένος'' τύμβος του Θεμιστοκλή.
Ο νικητής της μάχης της Σαλαμίνας Θεμιστοκλής, αρχικά δοξάστηκε από τους συμπολίτες του ωστόσο, ακολουθώντας την μοίρα πολλών ένδοξων τέκνων της Ελλάδας, κάποια στιγμή εξοστρακίστηκε. Διώχθηκε από τους αριστοκρατικούς αντιπάλους του και κατέφυγε στην Περσία για προστασία. Έμεινε στα απέναντι παράλια της Μικράς Ασίας και αυτοκτόνησε στη Μαγνησία, όπου και ετάφη, όταν ο Πέρσης βασιλιάς του ζήτησε να μετάσχει σε εκστρατεία εναντίον των Αθηναίων. Κάποια χρόνια μετά τον θάνατό του, φίλοι του πολιτικοί και θαυμαστές του μετέφεραν τα οστά και έφτιαξαν ένα ταφικό μνημείο προς τιμήν του απέναντι από το σημείο όπου δοξάστηκε, στο σημείο που βρίσκεται στην έξοδο του λιμένα του Κανθάρου (του κεντρικού λιμανιού του Πειραιά) και απέναντι ακριβώς από την Ψυτάλλεια. Το μαρτυρούν αυτό ο Θουκυδίδης, ο Παυσανίας και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς. Αυτόπτης μάρτυρας του Θεμιστόκλειου ήταν και ο Πλούταρχος.
Ο χώρος του μνημείου με την ονομασία «Θεμιστόκλειον», βρίσκεται στην παραλία του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων ή αλλιώς“Ακτή Δραπετσώνας”. Η περιγραφή του χώρου του ταφικού μνημείου από τον Διόδωρο τον Περιηγητή (κατ’ άλλους Θεόδωρο) που τον επισκέφτηκε κάποια χρόνια αργότερα δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία. Λέει συγκεκριμένα ο Πλούταρχος για τον Διόδωρο:
«Διόδωρος δ’ ο περιηγητής εν τοις περί μνημάτων είρηκεν, ως υπονοών μάλλον ή γιγνώσκων, ότι περί τον λιμένα του Πειραιώς, από του κατά τον Άλκιμον ακρωτηρίου, πρόκειταί τις οίον αγκών και κάμψαντι τούτον εντός, ή το υπεύδιον της θαλάττης, κρηπίς εστιν ευμεγέθης και το περί αυτήν βωμοειδές, τάφος Θεμιστοκλέους»
Ο ΤΥΜΒΟΣ ΤΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ
Στον χώρο και στο περιγραφόμενο σημείο υπάρχουν υπολείμματα του ταφικού μνημείου όμως χρειάζεται ανασκαφή για να βρεθούν τα αρχαία και να αναδειχθεί το σπουδαίο αυτό μνημείο. Για όσο καιρό λειτουργούσαν τα Λιπάσματα, το ταφικό μνημείο έμενε περιτοιχισμένο αλλά και καλυμμένο από χώματα, χημικά και απορρίμματα. Ευτυχώς όμως που υπάρχουν τα γραπτά των αρχαίων συγγραφέων, οι παλιοί χάρτες που δείχνουν την ύπαρξη του μνημείου (tombe) και αναφορές ανθρώπων όπως ο Ιάκωβος Δραγάτσης που κατέδειξαν και το μνημείο αλλά και τον ακριβή τόπο στον οποίο βρίσκεται.
πηγές:
