Τραγικό αποτέλεσμα μιας από τις συχνότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη, του διαβητικού ποδιού, οι ακρωτηριασμοί σήμερα τείνουν να λάβουν «εφιαλτικές» διαστάσεις, καθώς σε παγκόσμιο επίπεδο πραγματοποιείται ένας ακρωτηριασμός κάτω άκρου κάθε 20 δευτερόλεπτα!Παρά το γεγονός ότι το διαβητικό πόδι θεωρείται η πιο «ξεχασμένη» επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη, σε σχέση με τις βλάβες που αυτός προκαλεί στους νεφρούς, τα μάτια και το καρδιαγγειακό σύστημα, τα άτομα με διαβητικό πόδι έχουν χαμηλότερη ποιότητα ζωής ακόμα και από τους νεφροπαθείς που αιμοκαθαίρονται (Μ. Βρετανία), ενώ εμφανίζουν μεγαλύτερη θνητότητα σε διάστημα πενταετίας από τους ασθενείς με καρκίνο του μαστού και του προστάτη.
Την ίδια στιγμή, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα των Η.Π.Α., η συνολική θνησιμότητα από τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού μπορεί να ανέλθει σε πολύ υψηλά επίπεδα, φτάνοντας ακόμα και το 45% μέσα στην πενταετία. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από εκείνο του καρκίνου του προστάτη, του μαστού και του λεμφώματος Non Hodgkin, καθώς και παρόμοιο με εκείνο του καρκίνου του παχέος εντέρου. Έρευνες έχουν δείξει ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο, ότι, δηλαδή, το ετήσιο κόστος για την αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού ξεπερνά αυτό του καρκίνου του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου και των πνευμόνων (Η.Π.Α.).
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (I.D.F.), το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σε όλο τον κόσμο αφορά διαβητικούς ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια σε σύγκριση με άλλους.
Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Υπολογίζεται ότι 300.000 άτομα ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης ελκών των κάτω άκρων, ενώ το 25% των διαβητικών ασθενών θα εμφανίσει έλκος έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Στατιστικά, 1.000.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη παγκοσμίως αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση.
Οι αριθμοί στην Ελλάδα
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, υπολογίζεται ότι το 4-5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σημαίνει ότι περίπου 50.000 άτομα με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται περίπου 3.000 ακρωτηριασμοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση.
Όπως τονίζουν, με αφορμή τον εφετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη (14 Νοεμβρίου), ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.), Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, Διευθυντής Παθολογικού Τμήματος & Διαβητολογικού Κέντρου, Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ», εκπρόσωπος της Ελλάδας στην παγκόσμια Ομάδα Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Χρήστος Μανές και ο Γ. Γραμματέας της Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π., Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών & Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΛΑΪΚΟ», Γενικός Γραμματέας της Πανευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Νικόλαος Τεντολούρης, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα οι χρόνιες αγγειακές επιπλοκές του διαβήτη, μπορεί να αποβούν μοιραίες.
Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη, η Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π. θα διεξαγάγει εφέτος ΔΩΡΕΑΝ εξετάσεις διαβητικού ποδιού τη Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2016, ώρες 12:00 – 15:00, στην Πλατεία Κοτζιά στην Αθήνα.
Το κόστος στα συστήματα υγείας
«Εκτός από το τεράστιο κοινωνικό κόστος, στα προβλήματα του ποδιού προστίθεται και υπέρογκο οικονομικό κόστος» υπογραμμίζει ο κ. Μανές. Σύμφωνα με τους ειδικούς, μάλιστα, το κόστος αυτό μπορεί να γίνει δυσβάστακτο για κάθε σύστημα υγείας, καθώς αναπαράγεται συνεχώς εξαιτίας πολλών σημαντικών παραμέτρων.
Αυτές είναι η μακροχρόνια παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, τα έξοδα αποκατάστασης, η αυξημένη ανάγκη οικιακής φροντίδας και κοινωνικών υπηρεσιών, η απώλεια θέσεων εργασίας και η πρόωρη συνταξιοδότηση. Εάν ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι το κόστος αντιμετώπισης όλων παραμέτρων μπορεί να αυξηθεί κατά 70% μετά τον ακρωτηριασμό, αντιλαμβάνεται κανείς ότι το πρόβλημα του διαβητικού ποδιού λαμβάνει υπερβολικές διαστάσεις.
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: στις Η.Π.Α. εκτιμάται ότι δαπανώνται κάθε χρόνο περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια για τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού, με το συνολικό ετήσιο κόστος του σακχαρώδη διαβήτη να αγγίζει τα 116 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, υπολογίζεται ότι το άμεσο ετήσιο κόστος ανά ασθενή με διαβητικό πόδι είναι περίπου 6.143 Ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος, δηλαδή ανικανότητα για εργασία, επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου κτλ, ενώ το κόστος θεραπείας του απλού διαβητικού ασθενούς είναι 5 φορές μικρότερο, δηλαδή 1.299 Ευρώ. Το συνολικό ετήσιο κόστος από τα έλκη στη χώρα μας ανέρχεται στα 300 εκατομμύρια Ευρώ.
Ταυτόχρονα, το κόστος του ακρωτηριασμού κάτω άκρου (κάτω από το γόνατο) ανέρχεται σε περίπου 30 - 60.000 Ευρώ, ανάλογα με το μέρος του ποδιού που θα αποκοπεί. Επιπλέον, το συνολικό ετήσιο κόστος του διαβητικού ποδιού χωρίς ακρωτηριασμό ανέρχεται σε 200-250 εκατομμύρια Ευρώ. Για όλους αυτούς τους λόγους, υψίστης σημασίας είναι η σωστή πρόληψη, καθώς από την εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων πρόληψης – μείωσης των ακρωτηριασμών το ετήσιο οικονομικό όφελος θα ανερχόταν σε περίπου 50 εκατομμύρια Ευρώ.
Τα ιατρεία διαβητικού ποδιού
Οι διεθνείς Εποπτικοί Οργανισμοί Υγείας (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη) προτείνουν την οργάνωση φροντίδας για το διαβητικό πόδι ως το μόνο αποτελεσματικό μέσο μείωσης των ακρωτηριασμών. Η οργάνωση φροντίδας αρχίζει από τα προγράμματα πρόληψης σε όλο το διαβητικό πληθυσμό. «Η φροντίδα για το διαβητικό πόδι θα πρέπει να περιλαμβάνει και την ίδρυση Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού σε δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσοκομεία», καταλήγει ο κ. Μανές.
Αναφερόμενος στη δημιουργία των Ιατρείων αυτών, ο κ. Τεντολούρης τονίζει ότι η πρόληψη των ελκών και των ακρωτηριασμών καθίσταται σήμερα επιτακτική ανάγκη, όπως είχε αναδείξει και η Διακήρυξη του Αγίου Βικεντίου, ήδη από το 1993. Στη Δήλωση αυτή κατέληξαν οι ειδικοί από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και έθεσαν ως στόχο τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης ελκών και διενέργειας ακρωτηριασμών στα πόδια κατά 50% σε χρονικό διάστημα 5 ετών.
Η Διακήρυξη ήταν αποτέλεσμα πολλών μελετών που κατέδειξαν ότι η συχνότητα εμφάνισης ελκών στα πόδια, και κατά συνέπεια των ακρωτηριασμών, μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 80% όταν ακολουθούνταν πρακτικές εκπαίδευσης και πρόληψης από οργανωμένα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού. Μάλιστα, πολλές κυβερνήσεις Ευρωπαϊκών χωρών υιοθέτησαν τη Διακήρυξη και άρχισαν από τότε - και συνεχίζουν έως σήμερα - να εφαρμόζουν προγράμματα σε εθνική κλίμακα, με τη θέσπιση και λειτουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού, προκειμένου να μειωθούν οι ακρωτηριασμοί.
Πρόσφατα αποτελέσματα από χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Γερμανία και το Βέλγιο έδειξαν μείωση των ακρωτηριασμών μέχρι και 60%. Στο Queensland της Αυστραλίας, όπου εφαρμόστηκε πρόσφατα ανάλογο πρόγραμμα πρόληψης, στο οποίο συμμετείχαν μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης - Κέντρα Υγείας και Νοσοκομεία - μειώθηκαν οι ακρωτηριασμοί διαβητικών ασθενών κατά 18-22%, ενώ και στις Η.Π.Α., μετά την εφαρμογή ανάλογου προγράμματος, καταγράφηκε μείωση των ακρωτηριασμών κατά 28,8% τη δεκαετία 2000 – 2010.
Προς την κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι δραστηριότητες διεθνών Οργανισμών (Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβητικό Πόδι) και Ευρωπαϊκών Επιστημονικών Εταιριών (Ευρωπαϊκή Ομάδα Μελέτης του Διαβητικού Ποδιού), καθώς και της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης παθήσεων Διαβητικού Ποδιού. Η φροντίδα των ατόμων με διαβήτη που έχουν προβλήματα στα πόδια πρέπει να παρέχεται από τα οργανωμένα αυτά κέντρα που διαθέτουν προσωπικό με εμπειρία επιπέδου 2 και 3. Στα Ιατρεία γίνεται συστηματική εργασία και πραγματικά σώζονται τα πόδια των διαβητικών ασθενών.
Σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας τους πρέπει να γίνεται εκπαίδευση των διαβητικών ατόμων στη φροντίδα των ποδιών για την πρόληψη των ελκών. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερα ελπιδοφόρο μήνυμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στη χώρα μας αποτελεί η αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού, που καταγράφεται από τους ειδικούς τα τελευταία χρόνια και η μείωση των ακρωτηριασμών.
Επιπλέον, στην Ελλάδα έχει εκπαιδευτεί ένας σημαντικός αριθμός ιατρών και νοσηλευτών που έχουν στελεχώσει αντίστοιχα Ιατρεία στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε πολλές άλλες πόλεις (Θήβα, Χαλκίδα, Λαμία, Λάρισα, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Κέρκυρα, Πρέβεζα, Αγρίνιο, Καλαμάτα, Σπάρτη, Κύθηρα, Ηράκλειο Κρήτης, Ρόδος, Ικαρία, Λήμνος). Στη χώρα μας έρχονται για εκπαίδευση, επίσης, πολλοί ιατροί από την Κύπρο.
Απλές συμβουλές που σώζουν πόδια:
Οποιοσδήποτε πόνος στα κάτω άκρα, οποιαδήποτε σχισμή, ιδίως στα πέλματα, πρέπει να αναφέρεται άμεσα στο θεράποντα ιατρό. Πόδια που ελέγχονται καθημερινά δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα, ή και αν ακόμα εμφανίσουν, έχουν πολλές πιθανότητες για πλήρη θεραπεία. Εφόσον οι ασθενείς ελέγχονται κάθε μέρα για τυχόν έλκη ή αλλαγή του χρώματος (προς το σκούρο) και αναφέρονται αμέσως στον ιατρό τους, η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να τους απαλλάξει από τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού.
Μην περπατάτε ποτέ ξυπόλυτοι.
Ελέγξτε κάθε βράδυ τα πόδια σας για μικροαμυχές, πληγές ή αλλαγή του χρώματος των δακτύλων
Χρησιμοποιήστε καθρεφτάκι για να ελέγξετε τα πέλματα αν υπάρχουν πληγές.
Ελέγξτε τα παπούτσια αν υπάρχει καμιά ραφή ή κανένα καρφί που μπορεί να προκαλέσει τραύμα.
Μην πλησιάζετε τα πόδια σε θερμαντικά σώματα (υπάρχει κίνδυνος εγκαυμάτων). Πλύντε τα πόδια με χλιαρό νερό κάθε βράδυ.
Αν τα πέλματα είναι ξηρά χρησιμοποιήστε ειδικούς αφρούς, όχι βαζελίνη.
Κόψτε τα νύχια σε ευθεία γραμμή ώστε να μην υπάρχουν αιχμές που τραυματίζουν τα πόδια.
Μην αφαιρείτε τους κάλους μόνοι σας. Απευθυνθείτε πάντα σε εξειδικευμένο προσωπικό.
stogiatro.gr
