Τα πιο εκπληκτικά ερείπια των Ίνκα είναι τα Moray (Inca ruin). Βρίσκονται σε έναν αρχαιολογικό χώρο στο Περού περίπου 50 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Κούσκο και ακριβώς δυτικά του χωριού της Μάρας.
Πρόκειται για μια σειρά από ομόκεντρες βεράντες που μοιάζουν με ένα αρχαίο Ελληνικό αμφιθέατρο. Η μεγαλύτερη από αυτές τις βεράντες είναι τεράστια σε μέγεθος, κατεβαίνει σε βάθος περίπου 150 μέτρων, και οδηγεί σε ένα κυκλικό πυθμένα τόσο καλά στραγγιζόμενο που δεν πλημμυρίζει ποτέ όσο άφθονη κι αν είναι η βροχή.
Οι ομόκεντρες βεράντες χωρίζονται από πολλαπλές σκάλες που εκτείνονται προς τα πάνω σαν ακτίνες ενός τροχού και επιτρέπουν στους ανθρώπους να περπατούν από την κορυφή προς τον πυθμένα.
Ο σκοπός αυτών των κατασκευών είναι αβέβαιος;, αλλά η πιο ευρέως αποδεκτή θεωρία είναι ότι χρησίμευε στην «γεωργία τους».
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της περιοχής είναι η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας που υπάρχει μεταξύ του άνω και του κάτω μέρος της δομής, η οποία μπορεί να είναι μέχρι και 15 ° C. Αυτή η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας είναι παρόμοια με αυτή που επιτυγχάνεται σε θερμοκήπια στη σύγχρονη εποχή, που ενδεχομένως χρησιμοποιήθηκαν και από τους Inca για να μελετήσουν τις επιπτώσεις των διαφόρων κλιματολογικών συνθηκών στις καλλιέργειες.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η διαφορά θερμοκρασίας αντιστοιχεί στη φυσική διαφορά μεταξύ των παράκτιων περιοχών, και τα χωράφια και Άνδεων που βρίσκονται περίπου 1.000 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Επιπλέον, μελέτες δείχνουν ότι η γύρη των εδαφών από διάφορες περιοχές της αυτοκρατορίας των Ίνκας εισήχθηκαν σε κάθε μία από τις μεγάλες κυκλικές βεράντες.
Πιστεύεται τώρα ότι τα Moray χρησιμοποιήθηκαν από Ίνκας ιερείς και επιστήμονες, για να πειραματιστούν με τις καλλιέργειες κηπευτικών και να καθορίσουν ποια θα πρέπει να είναι η εγχώρια παραγωγή για τους αγρότες με τους τομείς σε όλη την περιοχή των Άνδεων.
Ένα άλλο αίνιγμα είναι ο τρόπος για την αποστράγγιση του νερού. Το χαμηλότερο επίπεδο είναι απολύτως στραγγισμένο και ποτέ δεν πλημμυρίζει ακόμα και μετά από αδιάκοπες βροχές. Προτείνεται ότι πρέπει να υπάρχουν υπόγεια κανάλια που χτίστηκαν κάτω από τις κοιλότητες επιτρέποντας στο νερό να στραγγίξει. Επίσης υπάρχει το επιχείρημα ότι το κάτω μέρος είναι κατασκευασμένο πάνω από ένα πολύ πορώδες σχηματισμό, που δίνει τη δυνατότητα φιλτραρίσματος του νερού προς το εσωτερικό της Γης.
Εμείς ίσως ποτέ να μην μάθουμε την πραγματική λειτουργία των Moray, γιατί κατασκευάστηκαν;, αλλά η γεωργική έρευνα είναι ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο. Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι περίπου το 60% των καλλιεργειών τροφίμων στον κόσμο προέρχεται από τις Άνδεις, μεταξύ των οποίων εκατοντάδες ποικιλίες αραβοσίτου και χιλιάδες ποικιλίες πατάτας.
Αποκάλυψη