H ηπατίτιδα C αποτελεί ένα από τα συχνότερα αίτια ηπατικής νόσου παγκοσμίως. Ειδικότερα στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου 135.000 με 160.000 άνθρωποι, έχουν χρόνια λοίμωξη με τον ιό της ηπατίτιδας C. Η υψηλότερη συχνότητα ηπατίτιδας C συναντάται σε άτομα ηλικίας 40-60 ετών. Είναι γεγονός ότι οι νέες περιπτώσεις ηπατίτιδας C έχουν ελαττωθεί αρκετά μετά το 1992, λόγω του υποχρεωτικού ελέγχου του αίματος και παραγώγων του αλλά και γενικότερα της βελτίωσης των συνθηκών νοσηλείας και των κανόνων αποστείρωσης. Πολλές όμως παλαιές περιπτώσεις ηπατίτιδας C παραμένουν ακόμη αδιάγνωστες.
Το 80% των ασθενών δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο.
Μόνο το 19% επί του συνόλου των ασθενών έχει λάβει θεραπεία.
Μελέτες καταδεικνύουν ότι οι θάνατοι από την ιογενή ηπατίτιδα C, στην Ελλάδα, θα αυξηθούν κατά 123,5% μέχρι το 2030 αν δεν υπάρξουν σημαντικές δράσεις ενημέρωσης, πρόληψης και θεραπείας.
Τι είναι η ηπατίτιδα C;
Η λέξη "ηπατίτις" σημαίνει φλεγμονή του ήπατος. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να προκληθεί από χημικές ουσίες, φάρμακα, πίνοντας πολύ αλκοόλ ή από ιούς. Η Ηπατίτιδα C, προκαλείται από τον ιό ηπατίτιδας C.
• Μια ασυνήθιστη έλλειψη ενέργειας (κόπωση)
• Αίσθηση της ανάγκης να κάνετε εμετό (ναυτία)
• Πόνος κάτω από τα πλευρά
• Δυσανεξία (έλλειψη ανοχής) λαδερών, λιπαρών τροφών
• Δυσανεξία στο αλκοόλ και ορισμένα φάρμακα
Υπάρχουν τουλάχιστον έξι σημαντικοί τύποι ηπατίτιδας C, γνωστοί ως γονότυποι ηπατίτιδας C. Είναι όλοι ελαφρώς διαφορετικοί και αριθμούνται ως 1,2,3,4,5,6...
Ποιά η σχέση της ηπατίτιδας C με την Α και Β;
Η ηπατίτιδα Α, ηπατίτιδα Β και C είναι διαφορετικοί ιοί οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή στο ήπαρ (συκώτι). Κάθε ιός μεταφέρεται με διαφορετικό τρόπο. Μπορείτε να εμβολιασθείτε για την ηπατίτιδα Α και Β, αλλά δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της ηπατίτιδας C. Είναι δυνατόν να έχετε διαφορετικούς ιούς ηπατίτιδας ταυτοχρόνως.
Περίπου 1 στα 100 άτομα στον κόσμο έχουν ηπατίτιδα C και πολλά άτομα δεν γνωρίζουν ότι το έχουν. Αυτό μπορεί να συμβεί γιατί καμία φορά παίρνει χρόνια για να εκδηλωθούν τα συμπτώματα.
Πώς μεταδίδεται η ηπατίτιδα C
Η Ηπατίτιδα C μεταφέρεται όταν αίμα από ένα άτομο με ηπατίτιδα C μπει στην κυκλοφορία άλλου ατόμου. Αυτό ονομάζεται επαφή δια αίματος.Ακόμη κι αν η ποσότητα του αίματος είναι τόσο μικρή που δεν φαίνεται με το μάτι , μπορεί να μεταφέρει τον ιό. Υπάρχουν πολλοί μύθοι για το πώς μεταφέρεται η ηπατίτιδα C, έτσι είναι σημαντικό να θυμάστε ότι:
ΜΠΟΡΕΙΤΕ να κολλήσετε ηπατίτιδα C από:
Οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από αυτό τον ιό αν το αίμα του (ή μια ανοιχτή πληγή) έρθει σε επαφή με το αίμα κάποιου που ήδη έχει τον ιό. Αυτό μπορεί να συμβεί αν μοιράζεστε εξοπλισμό για ενέσεις ναρκωτικών, από τραυματισμό με τσίμπημα βελόνας, από μη αποστειρωμένο εξοπλισμό ιατρικής, οδοντιατρικής ή εμβολιασμού, από τατουάζ, τρύπημα του σώματος ή αν κάνατε μετάγγιση αίματος (ή παραγώγου αίματος) πριν από το 1992.
Υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος να περάσει ο ιός από μια έγκυο μητέρα που έχει ηπατίτιδα C στο αγέννητο μωρό της (μετάδοση από μητέρα σε βρέφος). Ο κίνδυνος μετάδοσης της ηπατίτιδας C κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επαφής είναι επίσης πολύ χαμηλός. Δεν μπορείτε να προσβληθείτε από ηπατίτιδα C μέσω κοινής χρήσης οικιακών σκευών, όπως από φλιτζάνια ή πιάτα, ή αν μοιράζεστε τροφές με άλλους.
Υψηλός κίνδυνος
• Μη αποστειρωμένες ιατρικές ή οδοντιατρικές διαδικασίες όπου τρυπιέται το δέρμα. Σε πολλές χώρες αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος που μεταδίδεται η ηπατίτιδα C .
• Από την χρήση μεταχειρισμένων συριγγών για ναρκωτικά και στεροειδή.
• Τατουάζ ή τρύπες στο σώμα χωρίς αποστείρωση.
Χαμηλός κίνδυνος
• Τσιμπήματα βελόνας σε άτομα που εργάζονται στο σύστημα υγείας.
• Μπορεί να περάσει από τη μητέρα στο παιδί κατά την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό αν η μητέρα έχει ηπατίτιδα C.
• Μετάγγιση παραγώγων αίματος.
• Χρήση προσωπικών αντικειμένων κάποιου άλλου ατόμου, που μπορεί να έχουν αίμα πάνω τους, όπως ξυράφια και οδοντόβουρτσες.
• Από αίμα σε αίμα κατά την σεξουαλική επαφή. Η πιθανότητα μετάδοσης σε ετεροφυλικά μονογαμικά ζευγάρια είναι περίπου 1% το χρόνο. Μόνο 2-4% των σταθερών ερωτικών συντρόφων έχουν ηπατίτιδα C. Όμως το ποσοστό αυξάνεται σημαντικά σε άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους ή ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Επίσης οι σεξουαλικές πράξεις που μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία και η ερωτική πράξη κατά την εμμηνορρυσία αυξάνουν την πιθανότητα μετάδοσης. Συνιστάται η χρήση προφυλακτικού στις ανωτέρω περιπτώσεις.
• Τσιμπήματα από βελόνες χρήσης ναρκωτικών πεταμένες σε δημόσιους χώρους.
ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΤΕ να πάθετε ηπατίτιδα C από:
• Κοινές τουαλέτες
• Σκεύη φαγητού ή ποτήρια
• Βήχα, φτάρνισμα, φιλί ή αγκαλιά
• Πισίνες
• Κουνούπια και άλλα έντομα
Τι προκαλεί η ηπατίτιδα C;
Αν έχετε εκτεθεί στον ιό της ηπατίτιδας C, το σώμα σας θα προσπαθήσει πρώτα να αμυνθεί παράγοντας αντισώματα - αυτά είναι σαν ένας στρατός στρατιωτών που παράγονται από τον οργανισμό σας για να καταπολεμήσουν τον ανεπιθύμητο ιό που ζει στο σώμα σας. Αν αυτά τα αντισώματα παρουσιαστούν στο αίμα σας, θα σας πουν ότι το αίμα σας βρέθηκε θετικό στο αντίσωμα της ηπατίτιδας C [tested positive to hepatitis C antibody]. Αυτό δεν σημαίνει ακόμη ότι έχετε αναπτύξει τη νόσο της ηπατίτιδας C.
Ο ένας σε κάθε τέσσερις ανθρώπους που εκτέθηκαν στην ηπατίτιδα C μπορεί επιτυχώς να απαλλαγεί από τον ιό - τα αντισώματά του θα κερδίσουν τη μάχη. Για πολλούς, ωστόσο, ο ιός είναι ισχυρότερος από το αμυντικό σύστημα του σώματος και ο ιός θα παραμείνει ζωντανός.
• Στα 100 άτομα που προσβλήθηκαν με ηπατίτιδα C, ένα στα τέσσερα άτομα απαλλάσσονται από τον ιό φυσιολογικά στους πρώτους 12 μήνες.
• Το υπόλοιπο 75% των ατόμων εξακολουθούν να έχουν τον ιό στον οργανισμό τους, χωρίς φανερά συμπτώματα.
• Χωρίς ιατρική θεραπεία 30 από αυτά τα άτομα θα παρουσιάσουν συμπτώματα αισθητά εντός των 10 ή 15 χρόνων μετά που μολύνθηκαν
• Μετά από 20 χρόνια, χωρίς θεραπεία, περίπου 10 άτομα θα παρουσιάσουν σοβαρή πάθηση του ήπατος. Πέντε άτομα θα παρουσιάσουν κίρρωση του ήπατος, ή καρκίνο του ήπατος.
Πολλοί άνθρωποι δεν εμφανίζουν συμπτώματα ηπατίτιδας C. Εάν κάποιος έχει συμπτώματα, τα πιο συνηθισμένα είναι: κόπωση, ναυτία και κοιλιακοί πόνοι.
Εξετάσεις για διάγνωση της ηπατίτιδας C
Ο μόνος τρόπος να βρείτε αν έχετε ηπατίτιδα C είναι να κάνετε εξέταση αίματος.
Ένα τεστ PCR (polymerase chain reaction - αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης) δείχνει αν έχετε απαλλαγεί από τον ιό της ηπατίτιδας C ή αν παραμένει ακόμη. Η ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων εναντίον του ιού (anti-HCV) είναι η αρχική μέθοδος διάγνωσης της ηπατίτιδας C. Όταν αυτά δεν ανιχνεύονται αποκλείεται η λοίμωξη από ηπατίτιδα C. Τα αντισώματα (antiHCV) δεν ανιχνεύονται στην περίοδο επώασης, δηλαδή την αρχική περίοδο 30-90 ημερών μετά την μόλυνση, διότι δεν έχουν προλάβει να αναπτυχθούν. Επίσης, δεν ανιχνεύονται σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή και σε αιμοκαθαιρόμενους διότι αυτοί συχνά δεν αναπτύσσουν αντισώματα. Η ανεύρεση θετικών αντισωμάτων antiHCV δεν σημαίνει πάντα λοίμωξη από ηπατίτιδα C.
Ένα τεστ γονοτύπου δείχνει σε ποιον τύπο ιού ηπατίτιδας έχετε εκτεθεί.Υπάρχουν τέσσερις γονότυποι του ιού
Ένας έλεγχος ιικού φορτίου μετρά την ποσότητα του ιού στον οργανισμό σας. Τα τεστ γονοτύπου και ιικού φορτίου χρησιμοποιούνται για να επιλεγεί η καλύτερη θεραπεία για σας. Το τεστ PCR θα χρειαστεί να επαναληφθεί και πάλι στο τέλος της θεραπείας σας για να εξακριβωθεί αν έχετε επιτυχώς απαλλαγεί από τον ιό της ηπατίτιδας C.
Τα τεστ ηπατικής λειτουργίας εξετάζουν την υγεία του συκωτιού σας. Ένα από αυτά τα τεστ αποκαλείται τεστ ALT (αλανίνης αμινοτρανσφεράσης). Αυτό δείχνει την υπάρχουσα ηπατική βλάβη και μπορεί να αλλάξει με τον καιρό για πολλούς λόγους, όπως: χρήση αλκοόλ, χρήση άλλων ναρκωτικών ουσιών, ή αν το σώμα σας καταπολεμά άλλη μόλυνση. Μπορεί επίσης να αλλάξει ως αποτέλεσμα της ηπατίτιδας C.
Σε εξετάσεις για ηπατίτιδα C πρέπει υποχρεωτικά να υποβάλλονται:
• Όλα τα άτομα με αυξημένες τρανσαμινάσες
• Όλοι οι πρώην και ενεργοί χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών
• Όλοι όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του πριν από το 1992
• Όλοι όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση οργάνου πριν το 1992.
• Όλοι όσοι υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση (τεχνητό νεφρό)
• Όλοι όσοι εκτίθενται παρεντερικά σε
δυνητικά μολυσμένα ιατρικά εργαλεία
• Οι ερωτικοί σύντροφοι ατόμων με ηπατίτιδα C
• Άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους
• Tα παιδιά μητέρων με ηπατίτιδα C
• Ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β, λοίμωξη με το HIV, ή ηπατική νόσο από κατάχρηση οινοπνεύματος
Θεραπεία της ηπατίτιδας C
Ο στόχος της θεραπείας είναι η αφαίρεση της ηπατίτιδας C από το σώμα σας και η αποφυγή/μείωση της βλάβης στο συκώτι σας. Δεν χρειάζεται ο καθένας θεραπεία δεδομένου ότι η ηπατίτιδα C είναι συχνά ήπια και δεν θα έχει επιπτώσεις στη μακροπρόθεσμη υγεία.
Στην οξεία ηπατίτιδα C συνιστάται η όσο το δυνατόν πρωιμότερη χορήγηση θεραπείας για την αποφυγή μετάπτωσης σε χρόνια ηπατίτιδα.
Στην χρόνια ηπατίτιδα C η θεραπεία συνιστάται σε όλους τους ασθενείς. Εξαιρούνται οι ασθενείς στους οποίους υπάρχει αντένδειξη χορήγησης των φαρμάκων λόγω άλλων συνυπαρχόντων νοσημάτων που δεν την επιτρέπουν.
Τελευταία έχει επέλθει θεραπευτική επανάσταση στην ηπατίτιδα C.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ηπατίτιδα C θεωρείται σήμερα ιάσιμη, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησαν νέας γενιάς φάρμακα και άλλαξε ριζικά το τοπίο στη θεραπεία των ασθενών με χρόνια HCV λοίμωξη (ηπατίτιδα C). Τα νέα φάρμακα, χορηγούνται ως δισκία, έχουν ισχυρή αντι-ιική δράση και αυξάνουν το ποσοστό ανταπόκρισης στη θεραπεία με ταυτόχρονη μείωση της διάρκειάς της. Εκριζώνουν τον ιό σε πάνω από 95% των ασθενών που θα τα λάβουν, και μάλιστα μπορούν να δοθούν και σε ασθενείς που μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να λάβουν καμία άλλη θεραπεία, όπως στους πολύ βαριά ασθενείς, με προχωρημένη κίρρωση, στους οποίους η μόνη ελπίδα ήταν η μεταμόσχευση.
