Βαραίνει ο ορίζοντας για τη χώρα μας στην Ευρώπη καθώς πυκνώνουν πάλι οι αμφιβολίες σχετικά με την εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου και επανέρχονται τα απειλητικά σενάρια για τη θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Σε βραχυπρόθεσμη βάση, η ελληνική κυβέρνηση δίνει μάχη με το χρόνο για να...
προλάβει έως το τέλος του έτους, δηλαδή σε λιγότερο από 60 ημέρες, να συνδυάσει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με την αξιολόγηση αλλά υπάρχει ένας ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος. Ακόμη κι αν όλα πάνε καλά τώρα, αρχίζει να γίνεται έκδηλη η ανησυχία για το πώς θα εξελιχθούν σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο τα πράγματα στη διάρκεια του χειμώνα λόγω της υπερφορολόγησης, της αδυναμίας όλο και περισσότερων πολιτών να ανταποκριθούν και της επιβολής καινούργιων μέτρων που δεν εμφανίζονταν καν στην προεκλογική ατζέντα.
Την ίδια ώρα ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μπορεί να έχει περιορίσει τις δημόσιες παρεμβάσεις του για τα οικονομικά θέματα αλλά καραδοκεί, όπως αποκαλύπτουν έγκυρες πηγές της «κυριακάτικης δημοκρατίας», προκειμένου να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο για χρεοκοπία εντός του ευρώ χωρών που δεν θα μπορούν, όπως κατά το Βερολίνο η Ελλάδα, να ανταποκριθούν στις μνημονιακές δεσμεύσεις τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες το σχέδιο αυτό, που είχε παρουσιάσει μέσω ενός ανεπίσημου εγγράφου από τις 12 Σεπτεμβρίου στην άτυπη σύνοδο υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λουξεμβούργο, έχει εμπλουτιστεί στο διάστημα που μεσολάβησε με νέα στοιχεία. Κρίσιμη χρονική περίοδος θεωρείται η ερχόμενη άνοιξη καθώς εκτιμάται ότι έως τότε θα έχει διαφανεί έαν η Ελλάδα καταφέρει να αφομοιώσει τα μέτρα του Μνημονίου ή θα έχει επέλθει εκτροχιασμός. Όλα αυτά τελούν βεβαίως υπό την αίρεση των γενικότερων εξελίξεων που πυροδοτεί το προσφυγικό αναφορικά όχι μόνο με την πιθανή ελάφρυνση των βαρών για την Ελλάδα αλλά και με τους συσχετισμούς στην Ευρώπη ακόμη και εντός της ίδιας της Γερμανίας.
Ο κ. Σόιμπλε, έχοντας το βλέμμα στραμμένο και στην εσωτερική γερμανική σκηνή, δεν έχει εγκαταλείψει το στόχο ακόμη κι αν δεν καταφέρει να γίνει καγκελάριος στη θέση της κ. Μέρκελ να είναι εκείνος που θα καθορίζει την πολιτική σε όλα τα μεγάλα θέματα και θα διαμορφώσει τη μελλοντική φυσιογνωμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό παραμένει οπαδός της άποψης για ευρωζώνη δύο ταχυτήτων, σύμφωνα και με την παλαιότερη αρθρογραφία του. Σε ένα τέτοιο σενάριο οι χώρες του σκληρού πυρήνα όπως έχει λεχθεί κατ' επανάληψη θα δεσμεύονται από ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο ενώ οι υπόλοιπες θα μπορούν να έχουν -και μεταξύ τους- πιο χαλαρούς δεσμούς.
Με το τρισέλιδο εγχειρίδιό του ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών έχει ανοίξει ουσιαστικά τη συζήτηση για την αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών οι οποίες θα επιτρέπουν τη δεύτερη ταχύτητα με τη συμμετοχή των ασθενέστερων χωρών. Γι αυτό και όπως λέγεται οι Γερμανοί δεν θέλουν να είναι, σε μια τέτοια περίπτωση μόνη της, η Ελλάδα δεδομένου μάλιστα ότι εκκρεμούν και υποψηφιότητες άλλων χωρών κυρίως από τα δυτικά Βαλκάνια για ένταξη στην ευρωζώνη. Ως «δέλεαρ» για την πτώχευση εντός ευρώ ο κ. Σόιμπλε προσφέρει τη δυνατότητα γενναίου κουρέματος του δημοσίου χρέους ενώ η αλλαγή της ισοτιμίας σε σχέση με το «σκληρό» ευρώ είναι το στοιχείο που θα βοηθήσει στις εξαγωγές και κατ΄επέκταση την αναζωογόνηση της οικονομικής δραστηριότητας.
Η ανησυχία έχει ενισχυθεί τις τελευταίες ημέρες καθώς διαπιστώνεται ότι οι δανειστές είναι πια εκείνοι που δεν δείχνουν ιδιαίτερη βιασύνη. Αντιθέτως δίνουν την εντύπωση ότι εξυπηρετούνται από τις καθυστερήσεις οι οποίες αφενός περιορίζουν το διαθέσιμο χρόνο για την Ελλάδα έως το τέλος του 2015 και αφετέρου επιτείνουν τη ρευστότητα και την αβεβαιότητα.
Επίσης, δεν θεωρείται ασύνδετη με τις εξελίξεις αυτές η προ ημερών δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Γ. Χουλιαράκη στην επιτροπή Οικονομικών της Βουλής ότι η άρση των capital controls αναμένεται στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016. Η δήλωση αυτή ακυρώνει κατ' αρχάς τη μέχρι τώρα περί του αντιθέτου σύνδεση με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έστω κι αν την επιχείρησε πάλι μιλώντας την Πέμπτη σε βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ο υπουργός Ευκλ. Τσακαλώτος και λέγοντας προσεκτικά ότι «μια επιτυχημένη ανακεφαλαιοποίηση ξεκλειδώνει την άρση των capital controls». Η ουσία για τους γνωρίζοντες είναι ότι τα capital controls θα διατηρηθούν τουλάχιστον έως τον ερχόμενο Ιούνιο, διάστημα εντός του οποίου θα κριθεί το γενικότερο θέμα της χώρας και θα φανεί αν χρειάζεται ή όχι κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων.
Το κλίμα που θα διαμορφωθεί κατά συνέπεια τις επόμενες εβδομάδες θα είναι καθοριστικό καθώς φουντώνει παράλληλα και το πολιτικό παρασκήνιο. Τα αλλεπάλληλα περιστατικά των τελευταίων ημερών σε συνδυασμό με τα μέτρα που λαμβάνονται δεν βοηθούν, αντιθέτως τραυματίζουν, την εικόνα της κυβέρνησης η οποία είναι υποχρεωμένη ταυτόχρονα να προσέχει ως κόρη οφθαλμού την κοινοβουλευτική συνοχή της. Το ερώτημα που συνεχίζει ωστόσο να κυριαρχεί τους διαδρόμους της Βουλής είναι πώς θα αντιμετωπιστούν τυχόν έκτακτες συνθήκες κατά τους προσεχείς μήνες. Τα σενάρια περί σχηματισμού «οικουμενικής» κυβέρνησης έχουν αρχίσει να επανέρχονται και μάλιστα σε αντιδιαστολή με τις διεργασίες για διεύρυνση της κοινοβουλευτικής στήριξης προς το σημερινό σχήμα υπό τον κ. Τσίπρα. Οι εξελίξεις αναμένεται να επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό αφενός από το τοπίο που θα σχηματιστεί στη ΝΔ μετά την 22α (ή 29η) Νοεμβρίου και αφετέρου από τις τάσεις που θα επικρατήσουν στο ΠΑΣΟΚ. Εκτός από τη διελκυστίνδα μεταξύ του κ. Βενιζέλου και της κ. Γεννηματά, προβληματισμός επικρατεί μάλιστα και στο περιβάλλον της ίδιας της προέδρου του κόμματος για το κατά πόσο θα αντέξει ή θα οδηγηθεί σε ταχεία «κατάρρευση» η κυβέρνηση Τσίπρα.
Σε βραχυπρόθεσμη βάση, η ελληνική κυβέρνηση δίνει μάχη με το χρόνο για να...
προλάβει έως το τέλος του έτους, δηλαδή σε λιγότερο από 60 ημέρες, να συνδυάσει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με την αξιολόγηση αλλά υπάρχει ένας ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος. Ακόμη κι αν όλα πάνε καλά τώρα, αρχίζει να γίνεται έκδηλη η ανησυχία για το πώς θα εξελιχθούν σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο τα πράγματα στη διάρκεια του χειμώνα λόγω της υπερφορολόγησης, της αδυναμίας όλο και περισσότερων πολιτών να ανταποκριθούν και της επιβολής καινούργιων μέτρων που δεν εμφανίζονταν καν στην προεκλογική ατζέντα.
Την ίδια ώρα ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μπορεί να έχει περιορίσει τις δημόσιες παρεμβάσεις του για τα οικονομικά θέματα αλλά καραδοκεί, όπως αποκαλύπτουν έγκυρες πηγές της «κυριακάτικης δημοκρατίας», προκειμένου να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο για χρεοκοπία εντός του ευρώ χωρών που δεν θα μπορούν, όπως κατά το Βερολίνο η Ελλάδα, να ανταποκριθούν στις μνημονιακές δεσμεύσεις τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες το σχέδιο αυτό, που είχε παρουσιάσει μέσω ενός ανεπίσημου εγγράφου από τις 12 Σεπτεμβρίου στην άτυπη σύνοδο υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λουξεμβούργο, έχει εμπλουτιστεί στο διάστημα που μεσολάβησε με νέα στοιχεία. Κρίσιμη χρονική περίοδος θεωρείται η ερχόμενη άνοιξη καθώς εκτιμάται ότι έως τότε θα έχει διαφανεί έαν η Ελλάδα καταφέρει να αφομοιώσει τα μέτρα του Μνημονίου ή θα έχει επέλθει εκτροχιασμός. Όλα αυτά τελούν βεβαίως υπό την αίρεση των γενικότερων εξελίξεων που πυροδοτεί το προσφυγικό αναφορικά όχι μόνο με την πιθανή ελάφρυνση των βαρών για την Ελλάδα αλλά και με τους συσχετισμούς στην Ευρώπη ακόμη και εντός της ίδιας της Γερμανίας.
Ο κ. Σόιμπλε, έχοντας το βλέμμα στραμμένο και στην εσωτερική γερμανική σκηνή, δεν έχει εγκαταλείψει το στόχο ακόμη κι αν δεν καταφέρει να γίνει καγκελάριος στη θέση της κ. Μέρκελ να είναι εκείνος που θα καθορίζει την πολιτική σε όλα τα μεγάλα θέματα και θα διαμορφώσει τη μελλοντική φυσιογνωμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό παραμένει οπαδός της άποψης για ευρωζώνη δύο ταχυτήτων, σύμφωνα και με την παλαιότερη αρθρογραφία του. Σε ένα τέτοιο σενάριο οι χώρες του σκληρού πυρήνα όπως έχει λεχθεί κατ' επανάληψη θα δεσμεύονται από ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο ενώ οι υπόλοιπες θα μπορούν να έχουν -και μεταξύ τους- πιο χαλαρούς δεσμούς.
Με το τρισέλιδο εγχειρίδιό του ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών έχει ανοίξει ουσιαστικά τη συζήτηση για την αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών οι οποίες θα επιτρέπουν τη δεύτερη ταχύτητα με τη συμμετοχή των ασθενέστερων χωρών. Γι αυτό και όπως λέγεται οι Γερμανοί δεν θέλουν να είναι, σε μια τέτοια περίπτωση μόνη της, η Ελλάδα δεδομένου μάλιστα ότι εκκρεμούν και υποψηφιότητες άλλων χωρών κυρίως από τα δυτικά Βαλκάνια για ένταξη στην ευρωζώνη. Ως «δέλεαρ» για την πτώχευση εντός ευρώ ο κ. Σόιμπλε προσφέρει τη δυνατότητα γενναίου κουρέματος του δημοσίου χρέους ενώ η αλλαγή της ισοτιμίας σε σχέση με το «σκληρό» ευρώ είναι το στοιχείο που θα βοηθήσει στις εξαγωγές και κατ΄επέκταση την αναζωογόνηση της οικονομικής δραστηριότητας.
Η ανησυχία έχει ενισχυθεί τις τελευταίες ημέρες καθώς διαπιστώνεται ότι οι δανειστές είναι πια εκείνοι που δεν δείχνουν ιδιαίτερη βιασύνη. Αντιθέτως δίνουν την εντύπωση ότι εξυπηρετούνται από τις καθυστερήσεις οι οποίες αφενός περιορίζουν το διαθέσιμο χρόνο για την Ελλάδα έως το τέλος του 2015 και αφετέρου επιτείνουν τη ρευστότητα και την αβεβαιότητα.
Επίσης, δεν θεωρείται ασύνδετη με τις εξελίξεις αυτές η προ ημερών δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Γ. Χουλιαράκη στην επιτροπή Οικονομικών της Βουλής ότι η άρση των capital controls αναμένεται στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016. Η δήλωση αυτή ακυρώνει κατ' αρχάς τη μέχρι τώρα περί του αντιθέτου σύνδεση με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έστω κι αν την επιχείρησε πάλι μιλώντας την Πέμπτη σε βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ο υπουργός Ευκλ. Τσακαλώτος και λέγοντας προσεκτικά ότι «μια επιτυχημένη ανακεφαλαιοποίηση ξεκλειδώνει την άρση των capital controls». Η ουσία για τους γνωρίζοντες είναι ότι τα capital controls θα διατηρηθούν τουλάχιστον έως τον ερχόμενο Ιούνιο, διάστημα εντός του οποίου θα κριθεί το γενικότερο θέμα της χώρας και θα φανεί αν χρειάζεται ή όχι κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων.
Το κλίμα που θα διαμορφωθεί κατά συνέπεια τις επόμενες εβδομάδες θα είναι καθοριστικό καθώς φουντώνει παράλληλα και το πολιτικό παρασκήνιο. Τα αλλεπάλληλα περιστατικά των τελευταίων ημερών σε συνδυασμό με τα μέτρα που λαμβάνονται δεν βοηθούν, αντιθέτως τραυματίζουν, την εικόνα της κυβέρνησης η οποία είναι υποχρεωμένη ταυτόχρονα να προσέχει ως κόρη οφθαλμού την κοινοβουλευτική συνοχή της. Το ερώτημα που συνεχίζει ωστόσο να κυριαρχεί τους διαδρόμους της Βουλής είναι πώς θα αντιμετωπιστούν τυχόν έκτακτες συνθήκες κατά τους προσεχείς μήνες. Τα σενάρια περί σχηματισμού «οικουμενικής» κυβέρνησης έχουν αρχίσει να επανέρχονται και μάλιστα σε αντιδιαστολή με τις διεργασίες για διεύρυνση της κοινοβουλευτικής στήριξης προς το σημερινό σχήμα υπό τον κ. Τσίπρα. Οι εξελίξεις αναμένεται να επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό αφενός από το τοπίο που θα σχηματιστεί στη ΝΔ μετά την 22α (ή 29η) Νοεμβρίου και αφετέρου από τις τάσεις που θα επικρατήσουν στο ΠΑΣΟΚ. Εκτός από τη διελκυστίνδα μεταξύ του κ. Βενιζέλου και της κ. Γεννηματά, προβληματισμός επικρατεί μάλιστα και στο περιβάλλον της ίδιας της προέδρου του κόμματος για το κατά πόσο θα αντέξει ή θα οδηγηθεί σε ταχεία «κατάρρευση» η κυβέρνηση Τσίπρα.
Ανδρέας Καψαμπέλης
