Καθώς κάναμε αναφορά στον Ηρακλή και επειδή θα χρειασθούμε την σχέση του Ηρακλέους με τον Ηλιο, ας προσεγγίσουμε το θέμα αυτό πιο εμπεριστατωμένα.Η ταύτιση Ηλίου και Ηρακλή είναι διάχυτη μέσα στα Ελληνικά κείμενα, παρόλα αυτά η ξεκάθαρη ταύτιση των δύο εντοπίζεται σε ελάχιστα σημεία.
Ο Παυσανίας, περιγράφοντας την στοά στην Αγορά της Μεγαλόπολης, περιγράφει τα αγάλματα τα οποία υπάρχουν εκεί , αφού δε κάνει αναφορά σε αγάλματα διαφόρων θεοτήτων, σε ένα σημείο αναφέρεται στα αγάλματα του Ηλίου και του Ηρακλή ως εξής :
Ετι δε Ηλιος επωνυμίαν έχων Σωτήρ δε είναι και Ηρακλής.
Παυσανίας VIII 31.7
|
| Ο Ηρακλής ταξιδεύει με το κύπελλο του Ήλιου |
Βέβαια αν προσέξουμε λίγο το κείμενο, τίποτα δεν μας αποτρέπει από το να το μεταφράσουμε και ως «ακόμη (άγαλμα έχει ) ο Ηλιος που έχει την επωνυμία Σωτήρ και που είναι ο Ηρακλής»
Στην περίπτωση αυτή λοιπόν, καταγράφεται σαφέστατα η ταύτιση Ηρακλή και Ηλίου που, τύχη αγαθή, θα επιβεβαιωθεί και από άλλες αναφορές.
Όπως όμως και να ερμηνευτεί το κείμενο, είναι ξεκάθαρο ότι η αναφορά είναι σαφέστατη σε ζεύγος Ηλίου και Ηρακλή, που υποδηλώνει τουλάχιστον μια άμεση σχέση μεταξύ των δύο.
Συγκρατούμε την επωνυμία Σωτήρ για τον Ηλιο, που αναφέρει ο Παυσανίας, μελετώντας δε τον Ιουλιανό παρατηρούμε ότι η ίδια επωνυμία ανατίθεται και στονΗρακλή, του οποίου η σχέση με τον Ηλιο υποδηλώθηκε ξεκάθαρα από τον Παυσανία.
"Ον (= Ηρακλής ) ο μέγας Ζευς δια της Προνοίας Αθηνάς, επιστήσας αυτώ φύλακα την θεόν ταύτην όλην εξ όλου προέμενος αυτού, τω κόσμω σωτήρα έφύτευσεν".
Ιουλιανός – Κατά κυνικού Ηρακλείου 220a
Μια άλλη έμμεση σχέση του Ηρακλή με τον Ηλιο, είναι η μυθολογική αναφορά στοντρόπο σύλληψης του.
Συγκεκριμένα ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας αναφέρει ότι για να συζευχθεί ο Δίας με την Αλκμήνη ώστε να γεννηθεί ο Ηρακλής, ο Ζεύς έκανε την νύχτα να διαρκέσει τριπλάσιο χρόνο από ότι συνήθως ( εξ ου και η επωνυμία Τριέσπερος για τον Ηρακλή), παραπέμποντας ευθέως στο γεγονός ότι κατά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, υπάρχει η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου και μάλιστα ο ήλιος φαινομενικά παραμένει ακίνητος επί τριήμερον.
"Tον γαρ Δία μισγόμενον Αλκμήνη τριπλασίαν την νύκτα ποιήσαι και τω πλήθει του προς την παιδοποιίαν αναλωθέντος χρόνου προσημήναι τήν υπερβολήν τής τού γεννηθησομένου ρώμης"
Διόδωρος Σικελιώτης 4.9.2
Δύο άλλες δε αναφορές αποτυπώνουν ξεκάθαρα την ταύτιση Ηλίου και Ηρακλή.
Ο Ιωάννης Λυδός αναφέρει στο Περί Μηνών :
«Ηρακλής δε ο χρόνος παρά τω Νικομάχω είρηται, αλλά μην και ήλιος»
De mensibus IV 67
δηλαδή μας αναφέρει ότι ο Νικόμαχος αναφέρει ότι ο Ηρακλής ονομάζετο και Ηλιος.
Ενώ ο Νόννος στα Διονυσιακά ονομάζει τον Ηρακλή αστροχίτωνα (που σαν Ορφικός όρος παραπέμπει στους Ορφικούς), άνακτα πυρός και τον ταυτίζει με τον Ηλιο :
Αστροχίτων Ηρακλες, άναξ πυρός, όρχαμε κόσμου,
Ηέλιε, βροτέοιο βίου δολιχόσκιε ποιμήν
Νόννος – Διονυσιακά 40.370
Φαίνεται λοιπόν ότι είναι ξεκάθαρη η ταύτιση Ηρακλέους και Ηλίου, πράγμα που σημαίνει ότι οι εορτές προς τιμήν του θα είχαν άμεση σχέση με τις ηλιακές εορτές και φυσικά και άλλα ηλιακά χαρακτηριστικά θα ταυτίζονται με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Ηρακλέους.
empedotimos.blogspot.gr
