Tης ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ
ΦΩΤΟ: ΆΡΗΣ ΜΕΣΣΙΝΗΣ
“Ζούμε μια δεύτερη Συρία στη Λέσβο. Το κράτος, το αριστερό μας κράτος δεν υπάρχει. Αφήνει τους εθελοντές και τους ψαράδες να βγάζουν τους ανθρώπους μέσα από τα κύματα. Το αριστερό μας κράτος το μόνο που κάνει είναι...
να τουιτάρει από το τουίτερ του πρωθυπουργού για την Ευρώπη που θέλει. Την Ευρώπη, τάχα μου, της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού”.
Τα λόγια του Άρη Μεσσίνη, του έμπειρου, βραβευμένου φωτορεπόρτερ από το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑFP) δίνουν, όπως και οι φωτογραφίες του, με σπαρακτικό τρόπο την εικόνα μιας εμπόλεμης ζώνης στα παράλια της Μυτιλήνης. “Είμαι πατέρας …και βλέπω τα παιδιά να πνίγονται μπροστά μου” μονολογεί μέσα από λυγμούς, θλίψης, αγανάκτησης και θυμού. “Όλοι πρέπει να έρθετε εδώ να κλάψετε, να εξοργιστείτε. Μόνο έτσι θα σταματήσει..”
Το βράδυ του Σαββάτου, την ώρα που οι μάνες στην προστατευμένη στεριά άπλωναν στα παιδιά τους σκεπάσματα ζεστά, τα παγωμένα κύματα “σκέπαζαν” μικρά προσφυγόπουλα με θάνατο. Παγωμένα πόδια, παγωμένα χεράκια, ξεβράστηκαν για μια ακόμη φορά στις ακτές της Σάμου, το πρωινό της Κυριακής.
“Σήμερα βρήκαμε στην παραλία κι άλλα πνιγμένα παιδιά. Είναι μάλλον από το μεγάλο ναυάγιο με τους 300 επιβαίνοντες” λέει ο ‘Αρης. “Φωνάξαμε τον νεκροθάφτη να πάρει ένα μωρό 5-6 μηνών. Χωρούσε σε μια τσάντα. Μας είπε ότι του τελείωσαν οι σακούλες”.
Την ίδια στιγμή ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας απέκλειε το ενδεχόμενο να γκρεμιστεί ο φράχτης του Έβρου προκειμένου να μειωθούν οι θάνατοι προσφύγων στο Αιγαίο, τουλάχιστον στην παρούσα φάση.
“Με έβγαλαν στην ΕΡΤ μαζί με τον Μουζάλα προχθές” λέει ο Άρης. “Τα είπα για το αριστερό μας κράτος, όπως τα λέω και σ’εσένα. Πού είναι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που διαδήλωναν εναντίον του φράχτη; Πού είναι; Η απάντησή του ήταν ότι είμαι συναισθηματικά φορτισμένος. Δεν φορτίζομαι πια συναισθηματικά. Έχω πάει σε πολέμους κι έχω δει νεκρά παιδιά. Αυτό που γίνεται δεν έχει προηγούμενο. Τους πάνε σαν πρόβατα στη σφαγή”.
Όσο λάβρος είναι εναντίον της κυβέρνησης τόσο με συμπάθεια μιλάει για το “λιμενικό μας”, τους “ψαράδες μας”, την τοπική κοινωνία που όχι μόνο αντέχει αλλά προσφέρει και βοήθεια. Ορισμένοι βέβαια, αετονύχηδες πουλούν το νερό 5 ευρώ. Σε κάθε πόλεμο υπάρχουν μαυραγορίτες …
Στη Μυτιλήνη δεν υπάρχει τίποτα που να θυμίζει την παρουσία κράτους, έστω πτωχευμένου. Δεν υπάρχει στρατός να στήσει σκηνές για τους ζωντανούς, συσσίτια για τους πεινασμένους, γιατροί να σώσουν τους ημιθανείς. Το λιμενικό κάνει, στην παρούσα φάση, ότι μπορεί χωρίς χρήματα.
“Οι λιμενικοί έχουν καταρρεύσει από τις εικόνες, τους ήχους, τα κλάματα. Έχουν πλαντάξει. Οι ψαράδες αφήνουν τις ψαριές και βγάζουν ανθρώπους. Οι ντόπιοι ψαράδες, οι ξένοι εθελοντές και το λιμενικό κάνουν εδώ δουλειά. Κανείς άλλος. Πνίγονται παιδιά. Πρέπει να πνιγούν τα παιδιά του πρωθυπουργού και του υπουργού για να στείλουν βοήθεια;”.
Ο φράχτης του Έβρου
Τα ερωτήματα που θέτει πέφτουν τσεκούρια στο κεφάλι όσων από ένα γραφείο “διευθετούν” το προσφυγικό. “Πώς κρατούν ακόμη το φράχτη του Έβρου;” αναρωτιέται. “Δεν θέλω τέτοια αριστερά. Το θέμα είναι να ανακεφαλαιοποιήσουν τις τράπεζες; Να έρθουν εδώ αν τολμούν. Τι τεχνικές δυσκολίες επικαλείται ο Μουζάλας; Ας μην τον γκρεμίσουν το φράχτη. Ας ανοίξουν μια πόρτα να περνάει ένας -ένας. Μόνο έτσι θα σταματήσουν οι πνιγμοί και θα υπάρχει και ο επιθυμητός έλεγχος. Όμως είναι όλοι τους ρατσιστές. Κι ας παριστάνουν τους ανθρωπιστές”.
Που είναι οι γιατροί; Οι διασώστες της ΕΜΑΚ; Οι ελληνικές εθελοντικές ομάδες;
Ούτε γιατροί υπάρχουν. Μόνο ξένοι ειδικευόμενοι εθελοντές. “Προχτές προσπάθησαν να σώσουν έναν άνθρωπο, ήταν όμως πανικοβλημένοι. Καταλάβαινα πώς διαφωνούσαν στον τρόπο που θα πρόσφεραν τις πρώτες βοήθειες. Ο άνθρωπος χαροπάλευε. Τελικά κατέληξε…
Γιατροί του νησιού δεν έρχονται. Μόνο προχτές με το μεγάλο ναυάγιο στο Μόλυβο ένας ηλικιωμένος Έλληνας γιατρός έσωσε 5-6 άτομα. Έχουμε χιλιάδες αδιόριστους γιατρούς. Γιατί δεν τους κάνουν εξάμηνες συμβάσεις να σώσουν κόσμο στη Μυτιλήνη; Υπάρχει μόνο μια μικρή ομάδα εθελοντών του Ερυθρού Σταυρού εδώ και κάνει ότι μπορεί. Πού είναι οι διασώστες της ΕΜΑΚ; Ποια καταστροφή μεγαλύτερη απ’αυτή περιμένουν για να παρέμβουν;”
Όλοι εξαφανισμένοι. Ελληνικές εθελοντικές ομάδες άφαντες, τόσα τζετ σκι, τόσα σκάφη αναψυχής άφαντα…
Οι ευθύνες της Τουρκίας
“Φεύγουν από την Τουρκία ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών. Χτες είχε 7 μποφώρ και οι βάρκες έρχονταν. Καλύτερα να κλείσεις τα σύνορα να μην έρχονται καθόλου. Όχι να σκυλοπνίγονται”.
Γιατί δεν παραμένουν για μεγαλύτερο διάστημα στην Τουρκία, τουλάχιστον μέχρι να περάσει ο χειμώνας, είναι το εύλογο ερώτημα. “Οι συνθήκες είναι άθλιες εκεί. Έρχονται σε επαφή με δουλέμπορους, τους υπόσχονται ότι θα είναι στη βάρκα 50 άτομα και φτάνοντας βλέπουν 300. Όταν διαμαρτύρονται, οι δουλέμποροι βγάζουν όπλα, τους απειλούν και τους σπρώχνουν μέσα. Συνήθως χωρίς καπετάνιο. Απλώς τους δείχνουν πώς να οδηγούν τη βάρκα”.
Λέει ότι στο μεγάλο ναυάγιο με τους 300, το σκάφος διαλύθηκε από το βάρος. Σκίστηκε στον πυθμένα του, άνοιξαν οι σανίδες και πρώτα έπεσαν μέσα τα γυναικόπαιδα. “Τα βάζουν στο κάτω πάτωμα των καϊκιών για ασφάλεια και είναι οι πρώτοι που πνίγονται”.
Όλοι μας πρέπει να έρθουμε να κλάψουμε στη Μυτιλήνη, λέει. Να ακούσουμε τον ήχο της απόγνωσης όσων χάνουν τους ανθρώπους τους. Τον απέραντο οδυρμό…
Οι ευθύνες της Ευρώπης
“Δεν έχουμε λεφτά, ξέρω”, λέει ο Άρης. “Αλλά η κυβέρνηση οφείλει να πιέσει. Ποια είναι η ανοιχτή Ευρώπη; Είναι ανοιχτή μόνο για off shore και μαύρο χρήμα. Που είναι η ανεξιθρησκεία; Αν ήταν χριστιανοί θα τους άφηναν να πνιγούν; Θα έπρεπε να είναι όλοι εδώ να μαζεύουν τον κόσμο που οι Τούρκοι στέλνουν να πνιγεί”. Ο Άρης που σ’αυτή τη δουλειά τα έχει δει όλα μιλάει ασταμάτητα. Χείμαρρος. Θέλει να ακουστεί από εκείνους που μήνες πριν περιέφεραν σε πορείες την, δήθεν, αριστερή τους αγανάκτηση για το φράχτη του Έβρου. Και τώρα σιωπούν βολεμένοι σε κάποιο γραφείο…
“Πίεσε, ως κυβέρνηση, να υπάρξει συμφωνία με την Τουρκία ώστε το ‘Ελευθέριος Βενιζέλος’ να παραλαμβάνει τους ανθρώπους από λιμάνια της Τουρκίας. Είναι τρία τέταρτα δρόμος. Γιατί να δίνουν 1000-1500 ευρώ στους δουλεμπόρους; Κάθε βάρκα είναι 60 χιλιάδες ευρώ. Από την αρχή αυτής της κρίσης 5 ως 6 δισ. ευρώ έχουν δώσει οι πρόσφυγες στους δουλεμπόρους”.
Τίθεται όμως το ερώτημα αν τα χρήματα αυτά πήγαν μόνο στις τσέπες τους ή διανεμήθηκαν κατά το δοκούν ώστε τα μεγάλα καΐκια να φύγουν ανενόχλητα από τουρκικά λιμάνια. “Προχτές ήρθε και προσάραξε πλοίο με αμερικανική σημαία, λίγο πριν το Μόλυβο. Βγήκε ένας άνθρωπος απεγνωσμένος, κολυμπώντας, και ζήτησε βοήθεια. Ήταν 200-300 άτομα μέσα. Αυτό δεν μπορεί να έφυγε από παραλία. Λιμενικό κι αρχές δεν έχουν στην Τουρκία, για να ελέγξουν;”
Αυτό το νοσηρό εμπόριο ανθρώπινης ζωής, το ταξίδι χωρίς επιστροφή αποτελεί ευκαιρία να διακινηθούν τεράστια ποσά μαύρου χρήματος. Από τα παράλια της Τουρκίας μέχρι τη Γερμανία κάθε πρόσφυγας πληρώνει περίπου 5000 ευρώ.
Τα γυμνά πτώματα και τα ερωτήματα
Τις τελευταίες μέρες ένα ερώτημα αποζητάει ολοένα και πιο επιτακτικά απάντηση, λέει ο Άρης. “Τα πτώματα που ξεβράζονται σε παραλίες και βρίσκουμε μετά από μέρες, είναι γυμνά. Τα φερμουάρ στις τσάντες ανοιγμένα. Οι ζελατίνες όπου τοποθετούν τα πολύτιμα αντικείμενα -χρήματα, έγγραφα, κινητά- φαίνονται σκισμένες από χέρι. Οι τσέπες των παντελονιών βγαλμένες έξω. Σαν κάποιος να έψαξε. Τις περισσότερες φορές τα συριακά διαβατήρια, πολύτιμα για πρόσφυγες άλλης εθνικότητας, βρίσκονται πεταμένα δίπλα τους”, λέει. Τόσο ο ίδιος όσο και συνάδελφοί του που ανακαλύπτουν τα μακάβρια ευρήματα είναι πεπεισμένοι ότι, όπως σε κάθε πόλεμο, έτσι κι εδώ, η αγριότητα έχει πάρει τη θέση της ανθρωπιάς.
“Είσαι συνολικά περίπου ένα μήνα στη Μυτιλήνη. Θα γυρίσεις;” ρωτάμε. “Για να μην τα βλέπουν να γυρίσω; Να μην βλέπουν τα άψυχα, μελανιασμένα παιδιά; Να, εδώ θα είμαι να τους τα δείχνω. Θα είμαι εδώ να τους δείχνω τα αποτελέσματα των πράξεών τους”.
