Της Λούλης Σταυρογιάννη
Επικίνδυνα κενά -που ισοδυναμούν με απόκρυψη στοιχείων- στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και κατ' επέκταση στους περιβαλλοντικούς όρους που εγκρίθηκαν τον Ιούλιο του 2011 από το ΥΠΕΚΑ για τη λειτουργία των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων στο Στρατώνι και την Ολυμπιάδα, με ευθύνη της Ελληνικός Χρυσός, αναδεικνύουν τα δύο πορίσματα των επιθεωρητών Περιβάλλοντος, τα οποία ολοκληρώθηκαν στο τέλος Σεπτεμβρίου.
Ταυτόχρονα διαπιστώνεται βουνό παραβάσεων των περιβαλλοντικών όρων και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, που είχαν αποτέλεσμα τη ρύπανση νερών και του εδάφους από τη διάθεση των υγρών αποβλήτων με επικίνδυνα συστατικά εκτός ορίων, όπως τα βαρέα μέταλλα, αλλά και από την ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων, ακόμη και των επικίνδυνων. Κοντά σε αυτά και η παράνομη διακίνηση επικίνδυνων προϊόντων προς εξαγωγή, τουλάχιστον από τις αρχές του 2012 έως τον Σεπτέμβριο του 2013, από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, κατά παράβαση των υποχρεώσεων που θέτει ο διεθνής ναυτιλιακός κώδικας.
Οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος του τομέα Βορείου Ελλάδας πραγματοποίησαν επτά αυτοψίες, μαζί με τις απαιτούμενες δειγματοληψίες, από τον Οκτώβριο του 2012 έως και τον Αύγουστο του 2014, στο υποέργο Μαύρων Πετρών και εγκαταστάσεων Μαντέμ Λάκκου. Αυτό αποτελεί τμήμα του συνολικού έργου των Μεταλλευτικών - Μεταλλουργικών Εγκαταστάσεων Μεταλλείων Κασσάνδρας και περιλαμβάνει τα ανενεργά μεταλλεία Μαντέμ Λάκκου και το ενεργό των Μαύρων Πετρών, το εργοστάσιο εμπλουτισμού Στρατωνίου (ετήσιας δυναμικότητας 250.000 τ. μεταλλεύματος), τον νέο Χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) στον Κοκκινόλακα και τις λιμενικές εγκαταστάσεις Στρατωνίου.
Ισάριθμους ελέγχους έκαναν από τον Απρίλιο του 2013 έως και τον Αύγουστο του 2014 και στην Ολυμπιάδα. Στο υποέργο περιλαμβάνονται οι εργασίες απομάκρυνσης του παλαιού τέλματος και αποκατάστασης του χώρου, όπως και των χώρων όπου είχε αποτεθεί στο παρελθόν αρσενοπυρίτης. Εδώ βρίσκεται και το εργοστάσιο εμπλουτισμού Ολυμπιάδας, στο οποίο γίνεται η επεξεργασία (εμπλουτισμός) του παλαιού τέλματος.
Τοξικά μυστικά
Συνολικά οι επιθεωρητές "μέτρησαν" 21 παραβάσεις με πολλά παρακλάδια, 12 στις Μαύρες Πέτρες και 9 στην Ολυμπιάδα, από τις οποίες αναδεικνύεται με κάθε λεπτομέρεια η συμπεριφορά της Ελληνικός Χρυσός ως κράτους εν κράτει. Κορυφαίο και κοινό εύρημα των δύο πορισμάτων είναι αυτό που βεβαιώνει ότι η εταιρεία απέκρυψε στοιχεία για την επικινδυνότητα των προϊόντων της που παράγονται μετά την επεξεργασία του μεταλλεύματος, παρότι αυτά για τη μεταφορά και την εμπορία τους συνοδεύονται από τα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας. Σε αυτά γίνεται ταξινόμηση ως προς την επικινδυνότητά τους.
Όπως αναφέρεται στο πόρισμα, στα Δελτία ο γαληνίτης (θειούχος μόλυβδος) και ο σφαλερίτης (θειούχος ψευδάργυρος) από το εργοστάσιο Στρατωνίου ταξινομούνται ως "τοξικά στην αναπαραγωγή κατηγορίας 1' και Ι' επικίνδυνα για το περιβάλλον". Επιπρόσθετα ο γαληνίτης χαρακτηρίζεται "επιβλαβής" και ο σφαλερίτης "πυροφορικό στερεό" που εγκυμονεί κινδύνους πρόκλησης πυρκαγιάς. Ως επικίνδυνο ταξινομείται και το "συμπύκνωμα πυριτών" από το εργοστάσιο της Ολυμπιάδας.
Οι επιθεωρητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι "η εταιρεία, μη ενημερώνοντας την αδειοδοτούσα αρχή σχετικά με τα στοιχεία επικινδυνότητας των προϊόντων που αναφέρονται στα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας, καθώς επίσης και τα αναγκαία μέτρα ασφαλείας για την πρόληψη κινδύνων στην υγεία και το περιβάλλον, δεν τήρησε τη σχετική υποχρέωσή της, κατά παράβαση διατάξεων της ΚΥΑ 69269/5387/1990, με αποτέλεσμα να μη συμπεριληφθούν σχετικοί όροι και υποχρεώσεις στην Κοινή Υπουργική Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, με κίνδυνο την πρόκληση βλάβης στην υγεία εργαζομένων, περιοίκων και στο περιβάλλον". Η αδειοδοτούσα αρχή είναι η Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ, η οποία ενσωματώθηκε αργότερα στη δομή του υπουργείου ως Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης.
Βαριά ρύπανση
Οι έλεγχοι βεβαιώνουν ρύπανση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος στην περιοχή του πρώτουυποέργου, δεδομένου ότι:
* Τα αποτελέσματα αναλύσεων σε δείγματα επεξεργασμένων υδάτων από τις μονάδες κατεργασίας νερών μεταλλείου Στρατωνίου (στο σημείο εκβολής στη θάλασσα) και Μαντέμ Λάκκου (πριν από την εκβολή στο ρέμα Κοκκινόλακα) έδειξαν υπερβάσεις των ορίων διάθεσης υγρών αποβλήτων σε επικίνδυνα βαρέα μέταλλα, π.χ. του μαγγανίου, του μολύβδου, του σιδήρου, όπως προσδιορίζονται από τη νομοθεσία, και άρα ρύπανση των επιφανειακών υδάτων.
* Η εταιρεία δεν παρακολουθεί την ποιότητα των υγρών αποβλήτων καθώς συγκρίνει τα αποτελέσματα αναλύσεων που διενεργεί με τις πιο χαλαρές απαιτήσεις νομαρχιακής απόφασης του 1985. Την εν λόγω απόφαση επικαλείται και ως προς τα όρια των ποιοτικών χαρακτηριστικών των επιφανειακών νερών. Επιπλέον, για το σύνολο των εξεταζόμενων μετάλλων μετράει τη συγκέντρωσή τους εν διαλύσει και όχι την ολική.
* Όμβρια ύδατα (Μαντέμ Λάκκου) επιβαρυμένα με φερτά υλικά οδηγούνται στο ρέμα Κοκκινόλακα. Παρεμβάλλεται χωμάτινο σκάμμα περίπου 10 τετραγωνικών, το οποίο κατά την αυτοψία ήταν καλυμμένο με σκουρόχρωμη λάσπη υλικών του μεταλλείου, κατά παράβαση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων που επιτάσσουν κατασκευές τεχνικών για την πρόληψη μεταφοράς φερτών από τις εγκαταστάσεις προς τους υδάτινους αποδέκτες.
* Ανεξέλεγκτη διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων (χρησιμοποιημένα φιλτρόπανα). Στο πόρισμα σημειώνεται ότι μεταξύ 2007 και 2014 παρήχθησαν περισσότεροι από 35 τόνοι ετησίως χρησιμοποιημένων φιλτρόπανων, ποσότητα πολύ μεγαλύτερη των 10 τόνων ετησίως που δηλώνει η εταιρεία.
* Οι αποθέσεις επικίνδυνων και μη αποβλήτων στον παλαιό χώρο υποδοχής αποβλήτων της Λίμνης Σεβαλιέ 1 επεκτάθηκαν εκτός του στεγανοποιημένου τμήματος των λιμνών σε χώρο επί του εδάφους και σε επαφή με την υπάρχουσα δασική βλάστηση, χωρίς ουδεμία πρόνοια για την παροχέτευση των στραγγιδίων ή άλλων απορροών, επιτείνοντας το πρόβλημα του ήδη ρυπασμένου χώρου. Οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος θεωρούν ότι τα επικίνδυνα απόβλητα πρέπει να οδηγηθούν σε ΧΥΤΕΑ (Χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων), διότι είναι βεβαρημένα με βαρέα μέταλλα.
Στην Ολυμπιάδα η εταιρεία διέθετε τις εκροές νερών από το μεταλλείο στο περιβάλλον με υπερβάσεις ως προς τα επιτρεπόμενα όρια διάθεσης μετάλλων υπερδιπλάσιες του επιτρεπομένου, ενώ καταγράφηκε ελλιπής παρακολούθηση των ποιοτικών παραμέτρων των υγρών αποβλήτων, πρακτική πανομοιότυπη με το Στρατώνι. Διαπιστώθηκε επίσης παράνομη αποθήκευση σε μη προβλεπόμενο χώρο υπολείμματος κατεργασίας από το εργοστάσιο Ολυμπιάδας, κατ' εκτίμηση 100.000 τόνων, στην πλατεία "Φιρέ". Ο χώρος δεν είχε τις κατάλληλες υποδομές για τη διαχείριση των παραγόμενων στραγγιδίων και απορροών, όπως και για την αποφυγή διασκορπισμού τους. Θεωρείται εν δυνάμει επικίνδυνο απόβλητο και με ισχυρές ενδείξεις να εμπίπτει εν τέλει στην κατηγορία των επικινδύνων.
Σύμφωνα δε με τις δοκιμές έκπλυσης, λόγω της αυξημένης συγκέντρωσης σε αρσενικό θα πρέπει να αποτεθεί σε ΧΥΤΑ επικινδύνων αποβλήτων. Στο ίδιο κεφάλαιο διαχείρισης αποβλήτων εντοπίσθηκε άλλη παρανομία, αφού εταιρεία συγκέντρωσε, μαζί με τα επικίνδυνα φιλτρόπανα, υλικά συσκευασιών σε ανοικτούς κάδους οι οποίοι ήταν τοποθετημένοι στον αύλειο χώρο. Επιπλέον το υπόλειμμα της κατεργασίας των τελμάτων "με ισχυρές ενδείξεις υπαγωγής στην κατηγορία επικινδύνων αποβλήτων", χωρίς να έχει προηγηθεί ο χαρακτηρισμός του, παραδίδονταν σε αδειοδοτημένη εταιρεία διαχείρισης μη επικίνδυνων αποβλήτων.
Ο κατάλογος των παραβάσεων που μπορεί να προκαλέσουν κίνδυνο ρύπανσης είναι μακρύς. Στην περιοχή του πρώτου υποέργου αποθηκεύονταν στερεά απόβλητα και χημικά σε ακατάλληλους χώρους, η διαχείριση των στερεών αποβλήτων δεν γινόταν με όλες τις απαιτούμενες άδειες, οι εργασίες κατασκευής του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Επικινδύνων Αποβλήτων στον Κοκκινόλακα ξεκίνησαν χωρίς να έχει εγκριθεί η απαιτούμενη Τεχνική Μελέτη, διαπιστώθηκε παράνομη θαλάσσια διακίνηση των προϊόντων. Στην Ολυμπιάδα το διακινούμενο προϊόν από το 2012 έως τον Οκτώβριο του 2013 δεν είχε δηλωθεί ως επικίνδυνο και ως εκ τούτου δεν τηρήθηκαν οι απαιτήσεις ασφαλούς θαλάσσιας μεταφοράς. Οι εργασίες αποκατάστασης των χώρων απόθεσης αρσενοπυρίτη και παλαιού τέλματος ξεκίνησαν χωρίς τις απαιτούμενες εγκρίσεις. Η εταιρεία δεν χαρακτήρισε ως "απόβλητο" το παραγόμενο υπόλειμμα από τον εμπλουτισμό του τέλματος κ.ά.
Είκοσι επιθεωρητές Περιβάλλοντος για όλη τη χώρα!
Τα δύο πορίσματα, ή αλλιώς "πράξεις βεβαίωσης παράβασης", από τις 30 Σεπτεμβρίου έχουν διαβιβαστεί στις αρμόδιες για την αδειοδότηση και έλεγχο υπηρεσίες περιφερειακές και κεντρικές (Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ), "προκειμένου η εν λόγω δραστηριότητα να συμμορφωθεί ως προς τις απαιτήσεις της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων".
Εκκρεμεί ο καταλογισμός των χρηματικών προστίμων για τις παραβάσεις με τους επιθεωρητές Περιβάλλοντος, τον μοναδικό μηχανισμό ελέγχου του περιβαλλοντικού εγκλήματος, να έχουν αποδεκατιστεί. Ο αριθμός τους δεν ξεπερνάει τους 20 για όλη την επικράτεια!
left.gr
