Ένα αξιοσημείωτο μέρος των ανθρωπίνων γονιδίων έχουν μη ανθρώπινη προέλευση και οι πρόγονοί μας τα «έκλεψαν» στο μακρινό εξελικτικό παρελθόν από άλλα είδη, κυρίως από μικροοργανισμούς, όπως βακτήρια, ιούς και μύκητες.
Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας βρετανικής επιστημονικής έρευνας, που δείχνει ότι η «κλοπή» γονιδίων (ή η «οριζόντια μεταφορά» επί το επιστημονικότερον) ήταν ρουτίνα κάποτε και όχι μεμονωμένη περίπτωση, όπως πίστευαν οι βιολόγοι μέχρι σήμερα.
Η πρακτική αυτή της «υφαρπαγής» γενετικού υλικού έχει αξιοποιηθεί από πολλά ζώα (ίσως και όλα), μεταξύ των οποίων και οι πρόγονοί μας, οι οποίοι απορρόφησαν στο DNA τους ξένα γονίδια από μικροοργανισμούς με τους οποίους «συγκατοικούσαν» στο ίδιο περιβάλλον κάποτε. Η διαπίστωση αυτή αμφισβητεί την συμβατική άποψη ότι η εξέλιξη των ζώων -και των ανθρώπων- βασίστηκε αποκλειστικά σε γονίδια που πέρασαν από γενιά σε γενιά και είχαν μόνο ανθρώπινη προέλευση.
Η οριζόντια μεταφορά γονιδίων (σε αντιδιαστολή με την «κάθετη» μεταφορά από τους γονείς στα παιδιά) ήταν ήδη γνωστό ότι έχει παίξει -και συνεχίζει να παίζει- καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των ίδιων των μικροοργανισμών, πράγμα που άλλωστε επιτρέπει στα μικρόβια να γίνονται ολοένα πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά και σε άλλα φάρμακα. Όμως, η νέα μελέτη δείχνει ότι η διαδικασία αυτή παίζει σημαντικό ρόλο και στους μεγαλύτερους οργανισμούς, μη εξαιρουμένου του ανθρώπου.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον βιολόγο Άλαστερ Κρισπ του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας «Genome Biology», μελέτησαν δειγματοληπτικά τα γονιδιώματα 12 ειδών μυγών, τεσσάρων ειδών σκουληκιών και δέκα ειδών πρωτευόντων (πιθήκων και ανθρώπων).
Η έρευνα έφερε στο φως 145 γονίδια στους ανθρώπους (έναντι 173 στα σκουλήκια, 109 στους πιθήκους και 40 στις μύγες), τα οποία είναι «ξένα», δηλαδή μη ανθρώπινης προέλευσης. Αυτά συνιστούν πάντως λιγότερο από το 1% του ανθρωπίνου γονιδιώματος που περιλαμβάνει γύρω στα 20.000 γονίδια.
Μερικά από αυτά τα γονίδια εμπλέκονται στον μεταβολισμό των λιπιδίων και των αμινοξέων, στις ανοσολογικές αντιδράσεις (π.χ. σε περίπτωση φλεγμονής), στην τροποποίηση των πρωτεϊνών, στις αντιοξειδωτικές δραστηριότητες του οργανισμού κ.α. Παραμένει, προς το παρόν, άγνωστο πώς ακριβώς και πότε κάθε ξένο γονίδιο «τρύπωσε» στο ανθρώπινο DNA.
Οι κυριότεροι «δωρητές» γονιδίων στους ανθρώπους, σύμφωνα με τα ευρήματα, έχουν υπάρξει τα βακτήρια και τα πρώτιστα, ενώ σε μικρότερο βαθμό οι ιοί και οι μύκητες.
Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν ότι και πάλι μπορεί να υποτιμάται η έκταση της οριζόντιας μεταφοράς γονιδίων μεταξύ των ζώων, καθώς δεν αποκλείουν αυτή να συμβαίνει συχνά όχι μόνο μεταξύ των μονοκύτταρων οργανισμών και από τους μικροοργανισμούς προς τα ζώα, αλλά και μεταξύ των ίδιων των πολύπλοκων πολυκύτταρων οργανισμών (όπως π.χ. ανάμεσα σε ένα παράσιτο και στον ξενιστή του ή από ένα φυτό σε ένα ζώο).
«Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται και συνεπώς ίσως θα έπρεπε να αναθεωρήσουμε το πώς σκεφτόμαστε την εξέλιξη», δήλωσε ο Άλαστερ Κρισπ. Άλλοι όμως επιστήμονες εμφανίστηκαν λιγότερο πεισμένοι και δήλωσαν πως είναι ακόμη πρόωρο μια τέτοια αναθεώρηση.
