Ο Πέρσιβαλ Λόουελ ήταν απόγονος της γνωστής στη Βοστώνη οικογένειας των Λόουελ. Υπήρξε αδελφός του Άμποτ Λώρενς Λόουελ, προέδρου του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, και της ποιήτριας, κριτικού και εκδότριας Έιμυ Λόουελ.
Ο Πέρσιβαλ αποφοίτησε από το Χάρβαρντ το 1876 με πτυχίο Μαθηματικών. Κατά τη δεκαετία 1880-89 ταξίδεψε πολύ στην Άπω Ανατολή. Τον Αύγουστο 1883, ήταν εξωτερικός γραμματέας και σύμβουλος μιας ειδικής κορεάτικης διπλωματικής αποστολής στις ΗΠΑ.
Επίσης έζησε πολύ καιρό στην Ιαπωνία, γράφοντας βιβλία επί της ιαπωνικής θρησκείας, ψυχολογίας και συμπεριφοράς.
Τα κείμενά του είναι γεμάτα με παρατηρήσεις και ακαδημαϊκές συζητήσεις διάφορων εκφάνσεων της ιαπωνικής ζωής, όπως η γλώσσα, η θρησκεία, η οικονομία, το ταξίδι και η ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Τα τρία σημαντικότερα από τα βιβλία του για την Άπω Ανατολή είναι τα Noto (1891), Occult Japan (= «Απόκρυφη Ιαπωνία», 1894) και (το πλέον δημοφιλές) The Soul of the Far East, (= «Η Ψυχή της Άπω Ανατολής», 1888). Το τελευταίο περιέχει μια πρώτη σύνθεση των ιδεών του, ότι η ανθρώπινη πρόοδος είναι μια συνάρτηση της ατομικότητας και της φαντασίας.
Τον χειμώνα 1893-94, ο Λόουελ διάβασε το βιβλίο «Ο πλανήτης Άρης» του Καμίλ Φλαμαριόν και αποφάσισε, χρησιμοποιώντας τον πλούτο του και την επιρροή του, να μελετήσει Αστρονομία και τον συγκεκριμένο πλανήτη ως πλήρη απασχόληση στην υπόλοιπη ζωή του.
Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τα «κανάλια του Άρη», όπως τα είχε σχεδιάσει ο Ιταλός αστρονόμος Τζιοβάνι Σκιαπαρέλι, τότε διευθυντής στο Αστεροσκοπείο του Μιλάνου. Για τον σκοπό αυτό κατασκεύασε με δικά του χρήματα το ομώνυμο αστεροσκοπείο σε προσεκτικά επιλεγμένη περιοχή στο Φλάγκσταφ (Αριζόνα), σκοτεινή και με βέλτιστη ατμοσφαιρική διαταραχή (seeing).
Ο Πέρσιβαλ Λόουελ πέθανε στο Φλάγκσταφ και τάφηκε σε αυτό που ονόμασε «Λόφος του Άρη» (Mars Hill), κοντά στο αστεροσκοπείο του.
Αστρονομική εργασία
Ο Λόουελ μετακόμισε στο Φλάγκσταφ το 1894. Σε υψόμετρο πάνω από 2150 μέτρα και με λίγες συννεφιασμένες νύχτες το χρόνο, ήταν πράγματι μια εξαιρετική τοποθεσία για αστρονομικές παρατηρήσεις.
Τα επόμενα 15 χρόνια ο Λόουελ ανακάλυψε ένα αστεροειδή (που τον βάφτισε «Αριζόνα»), αλλά κυρίως μελέτησε πολύ τον πλανήτη Άρη και σχεδίασε πολλά λεπτομερή διαγράμματα της επιφάνειάς του όπως την έβλεπε ο ίδιος.
Εξέφρασε τις απόψεις του σε τρία βιβλία, τα Mars (= «Άρης», 1895), Mars and Its Canals (= «Ο Άρης και τα κανάλια του», 1906) και Mars As the Abode of Life (= «Ο Άρης ως λίκνο της ζωής», 1908). Αυτά τα έργα συνετέλεσαν να δημιουργηθεί η παγκόσμια πίστη ότι ο Άρης είχε κάποτε θρέψει μορφές ευφυούς ζωής ικανές για τεχνικά έργα.
Τα έργα του Λόουελ περιλαμβάνουν μια λεπτομερή περιγραφή όσων χαρακτήρισε ως «μη-φυσικά χαρακτηριστικά» της επιφάνειας του Άρη: των σχεδόν ευθύγραμμων «καναλιών», απλών και διπλών, των «οάσεων» (οι σκοτεινές κηλίδες εκεί όπου τέμνονταν δύο κανάλια) και η μεταβλητή ορατότητα αμφότερων, που εξαρτιόταν και από τις αρειανές εποχές. Υπεστήριζε την υπόθεση πως τα κανάλια είχαν διανοιχθεί για να χρησιμοποιηθούν με φειδώ τα περιορισμένα αποθέματα νερού του πλανήτη.
Οι απόψεις αυτές του Λόουελ ήταν λανθασμένες. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος τείνει να «βλέπει» ως ευθείες γραμμές τυχαίες ομάδες κηλίδων στα όρια της διακριτικής ικανότητας των ματιών. Περισσότερο παρατηρητικός αποδείχθηκε ο σχεδόν σύγχρονός του Ευγένιος Αντωνιάδης, που δεν διέκρινε καμιά διώρυγα πάνω στον πλανήτη Άρη.
Η μεγαλύτερη θετική συνεισφορά του Λόουελ στις πλανητικές μελέτες ήταν η αναζήτηση ενός ακόμα πλανήτη στο Ηλιακό Σύστημα πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα, μετά από παρατήρηση κάποιων παρέλξεων, στην οποία αφιέρωσε τα 8 τελευταία χρόνια της ζωής του.
Η αναζήτηση αυτή συνεχίστηκε για μερικά χρόνια μετά τον θάνατό του, και πραγματικά ο πλανήτης Πλούτων ανακαλύφθηκε στο αστεροσκοπείο του από τον Κλάιντ Τόμπω το 1930. Το αστρονομικό σύμβολο του Πλούτωνα είναι ένα μονόγραμμα των γραμμάτων P-L, , έξυπνα επιλεγμένο ώστε να συμπίπτει με τα αρχικά του Λόουελ (Percival Lowell).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προβλέψεις για την ύπαρξη ενός πλανήτη πέρα από τον Ποσειδώνα που οδήγησαν στην αναζήτηση αυτή βασίζονταν σε διαφορές ανάμεσα στις θεωρητικά υπολογιζόμενες και τις πραγματικές θέσεις του Ποσειδώνα και του Ουρανού, και τη λανθασμένη υπόθεση ότι αυτές οι διαφορές προκαλούνταν από τη βαρυτική επίδραση ενός άγνωστου ως τότε πλανήτη.
Αυτές οι διαφορές οφείλονταν στις λανθασμένες τιμές για τις μάζες των Ποσειδώνα και Ουρανού που χρησιμοποιούνταν στους υπολογισμούς.
Με τις σημερινές ακριβείς τιμές, οι διαφορές εξαφανίζονται. Σήμερα γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα η μάζα του Πλούτωνα είναι πολύ μικρή για να προκαλέσει παρατηρήσιμες διαταραχές στις θέσεις των άλλων πλανητών με τις βαρυτικές της επιδράσεις.
