Κρύπτη; Αποθέτης; Κατασκευαστική λύση που βοηθά τη στατικότητα του μνημείου; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα και να δώσει ερμηνεία στο νέο μυστήριο που εμφανίστηκε στον τάφο της Αμφίπολης.
Ένα όρυγμα 4Χ2,10μ. γεμάτο άμμο από επιχώσεις εμφανίστηκε στα μάτια των ανασκαφέων, κάτω από τα δάπεδα του τρίτου θαλάμου.
«Κατά την αποχωμάτωση του τέταρτου χώρου διαπιστώθηκε η ύπαρξη τεχνητού ορύγματος επί του φυσικού σχιστολιθικού εδάφους, επιφάνειας, 4Χ2,10μ., το οποίο είναι επιχωμένο με ιλυώδη άμμο (όπως άλλωστε και η υπόλοιπη επίχωση του μνημείου)», αναφέρει η χθεσινή ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
«Ήδη έχει προχωρήσει η ανασκαφή, σε βάθος περίπου 1,40μ. από την επιφάνεια του κατωφλίου και η επίχωση συνεχίζεται.
Κατά την απομάκρυνση της αμμώδους επίχωσης εντοπίστηκε το δεύτερο μαρμάρινο θυρόφυλλο σε καλή κατάσταση διατήρησης, πεσμένο μέσα στο όρυγμα, διαστάσεων 2Χ0,90Χ0,15μ. και βάρους περίπου έναμιση τόνου. Σήμερα (σ.σ. χθες) επιχειρείται η απομάκρυνσή του από το σημείο εύρεσης».
Τι μπορεί να ήταν; Μία εκδοχή είναι να αποτελούσε την κρύπτη για την οποία έχει εκφράσει ελπίδες η ανασκαφέας.
Σύμφωνα όμως με κάποιες παρατηρήσεις στελεχών του ΥΠΠΟΑ, αυτό ίσως είναι το λιγότερο ισχυρό σενάριο, διότι τα τοιχώματα δεν έχουν επένδυση. Θα προξενούσε εντύπωση αν ο νεκρός είχε εναποτεθεί μέσα στον βράχο, ιδίως τη στιγμή που ο τάφος είναι τόσο μεγαλοπρεπής.
Πεσμένο μέσα στο όρυγμα εντοπίστηκε, μετά την απομάκρυνση των χωμάτων το δεύτερο μαρμάρινο θυρόφυλλο, σε καλή κατάσταση διατήρησης. Ζυγίζει περίπου ενάμιση τόνο
Υποθέσεις
Τα στελέχη του ΥΠΠΟΑ διατυπώνουν άλλες δύο υποθέσεις εργασίας: Το όρυγμα να σκάφθηκε για κατασκευαστικούς λόγους και κυρίως για λόγους στατικότητας του κτίσματος. Ή οι τυμβωρύχοι να ανέσκαψαν το πώρινο δάπεδο για να δουν τι κρύβεται από κάτω και στη συνέχεια κάποιοι, ή και οι ίδιοι, να χρησιμοποίησαν το σημείο ως αποθέτη.
Οι αποθέτες είναι συνήθως φυσικά ή τεχνητά ορύγματα, ή και πηγάδια, όπου τοποθετούνταν ή ρίπτονταν τα απορρίμματα κάποιας δραστηριότητας.
Η συνέχιση της ανασκαφής θα οδηγήσει σε πιο ασφαλή συμπεράσματα.
Μέχρι να φτάσουν στο φυσικό έδαφος, οι ανασκαφείς θα πρέπει να διακρίνουν αν σε οποιοδήποτε σημείο υπάρχει επένδυση που να έγινε από ανθρώπινο χέρι, αν μέσα στην άμμο εντοπισθούν μικροαντικείμενα ή υπολείμματα αντικειμένων ή αγγείων και, γενικώς, στοιχεία που θα τους βοηθήσουν να ερμηνεύσουν και αυτό το εύρημα.
Αν και εφόσον εκεί είχε όντως εναποτεθεί νεκρός, τότε θα πρέπει να εντοπισθεί λάρνακα ή λήκυθος με οστά, ή, έστω, κάποια υπολείμματα από κτερίσματα ή από αγγεία τα οποία θα είχαν αποτεθεί μαζί του. Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί πάντως τίποτα, εκτός από το άλλο φύλλο της μαρμάρινης θύρας που οδηγούσε στον τρίτο θάλαμο.
Το θυρόφυλλο είναι, όπως σημειώνει το ΥΠΠΟΑ, σε καλή κατάσταση διατήρησης, ωστόσο και αυτό έχει σπάσει σε μια γωνία του.
Είναι πιθανή η εκδοχή να το αφαίρεσαν από την πόρτα οι τυμβωρύχοι στην προσπάθειά τους να βγουν από τον θάλαμο και να το άφησαν πολύ κοντά σε εκείνο το σημείο.
Το μεγάλο βάρος του άλλωστε δεν θα επέτρεπε τη μετακίνησή του σε μεγάλη απόσταση. Ας μην ξεχνάμε ότι έφτανε τον ενάμιση τόνο και ότι τα μέσα της εποχής ήταν πενιχρά.
Χθες, δεν συνεχίστηκε η απομάκρυνση χωμάτων από τον τέταρτο χώρο. Προχθές, όμως, η αποχωμάτωση ήταν εντατική και αποκαλύφθηκε η θεμελίωση των πλαϊνών τοίχων. «Η έδραση των τοίχων γίνεται επί τεχνητής επίχωσης από καλά συμπυκνωμένο αμμοχάλικο με άργιλο, πάχους περίπου 0,40μ. Η επίχωση αυτή πατά πάνω στο φυσικό έδαφος του λόφου Καστά, το οποίο εμφανίζεται επιφανειακά ως εδαφοποιημένος-κερματισμένος σχιστόλιθος», αναφέρει το δελτίο Τύπου.
Το δάπεδο
«Κατά την ανασκαφή, όπως ήδη έχουμε αναφέρει, διαπιστώθηκε η ύπαρξη δαπέδου σφράγισης από πώρινους λίθους.
Σώζονται τα τμήματα του δαπέδου τα οποία βρίσκονται σε επαφή με τους πλαϊνούς τοίχους. Στο δυτικό τμήμα του δαπέδου οι λίθοι παρουσιάζουν υποχώρηση και σημαντική στροφή προς το εσωτερικό του χώρου, ως αποτέλεσμα καθίζησης-ολίσθησης της υποκείμενης επίχωσης. Στο ανατολικό τμήμα οι λίθοι του δαπέδου βρίσκονται στην αρχική τους θέση.
Πραγματοποιείται η απομάκρυνση των δυτικών λίθων, ώστε να αποκαλυφθεί η κατάσταση θεμελίωσης του δυτικού πλαϊνού τοίχου και να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες αντιστήριξης και στερέωσης της θεμελίωσης».
Οι κυρίες Λίνα Μενδώνη και Αννα Παναγιωταρέα βρίσκονται από χθες στην Αμφίπολη, όπου και θα παραμείνουν τις επόμενες ημέρες.
Έργα ξανά πάνω από τον τύμβο
Παράλληλα με την ανασκαφή θα προχωρήσουν και οι τεχνικές εργασίες, προκειμένου να συνεχιστεί η προστασία του μνημείου και η θωράκισή του και να γίνουν οι πρώτες προετοιμασίες για τη σύνταξη σχετικών μελετών. Συνεχίζεται η αφαίρεση των χωμάτων από τα πρανή και πάνω, ανατολικά και ανάντη του μνημείου. Προφανής σκοπός, να ελαττωθούν τα φορτία.
Πριν από τη συνέχιση της απομάκρυνσης των χωμάτων του ορύγματος, θα γίνουν εργασίες εγκιβωτισμού και αντιστήριξης των κατακόρυφων παρειών του (αλλά και της επίχωσης κάτω από το θεμέλιο των πλαϊνών τοίχων), ώστε να διασφαλισθεί η ευστάθεια της θεμελίωσης των πλαϊνών τοίχων.
Την περασμένη Τετάρτη έγινε τοποθέτηση έξι αισθητήρων μέτρησης της παραμόρφωσης επί αντίστοιχων αντηρίδων του τέταρτου χώρου. Για σήμερα είχε προγραμματιστεί η εγκατάσταση επιπλέον 10 αισθητήρων, αλλά και ρωγμομέτρων για την παρακολούθηση τυχόν εξέλιξης υφιστάμενων ρωγμών μεγάλου εύρους. Τέλος, συμπληρώθηκαν στοιχεία υποστύλωσης του θόλου στο δεύτερο και τον τρίτο χώρο.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ, akotti@pegasus.gr, ethnos.gr
