Θα μπορούσε να είναι πελώριος βράχος. Ομως αυτό που ανακάλυψε το πλήρωμα του υποβρυχίου «Pisces V» στον πυθμένα της θάλασσας ανοιχτά της Χαβάης, τον περασμένο Αύγουστο, δεν ήταν πέτρωμα αλλά ένα πελώριο ιαπωνικό υποβρύχιο που οι ΗΠΑ βυθίσαν το 1946 προκειμένου να μην αποτελέσει τρόπαιο της Σοβιετικής Ενωσης.
Το υποβρύχιο Ι - 400 ήταν ένα από τα πέντε που είχαν την ίδια μοίρα. Στο παρελθόν εντοπίστηκαν και άλλα από τα σκάφη της ομάδας. Ομως ο Τέρι Κέρμπι, επικεφαλής της αποστολής και χειριστής του υποθαλάσσιου Ερευνητικού Εργαστηρίου της Χαβάης (HURL), επισημαίνει ότι το I - 400 είναι το «πραγματικό βραβείο». Δεν είναι μόνο ότι επρόκειτο για το πρώτο της κατηγορίας του αλλά είχε και πραγματική ιστορική αξία. «Αυτό το σκάφος έπρεπε να φέρει σε πέρας μια εξαιρετικά σημαντική αποστολή, έπρεπε να επιτεθεί κατά της διώρυγας του Παναμά», εξηγεί ο Κέρμπι.
Το πελώριο υποβρύχιο ήταν εκπληκτικό λόγω του μεγέθους του. Είχε μήκος 121 μέτρων, διπλάσιο δηλαδή από το μέσο γερμανικό υποβρύχιο της εποχής. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν ότι μπορούσε να λειτουργήσει ως υποβρύχιο - αεροπλανοφόρο μεταφέροντας τρία βομβαρδιστικά M6A1 Seiran.
«Την εποχή που το Ι - 400 βυθίστηκε μαζί με το αδελφό του πλοίο, ήταν το πιο εξελιγμένο υποβρύχιο στον κόσμο», εξηγεί ο Τζέιμς Π. Ντελγκράντο, επικεφαλής του προγράμματος κληρονομιάς του Αμερικανικού Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου και ένας από τους δύο ενάλιους αρχαιολόγους που επέβαιναν στο «Pisces V» όταν έφτασε στο βυθισμένο υποβρύχιο, 700 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Ομως η ανακάλυψη της 1ης Αυγούστου δεν έγινε γνωστή παρά την περασμένη Δευτέρα, από δελτίο Τύπου του Πανεπιστημίου της Χαβάης, καθώς πρώτα έπρεπε να ενημερωθεί το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και η ιαπωνική κυβέρνηση.
Το πελώριο υποβρύχιο ήταν εκπληκτικό λόγω του μεγέθους του. Είχε μήκος 121 μέτρων, διπλάσιο δηλαδή από το μέσο γερμανικό υποβρύχιο της εποχής. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν ότι μπορούσε να λειτουργήσει ως υποβρύχιο - αεροπλανοφόρο μεταφέροντας τρία βομβαρδιστικά M6A1 Seiran.
«Την εποχή που το Ι - 400 βυθίστηκε μαζί με το αδελφό του πλοίο, ήταν το πιο εξελιγμένο υποβρύχιο στον κόσμο», εξηγεί ο Τζέιμς Π. Ντελγκράντο, επικεφαλής του προγράμματος κληρονομιάς του Αμερικανικού Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου και ένας από τους δύο ενάλιους αρχαιολόγους που επέβαιναν στο «Pisces V» όταν έφτασε στο βυθισμένο υποβρύχιο, 700 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Ομως η ανακάλυψη της 1ης Αυγούστου δεν έγινε γνωστή παρά την περασμένη Δευτέρα, από δελτίο Τύπου του Πανεπιστημίου της Χαβάης, καθώς πρώτα έπρεπε να ενημερωθεί το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και η ιαπωνική κυβέρνηση.
Τα πέντε υποβρύχια που «αιχμαλωτίστηκαν» από το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό ήταν τα τελευταία απομεινάρια του αυτοκρατορικού ιαπωνικού στόλου και οδηγήθηκαν πίσω στο Περλ Χάρμπορ προκειμένου να ελεγχθούν. Ομως, σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης που έβαλε τέλος στον πόλεμο στον Ειρηνικό, η στρατιωτική τεχνολογία από την Ιαπωνία έπρεπε να είναι προσβάσιμη από όλες τις συμμαχικές δυνάμεις και βέβαια τη Σοβιετική Ενωση.
Γνωρίζοντας, όμως, την ήδη υπάρχουσα ένταση στη σχέση ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη ΕΣΣΔ, το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό προτίμησε να βυθίσει τα πλοία ανοιχτά του Οάχου παρά να επιτρέψει στους αντιπάλους να μελετήσουν μια τόσο εξελιγμένη τεχνολογία. «Θα μπορούσαμε να είχαμε δαπανήσει περισσότερο χρόνο καταγράφοντας αυτά τα οποία είχαμε βρει, αλλά τότε ξεκινούσε ο Ψυχρός Πόλεμος», εξηγεί ο Ντελγκράντο. «Ηταν πολύ σημαντικό τα υποβρύχια να βρεθούν στον πυθμένα της θάλασσας το ταχύτερο, μακριά από τα βλέμματα των Σοβιετικών».
Η επίσημη θέση της αμερικανικής κυβέρνησης ήταν ότι τα πέντε υποβρύχια είχαν χρησιμοποιηθεί για σημάδι σε βολές του ναυτικού και ότι η ακριβής τοποθεσία των ναυαγίων ήταν άγνωστη. Αυτά τουλάχιστον αναφέρουν τα απόρρητα έγγραφα του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού που έκτοτε έχουν αποχαρακτηριστεί. «Οι θέσεις που είχαν δοθεί ήταν χιλιάδες μίλια μακριά από τις πραγματικές. Στην πραγματικότητα το ναυτικό ενδιαφερόταν απλά να τα βγάλει από τη μέση».
Οι περικοπές των ομοσπονδιακών πόρων ανάγκασαν τους χειριστές του σκάφους να κάνουν ό,τι περισσότερο μπορούσαν κάθε λεπτό που βρίσκονταν υπό την επιφάνεια των ωκεάνιων υδάτων. Ετσι αναλάμβαναν κάποιες εμπορικές ερευνητικές αποστολές οι οποίες πληρώνονται από άλλους οργανισμούς. Επί πολλά χρόνια, ενώ έκαναν αυτές τις αποστολές, ο Κέρμπι σημείωνε οποιαδήποτε τοποθεσία του πυθμένα θα μπορούσε να έχει ενδιαφέρον προκειμένου να την επισκεφθεί ξανά μόλις είχε την ευκαιρία. «Πάντα ο Τέρι έχει στην τσέπη του μία λίστα με πράγματα που θέλει να κάνει, κάτι που έπιασε με το σόναρ, κάτι στο οποίο μπορεί να επιστρέψει και να αποδειχθεί ενδιαφέρον εύρημα», λέει ο δρ Ντελγκράντο. «Ηθελε πολύ να βρει το Ι - 400».
Και οι προσδοκίες του επαληθεύτηκαν το πρωί της 1ης Αυγούστου.
«Υπήρχε κάποια ανωμαλία στον θαλάσσιο πυθμένα στον Βορρά και ήταν πολύ πιθανό να πρόκειται για ένα ναυάγιο», λέει σήμερα ο Κέρμπι. Σίγουρα αυτό που εντοπίσαν βρισκόταν σε μεγάλη απόσταση από εκεί που πιστεύαν ότι βρίσκεται ο υγρός τάφος του Ι - 400. «Ετσι, όταν εντοπίσαμε αυτή την πελώρια πλώρη μέσα στο σκοτάδι, αυτό το θεόρατο υποβρύχιο, ήταν μια εξαιρετική έκπληξη που μας ενθουσίασε», λέει ο χειριστής του ερευνητικού υποβρυχίου.
Παραμένει άγνωστο ποια θα είναι η τύχη του υποβρυχίου, το οποίο κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνει στον υγρό του τάφο.
«Υπήρχε κάποια ανωμαλία στον θαλάσσιο πυθμένα στον Βορρά και ήταν πολύ πιθανό να πρόκειται για ένα ναυάγιο», λέει σήμερα ο Κέρμπι. Σίγουρα αυτό που εντοπίσαν βρισκόταν σε μεγάλη απόσταση από εκεί που πιστεύαν ότι βρίσκεται ο υγρός τάφος του Ι - 400. «Ετσι, όταν εντοπίσαμε αυτή την πελώρια πλώρη μέσα στο σκοτάδι, αυτό το θεόρατο υποβρύχιο, ήταν μια εξαιρετική έκπληξη που μας ενθουσίασε», λέει ο χειριστής του ερευνητικού υποβρυχίου.
Παραμένει άγνωστο ποια θα είναι η τύχη του υποβρυχίου, το οποίο κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνει στον υγρό του τάφο.
The New York Times - Kαθημερινή
