Η Ιστορία γραμμένη από τις συνεδριάσεις, τα θεωρεία, τα κλιμακοστάσια, τους διαδρόμους, το περιστύλιο και το προαύλιο
Συνυφασμένη με τη σύγχρονη Ελληνική Ιστορία είναι η Βουλή. Στα πρακτικά των συνεδριάσεών της έχει αποτυπωθεί η πολιτική, οικονομική και κοινωνική πορεία του έθνους.
Θρίαμβοι και καταστροφές. Συζητήσεις και ψηφοφορίες που σφράγισαν εποχές ολόκληρες. Όμως η Ιστορία δεν γράφτηκε μόνο στις αίθουσες συνεδριάσεων. Γράφτηκε και στα θεωρεία, στα κλιμακοστάσια, στους διαδρόμους, στο περιστύλιο, στο προαύλιο.
Τον Νοέμβριο του 1856 από τα σκαλιά των θεωρείων της Παλιάς Βουλής έπεσε και τραυματίστηκε θανατηφόρα ο Εμμανουήλ Ξάνθος.
Τον Μάιο του 1894 από το δημοσιογραφικό θεωρείο ο σοσιαλιστής Σταύρος Καλλέργης διάβασε το ψήφισμα της Πρωτομαγιάς.
Τον Μάιο του 1902 μπροστά στη Βουλή της οδού Σταδίου, στο προαύλιο, δολοφονήθηκε ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Έτσι φτάνει κανείς στα χρόνια κοντά στη δικτατορία του 1967, όταν μαγκουροφόροι τραμπούκοι εισέβαλαν στον χώρο του Κοινοβουλίου για να δείρουν βουλευτές. Και μετά έρχεται στον νου η εικόνα με τα τανκς παραταγμένα στις εισόδους της λεωφόρου Αμαλίας ή της Βασιλίσσης Σοφίας.
Ο Γερακάρης χτυπά με το μαχαίρι του τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη έξω από τη Βουλή στις 31 Μαΐου 1905. Λαϊκή λιθογραφία της εποχής
ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΚΟΝΤΟΣΤΑΥΛΟΥ ΣΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΑΝΑΚΤΟΡΑ
Η Ψωροκώσταινα και ο Σακουλές
Τέσσερα διαφορετικά κτίρια έχουν χρησιμοποιηθεί για τις συνεδριάσεις της Βουλής στα 166 χρόνια συνταγματικού βίου.
Μετά τις πρώτες εκλογές, που πραγματοποιήθηκαν μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, η Συντακτική Εθνοσυνέλευση εγκαταστάθηκε στο ευρύχωρο σπίτι του τραπεζίτη Αλέξανδρου Κοντόσταυλου, στον χώρο όπου βρίσκεται η Παλιά Βουλή της οδού Σταδίου. Μόνο που τότε η είσοδος ήταν από την οδό Κολοκοτρώνη. Εκεί παρουσιάστηκε ο Οθωνας για να δώσει τον όρκο ως συνταγματικός πλέον βασιλιάς των Ελλήνων.
Φωτογραφία από την επίσημη εγκατάσταση της Βουλής στα Παλαιά Ανάκτορα
Τον Οκτώβριο του 1854 μια πυρκαγιά, που ξεκίνησε από την αρχειοθήκη, κατέστρεψε ολόκληρο σχεδόν το κτίριο. Τότε Βουλή και Γερουσία στεγάστηκαν προσωρινά σε πτέρυγα του νεόδμητου Πανεπιστημίου.
Το 1857 η κυβέρνηση αποφάσισε να ανεγερθεί καινούργιο κοινοβουλευτικό μέγαρο στο οικόπεδο του Α. Κοντόσταυλου, στην οδό Κολοκοτρώνη, με προέκταση έως τη Σταδίου. Το έργο ανατέθηκε στον Γάλλο αρχιτέκτονα Φρανσουά Μπουλανζέ και στη συνέχεια στον Παναγιώτη Κάλκο. Ολοκληρώθηκε το 1875 και έκτοτε στέγασε τη Βουλή μέχρι το 1935. Τότε μετακόμισε στα Παλιά Ανάκτορα, όπου στεγάζεται μέχρι σήμερα.
Η εφημερίδα «Νέον Αστυ» αναγγέλλει τη δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη
Στην είσοδο της Παλιάς Βουλής αντάμωνε κανείς, τις βραδινές κυρίως ώρες, τη Ναυπλιώτισσα κυρά Κώσταινα να ζητιανεύει. Οι Αθηναίοι της κόλλησαν το παρατσούκλι Ψωροκώσταινα κι έμεινε το όνομα αυτό στο ελληνικό λεξιλόγιο με συγκεκριμένη νοηματική έννοια.
Στην άλλη γωνία καθόταν ένας άλλος ζητιάνος, ο αθυρόστομος Σακουλές. Ψάρευε τους περαστικούς με το στρογγυλό χερούλι της ομπρέλας του και απαιτούσε την πεντάρα. Αν του αρνούνταν, έβαζε τις φωνές. Έλεγε πως τόσοι νοικοκυραίοι άνθρωποι δεν είναι ικανοί να θρέψουν έναν τεμπέλη.
Οι άγνωστες ιστορίες στα 166 χρόνια της Ελληνικής Βουλής
Τα Ανάκτορα της πλατείας Συντάγματος καταστράφηκαν από πυρκαγιά και εγκαταλείφθηκαν από τη βασιλική οικογένεια. Το 1922 εγκαταστάθηκαν εκεί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.
Το 1929 η κυβέρνηση αποφάσισε να εγκαταστήσει τη Βουλή και τη Γερουσία στο μέγαρο των Παλαιών Ανακτόρων. Έγιναν οι αναγκαίες μετατροπές και την 1η Ιουλίου 1935, ημέρα Δευτέρα, έγινε η μετακόμιση.
ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΔΗΛΙΓΙΑΝΝΗ
Μαχαιρώθηκε για τις χαρτοπαικτικές λέσχες
Έξω από τη Βουλή της οδού Σταδίου, στο προαύλιο, δολοφονήθηκε ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, 31 Μαΐου 1905, λίγο μετά τις πέντε το απόγευμα.
Δράστης ήταν ο Αντώνιος Γερακάρης, 38 ετών, καταγόμενος από τη Λάγια της Λακωνίας. Ήταν παντρεμένος και είχε πέντε παιδιά, ηλικίας 1 έως 12 ετών.
Δούλευε σε χαρτοπαιχτική λέσχη ως «κράχτης», «μπράβος» ή «κόφτης». Στους κύκλους τον φώναζαν «Κωσταγερακάρη» από το όνομα του πατέρα του. Έμενε στην οδό Αρείου Πάγου και η οικογένειά του ήταν η φτωχότερη στη γειτονιά.
Πριν από λίγους μήνες ο Δηλιγιάννης είχε κερδίσει πανηγυρικά τις εκλογές και προχωρούσε στην εφαρμογή της πολιτικής του.
Σ αυτό το πλαίσιο ζήτησε από τις αστυνομικές διευθύνσεις της Αθήνας και του Πειραιά να εφαρμόσουν αυστηρά τα διατάγματα για τη λειτουργία των χαρτοπαικτικών λεσχών.
Μεταξύ των λεσχών που έκλεισαν συγκαταλεγόταν και εκείνη στην οποία δούλευε ο δράστης.
Ο Γερακάρης εκείνο το απόγευμα στάθηκε τάχα αμέριμνος έξω από τη Βουλή και περίμενε να έρθει ο Δηλιγιάννης. Στην τσέπη του σακακιού είχε μαχαίρι.
Με καλπασμό τα άλογα που έσερναν την πρωθυπουργική άμαξα έφτασαν στο Κοινοβουλευτικό Μέγαρο.
Ο δολοφόνος έσπευσε πρόθυμα να ανοίξει ο ίδιος την πόρτα της άμαξας. Ο Δηλιγιάννης χαιρέτησε τον άγνωστο με το ημίψηλο καπέλο του και ετοιμάστηκε να κατευθυνθεί προς την είσοδο του Βουλευτηρίου.
Η περιγραφή που ακολουθεί προέρχεται από την «Ακρόπολη» του Βλάση Γαβριηλίδη:
«Ο άγνωστος τότε, ο μαυριδερός, ο υψηλός, ο κακοντυμένος, ο απαίσιος την μορφήν και την ψυχήν εξήγαγεν την δολοφόνον μάχαιραν και την εβύθισε» στην κοιλιακή χώρα του πρωθυπουργού. «Ητοιμάζετο να καταφέρει και νέον χτύπημα.
Ο Δηλιγιάννης κλονισθείς έπεσε προς τα οπίσω, εγονάτισε στηριχθείς επί του εδάφους διά της αριστεράς χειρός του».
Μεταφέρθηκε στον Σταθμό Πρώτων Βοηθειών, όπου εξέπνευσε.
Ο Γερακάρης δικάστηκε από το Κακουργιοδικείο Αθηνών και του επιβλήθηκε η θανατική ποινή. Καρατομήθηκε στο Παλαμήδι του Ναυπλίου.
ΜΠΟΜΠΑ ΤΟ... ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ
Δυναμική εκδήλωση μέσα στη Βουλή οργάνωσε το 1894 ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής Σταύρος Καλλέργης. Ανέγνωσε «στεντορεία τη φωνή εκ του θεωρείου τα ψηφίσματα των συγκεντρώσεων της 1ης Μαΐου». Ήταν η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος περιγράφει όσα ακολούθησαν:
«Αμα ακούστηκε η φωνή του (Καλλέργη) μέσα στην ιερά αίθουσα, αστραπή διαδόθηκε πως οι αναρχικοί θα ρίξουν μπόμπες.
- Ου, οι αναρχικοί!
- Μπόμπες!
- Φευγάτε! -Θε μ, Παναγιά μ!
«Τέτοιες κραυγές απόγνωσης ακούστηκαν στη Βουλή. Και πατείς με, πατώ σε, όλοι οι πατέρες του έθνους, σαν παλαβοί καβαλίκεψαν τα καθίσματα και τρέχανε να βγουν έξω».
Η «μπόμπα» ήταν το ίδιο το ψήφισμα της Πρωτομαγιάς. Ο Καλλέργης συνελήφθη. Το θάρρος δεν τον εγκατέλειψε ούτε εκείνη τη στιγμή. Χτύπησε δυνατά το πόδι του στο πάτωμα και φώναξε: «Ζήτω ο σοσιαλισμός». Γι αυτή του την αποκοτιά έκανε 12 μέρες φυλακή.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Ο Σύνταγμας και τα κατοικίδια
Σύνταγμα και κατά προέκταση Κοινοβούλιο απέκτησε η χώρα με την Επανάσταση του 1843.
Είχαν προηγηθεί και άλλες εξεγέρσεις τόσο επί Οθωνος όσο και επί Καποδίστρια. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα αναφέρει ο Γιάννης Βλαχογιάννης:
Στην εξέγερση των Μεγάρων, στα τέλη του 1831, βοηθούσανε λίγοι Τουρκαρβανίτες με επικεφαλής τον Ταφίλ Μπούζη, στρατολογημένοι για... αγάπη του Συντάγματος. Οι Αρβανίτες ρωτούσανε:
«Τι είναι αυτός ο Σύνταγμας;»
Δύσκολα καταλάβαιναν τίποτε άλλο από το πλιάτσικο (τη λαφυραγωγία). Γι αυτό ήταν περισσότερο απαιτητικοί από τους άλλους.
«Ο Σύνταγμας θέλει να τρώει», λέγανε.
Μα και ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε πολλά πράγματα για το Σύνταγμα, παρόλο που οι αντικαποδιστριακοί το είχαν συνέχεια στο στόμα τους. Στις Σπέτσες (αντικαποδιστριακοί και οι Σπετσιώτες, δυσαρεστημένοι από τα ναυτικά δικαιώματα που γύρευαν από τον φτωχό Καποδίστρια και το ακόμα πιο φτωχό κράτος) ο λαός τραγούδαγε:
«Τιριρί, μπωμπώ/ βίβα συνταματικό!»...
Τελικά επί Οθωνος η λέξη Σύνταγμα κατάντησε να σημαίνει επανάσταση:
«Να γίνει κι ένα Σύνταμα/ κι ένα κακό σεφέρι».
Ο σεβασμός του χώρου του Κοινοβουλίου από τους ίδιους τους εθνοπατέρες προβάλλει ανάγλυφα από κείμενο της εφημερίδας «Ελπίς» (2 Σεπτεμβρίου 1848), που αποθησαύρισε ο Βλαχογιάννης. Αναφέρει:
Μερικοί από τους βουλευτές, κοντά στα άλλα πλεονεκτήματα του συρμού, όπως ματογυάλια, χειρόκτια και κομπολόγια, έχουν μαζί τους και μικρά σκυλάκια. Τα έχουν μάθει να τους ακολουθούν στους δρόμους, στα καφενεία, ακόμα και στο ίδιο το Βουλευτήριο.
Εξωφρενικός ήταν κάποιες φορές ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονταν την άσκηση των δικαιωμάτων τους ορισμένοι πολίτες της εποχής. Ο Βλαχογιάννης αντιγράφει από την εφημερίδα «Αιών» δημοσίευμα με ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 1841, ειδησάριο για περιστατικό που συνέβη στα Βίλια Αττικής.
Στις δημοτικές εκλογές στον Δήμο Ειδυλλίας (Βιλίων) καμιά εικοσαριά Βιλιώτισσες πήραν ψηφοδέλτια και ψήφισαν για λογαριασμό των συζύγων τους, που λείπανε από το χωριό.
ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ
Εισβολή με ξύλο κατά βουλευτών της Εν. Κέντρου
Παραμονές των δημοτικών εκλογών του 1964 λίγοι ήταν δυνατό να προβλέψουν ότι η πανίσχυρη κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου θα ανατρεπόταν σε έναν χρόνο με το παλατιανό πραξικόπημα και την αποστασία. Ακόμα λιγότεροι άκουγαν τις ερπύστριες των τανκς που θα έκλειναν τη Βουλή τον Απρίλιο του 1967.
Τη δυσαρέσκεια του αμερικανικού παράγοντα για τις εξελίξεις στην Ελλάδα αντιλήφθηκε ο πρωθυπουργός του 53% Γεώργιος Παπανδρέου με την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον και τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Λίντον Τζόνσον.
Στην Ελλάδα η Δεξιά δεν εννοεί να χωνέψει ότι την κυβερνητική εξουσία έχει αναλάβει το δημοκρατικό κέντρο.
Στις 3 Ιουλίου 1964, ημέρα Πέμπτη, συμβαίνει το πρωτοφανές στα χρονικά της Βουλής επεισόδιο. Τριακόσια άτομα με πλακάτ υπέρ του Κωνσταντίνου Καραμανλή εισβάλλουν στην αίθουσα της Βουλής την ώρα της συζήτησης του Κυπριακού. Χτυπούν βουλευτές της Ένωσης Κέντρου και απομακρύνονται.
Μεταξύ των συλληφθέντων είναι και ο λογοτέχνης Ρένος Αποστολίδης, υποψήφιος βουλευτής με τον Σπύρο Μαρκεζίνη στις προηγηθείσες εκλογές και νυν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος Αθήνας με τον δεξιό συνδυασμό του Γιώργου Πλυτά. Ο Ρένος Αποστολίδης συμπεριλαμβανόταν στους συλληφθέντες εκείνο το βράδυ. Οδηγήθηκε στο Φρουραρχείο της Βουλής κι από εκεί στον εισαγγελέα. Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε δυόμισι χρόνια φυλακή, ποινή από την οποία εξέτισε μόνο τρεις μήνες στις Φυλακές Καλλιθέας.
Την Κυριακή 5 Ιουλίου διεξάγονται οι δημοτικές εκλογές, όπου η Κεντροαριστερά σημειώνει ευρείας έκτασης νίκη. Οι υποστηριχθέντες από την ΕΔΑ συνδυασμοί κερδίζουν σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη.
Την 1η Σεπτεμβρίου η «Ουάσιγκτον Ποστ» θα γράψει ότι «αν πρόκειται να ανατραπεί η κυβέρνηση Παπανδρέου, αυτό θα γίνει από νέους συνταγματάρχες που δεν έχουν υπομονή».
ΕΠΕΣΕ ΑΠΟ ΤΑ ΣΚΑΛΙΑ
Ο άδοξος θάνατος του Ξάνθου
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος, ο εκ των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας, σκοτώθηκε από ατύχημα στις 29 Νοεμβρίου 1851.
Στην αίθουσα του Κοινοβουλίου διεξαγόταν σφοδρή συζήτηση, που προκάλεσε ο βουλευτής Λύσανδρος Βιλαέτης από τον Πύργο της Ηλείας. Υπήρξε τέτοια ένταση, που στο ακροατήριο δημιουργήθηκε πανικός.
Ο 79χρονος Ξάνθος πετάχτηκε από το θεωρείο και άρχισε να κατεβαίνει μαζί με άλλους γρήγορα τη σκάλα, που δεν είχε κάγκελα. Κάποιο σπρώξιμο, από τα συνήθη σ' αυτές τις περιπτώσεις, τον γκρέμισε στο λιθόστρωμα. Έσπασε τα πλευρά του και τα πόδια του. Θανατηφόρο ήταν το τραύμα στον δεξιό κρόταφο. Ξεψύχησε μετά τρεις ώρες, αφού πρώτα μετάλαβε. Αφησε μια κόρη ορφανή και κληροδότημα την έσχατη πενία. Τέτοιο τραγικό τέλος είχε ένας από τους πρωταγωνιστές της εθνικής παλιγγενεσίας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗΣ
