H υπόθεση με την οποία καταπιάνεται το βιβλίο «Η απόρρητη ιστορία του Αιγαίου», που κυκλοφόρησε την περασμένη Δευτέρα από τις εκδόσεις «Το Ποντίκι», έχει να κάνει με τη διαμόρφωση των σχέσεων Ελλάδας - Τουρκίας - ΗΠΑ από το 1974 που ξεκίνησε η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Βόρειο Αιγαίο μέχρι και σήμερα που αυτή η αμφισβήτηση έχει παγιωθεί και επεκταθεί σε ολόκληρο τον θαλάσσιο χώρο που βρίσκεται μεταξύ των δύο χωρών.
Η περίληψη αυτής της «απόρρητης ιστορίας» έχει ως εξής: Σε περιοχή του ελληνικού «οικοπέδου» υπάρχουν ένα δισεκατομμύριο (1.000.000.000) βαρέλια πετρέλαιο, όπως τουλάχιστον καταγράφεται στα απόρρητα τηλεγραφήματα αμερικανικών διπλωματικών υπηρεσιών, τα οποία θα παρουσιάζονται αυτούσια. Το τεράστιο αυτό κοίτασμα δεν
αξιοποιείται από την Ελλάδα, καθώς οι γείτονες Τούρκοι αμφισβητούν με απειλές πολέμου την κυριότητα του οικοπέδου. Οι «ουδέτεροι»... φίλοι και «σύμμαχοι» Αμερικανοί αναλαμβάνουν να προωθήσουν έναν συμβιβασμό θέτοντας, τελικά, ολόκληρη την περιοχή υπό τον έλεγχό τους και πουλώντας ταυτόχρονατην εξοπλιστική τους πραμάτεια και στους δυο αντιμαχόμενους.
Πετρέλαιο και χρέος
Το εκτιμώμενο – από τους Αμερικανούς – κοίτασμα (στη Θάσο) μας οδηγεί σε κάποιους αριθμούς ιδιαίτερα σημαντικούς για τη σημερινή χρεοκοπημένη και υποθηκευμένη Ελλάδα. Ο πρώτος απ’ αυτούς τους αριθμούς προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό του ενός δισεκατομμυρίου βαρελιών επί την τρέχουσα τιμή του πετρελαίου. Ο αριθμός που προκύπτει αντιστοιχεί, πάνω - κάτω, στο 1/3 του ελληνικού (πριν από το κούρεμα) χρέους. Ακόμη ένας, σημαντικότερος, αριθμός προκύπτει από τον λογαριασμό των εισαγωγών όπλων που έγιναν με δανεισμό τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι τουρκικές απειλές πολέμου και οι αμφισβητήσεις επί του ελληνικού «οικοπέδου». Σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς, ο δανεισμός στον οποίο προχώρησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις προκειμένου να αγοραστούν όπλα τα τελευταία 35 χρόνια, ισούται με 1/3 του ελληνικού χρέους επίσης.
Μιλώντας, όμως, για όπλα και εξοπλιστικές δαπάνες, ο συνειρμός για χρήματα κάτω από το τραπέζι, μίζες και off shore προκύπτει δικαιολογημένα, οδηγώντας στη βάσιμη υποψία ότι κάποιο σημαντικό τμήμα αυτών των κολοσσιαίων ποσών θα πρέπει να αναζητηθεί σε τράπεζες… εξωτικών και φορολογικών παραδείσων. Χαμένη, προφανώς, μαζί με τις μίζες είναι και η δυνατότητα του «καλολαδωμένου» πολιτικού συστήματος να λειτουργεί τελικά με γνώμονα το κοινώς νοούμενο ευρύτερο συμφέρον της χώρας…
Κάπως έτσι, λοιπόν, γράφεται δεκαετίες τώρα, μέχρι και σήμερα, η ιστορία της τριγωνικής σχέσης Ουάσιγκτον - Αθήνας - Άγκυρας. Αυτήν την ιστορία, η οποία διατρέχει ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο, θα επιχειρήσουμε να τη «δούμε» μέσα από τα αμερικανικά «χαρτιά» που έχουμε στα χέρια μας. Με τη βοήθεια αυτών των εγγράφων, θα επιχειρήσουμε το «ταξίδι» από το κοντινό παρελθόν, στο παρόν και το μέλλον των ελληνο-τουρκο-αμερικανι-κών σχέσεων.
Το αμερικανικό καπέλο
Υπό αυτήν την έννοια η υπόθεση την οποία περιγράφει «Η απόρρητη ιστορία του Αιγαίου» έχει να κάνει με την ελληνοτουρκική αντιπαράθεση στο Αιγαίο, η οποία συνεχίζεται ακμαία μέχρι σήμερα, παρ’ ότι οι δυο χώρες βρέθη καν στο χείλος του πολέμου τέσσερις φορές τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια: Το 1974 με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1976, το 1987 και το 1996. Το αντικείμενο της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης είναι η κυριαρχία επί του Αιγαίου και η κατοχύρωση δικαιωμάτων επί του προσδοκώμενου ορυκτού - πετρελαϊκού του πλούτου. Το απτό, όμως, αποτέλεσμα της παγιωμένης επί δεκαετίες ελληνοτουρκικής διπλωματικής σύγκρουσης είναι ότι τελικά οι ΗΠΑ έχουν θέσει το Αιγαίο κάτω από τη ΝΑΤΟϊκή τους ομπρέλα και κατά συνέπεια κάτω από τον απόλυτο έλεγχό τους.
Χειροπιαστά κέρδη από τον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό αποκομίζουν επίσης οι πολεμικές βιομηχανίες πρώτα και κύρια των ΗΠΑ, αλλά και της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Ρωσίας. Κέρδη κολοσσιαία, καθώς οι δύο χώρες ξοδεύουν μέχρι και το 5% επί του ΑΕΠ τους! Ξοδεύουν... μέχρι χρεοκοπίας.
Κάπως έτσι λοιπόν – ειδικά για τη χρεοκοπημένη σήμερα Ελλάδα –, ακόμη κι αν τελικά στο Αιγαίο υπάρχουν πετρέλαια, τα προσδοκώμενα έσοδα βρίσκονται ήδη στα χέρια των πιστωτών της. Αυτών δηλαδή – Αμερικανών, Γερμανών, Γάλλων και λοιπών εντιμότατων ομολογιούχων – που δάνειζαν τις ελληνικές κυβερνήσεις για να ξοδέψουν τα μισά στις πολεμικές τους βιομηχανίες, με τις συνακόλουθες μίζες και τα υπόλοιπα για την ικανοποίηση της εγχώριας πολιτικής πελατείας...
Τα έγγραφα
Ο σκελετός επάνω στον οποίο οικοδομήθηκε «Η απόρρητη ιστορία του Αιγαίου» αποτελείται από εμπιστευτικά, απόρρητα και άκρως απόρρητα έγγραφα. Ο αριθμημένος κατάλογος που ακολουθεί παρουσιάζει – με τη σειρά που εμφανίζονται στις σελίδες του βιβλίου – το πρωτογενές υλικό, το οποίο προέρχεται από:
◆ Κατά κύριο λόγο, το αμερικανικό ΥΠΕΞ και την αλληλογραφία του με τις αμερικανικές πρεσβείες σε Αθήνα και Άγκυρα με στόχο την προώθηση μιας πρωτοβουλίας της Ουάσιγκτον για μια ελληνοτουρκική συμφωνία συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου. Πρόκειται για τα έγγραφα που περιήλθαν στην Ελληνική Υπηρεσία Πληροφοριών μέσα από την κατασκοπευτική δραστηριότητα του Στηβ Λάλα το διάστημα 1991-93. ◆ Απόρρητα έγγραφα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών την περίοδο μετά το 2000, οπότε γίνονται αντιληπτές οι συνέπειες που έχει για τα ελληνικά συμφέροντα η κρίση των Ιμίων.
♦ Χαρακτηριστικά τμήματα από δύο βιβλία διδασκαλίας στελεχών των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων και της τουρκικής διοίκησης για τις τουρκικές θέσεις στο Αιγαίο, όπως αυτές διατυπώθηκαν μετά την κρίση των Ιμίων.
1. Αριθ. 1931/7.5.91: Εκτεταμένη έκθεση της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα (Williams) «επί των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο». Στην έκθεση προβάλλεται ως κίνητρο για μία ελληνοτουρκική συμφωνία για πετρελαϊκές έρευνες στο Αιγαίο η ύπαρξη ενός κοιτάσματος στη Θάσο της τάξης του ενός δισεκατομμυρίου βαρελιών. Παρουσιάζονται επίσης οι εκτιμήσεις της πρεσβείας για τις δυνατότητες / πιθανότητες να προχωρήσει ένα σχέδιο διευθέτησης.
2. Αριθ. 3163/21.2.92: Οδηγίες του State Department (Eagleburger) στην αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα να διαβεβαιώσει την τουρκική κυβέρνηση ότι η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων.
3. Αριθ. 1835/3.4.91: Τηλεγράφημα του State Department (Kimmitt R., Under Secretary of State for Political Affairs - 1989-1991) προς τις πρεσβείες Αθήνας και Άγκυρας με στόχο την πυροδότηση ελληνοτουρκικού διαλόγου. Στόχος, οι έρευνες και η εκμετάλλευση πετρελαϊκών κοιτασμάτων στο Αιγαίο.
4. Αριθ. 1839/3.4.91: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα (Sotirhos), με το οποίο επιδοκιμάζεται η έναρξη της πρωτοβουλίας που αναφέρεται στο πιο πάνω (1835/3.4.91) τηλεγράφημα.
5. Αριθ. 1850/4.4.91: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα (Abramowitz M.), στο οποίο η πρωτοβουλία του State Department (1835/3.4.91) χαρακτηρίζεται «λογικό έναυσμα για την πυροδότηση διμερών ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων».
6. Αριθ. 1890/21.4.91: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα (Sotirhos), στο οποίο περιγράφεται η συζήτηση με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και το πώς αυτός αποδέχεται την αμερικανική πρωτοβουλία για τις γεωτρήσεις στο Αιγαίο.
7. Αριθ. 1904/28.4.91: Τηλεγράφημα του επιτετραμμένου της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα (Williams) για την αποτίμηση της συνάντησης Μητσοτάκη - Σωτήρχου και τα επόμενα βήματα της πρωτοβουλίας.
8. Αριθ. 1362/20.1.91: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα για την προετοιμασία της επίσκεψης του Έλληνα ΥΠΕΞ Αντώνη Σαμαρά στην Ουάσιγκτον.
9. Αριθ. 2820/5.12.91: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα για την προετοιμασία της επίσκεψης του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη τον Δεκέμβριο του 1991 στην Ουάσιγκτον.
10. Αριθ. 2741/19.11.91: Τηλεγράφημα - ανάλυση του State Department (Eagleburger) για τις δυνατότητες και τη θέση της Τουρκίας στον κόσμο μετά το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Το τηλεγράφημα αποτυπώνει συνομιλία των υφυπουργών ΗΠΑ - Τουρκίας στην Ουάσιγκτον.
11. Αριθ. 3154/20.2.92: Τηλεγράφημα του State Department , το οποίο περιγράφει τη συζήτηση του εκτελού-ντος χρέη ΥΠ ΕΞ των Η ΠΑ (Kanter) με τον Τούρκο ΥΠΕΞ (Cetin) για τον τουρκικό ρόλο στην περιοχή.
12. Αριθ. 3094/10.2.92: Τηλεγράφημα από την αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα (Barkley), το οποίο καταγράφει τις τουρκικές φιλοδοξίες και κινήσεις για διεκδίκηση του ρόλου της τοπικής υπερδύναμης.
13. Αριθ. 3020/28.1.92: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα (Barkley) για τα όρια της προσέγγισης της Τουρκίας στην Ε.Ε. και τις δυσκολίες στις γερμανοτουρκικές σχέσεις.
14. Αριθ. 1892/23.4.91:Ανάλυση για τις αδυναμίες του τουρκικού στρατού από την DIA (Defence Intelligent Agency).
15. Αριθ. 3015/28.1.92: Τηλεγράφημα - ακτινογραφία των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων από τον ΑΚΑΜ (Ακόλουθο Άμυνας) στην αμερικανική πρεσβεία της Άγκυρας.
16. Αριθ. 1705/9.2.91: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας της Άγκυρας για τις συνομιλίες πρεσβευτή (Αμπράμοβιτς) με παράγοντες του τουρκικού ΥΠΕΞ και στρατού για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
17. Αριθ. 3029/30.1.92: Τηλεγράφημα από την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα (Σωτήρχος) με εκτιμήσεις για την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη - Ντεμιρέλ στο Νταβός.
18. (Πρωτότυπο: Responding to streamer project in Aegean ): Τηλεγράφημα από το State Department (Baker) προς την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα με οδηγίες για τον τρόπο αντίδρασης στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ερευνών στο Αιγαίο (streamer project in Aegean).
19. Αριθ. 3251/16.3.92: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, το οποίο περιγράφει το πάγωμα της αμερικανικής πρωτοβουλίας για γεωτρήσεις στο Αιγαίο και του ελληνοτουρκικού διαλόγου.
20. Αριθ. 3244/13.3.92: Τηλεγράφημα από το State Department (Eagleburger) προς την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα για τον υπολογισμό των αντιδράσεων - συνεπειών στην περίπτωση που η Ουάσιγκτον αναγνωρίσει τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
21. Αριθ. 3237/12.3.92: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στις Βρυξέλλες, το οποίο περιγράφει την ελληνική απομόνωση από τους Ευρωπαίους εταίρους για το θέμα της ονομασίας της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
22. Αριθ. 3111/12.2.92: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα με ανεπίσημη ενημέρωση του πρεσβευτή Σωτήρχου από τον ευρισκόμενο (στις 11.2.92) στις ΗΠΑ επιτετραμμένο της πρεσβείας Williams για την πιθανή στάση της αμερικανικής κυβέρνησης στο θέμα αναγνώρισης της «Μακεδονίας».
23. Αριθ. 1905/28.4.91: Τηλεγράφημα - διάβημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα προς την αμερικανική πρεσβεία στο Βελιγράδι για την προβολή θέματος ύπαρξης «μακεδονικής μειονότητας» στην Ελλάδα.
24. Αριθ. 2619/17.10.91: Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα (Σωτήρχος), στο οποίο γίνεται ανάλυση των οικονομικών σχέσεων Ελλάδας - Τουρκίας και η πρόβλεψη για θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο τα επόμενα τρία με πέντε χρόνια!
25. Το «έγγραφο Ατές»: Έγγραφο -βιβλίο 150 σελίδων, το οποίο προετοιμάστηκε από την Τουρκική Ακαδημία του Πολεμικού Ναυτικού ακριβώς μετά την κρίση των Ιμίων με στόχο «οι εργασίες που θα γίνουν σχετικά με τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου στο άμεσο μέλλον να θεμελιωθούν πάνω σε επιστημονικές βάσεις και αλήθειες». Το εν λόγω «βιβλίο - έγγραφο» μεταφράστηκε από το ελληνικό υπουργείο Άμυνας.
26. «Το θεμελιώδες πρόβλημα στο Αιγαίο - τα νησιά αμφισβητούμενης κυριαρχίας»: Βιβλίο που εκδόθηκε από το Ανώτατο Ίδρυμα Κουλτούρας και Ιστορίας «Κεμάλ Ατατούρκ» το 1998. Έχει μεταφραστεί από το ελληνικό υπουργείο Άμυνας για «εσωτερική χρήση» αποκλειστικά.
27. Α4 Διεύθυνση - Τμήμα Αεροναυτιλιακό: Άκρως Απόρρητο σημείωμα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών για την κατάργηση του θαλάσσιου συνόρου από τους νέους (2002) αμερικανικούς χάρτες.
28. Α7 Διεύθυνση: Τηλεγράφημα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών προς τις ελληνικές πρεσβείες σε Λευκω-σία και Ουάσιγκτον για την αμερικανική φιλική «υπόδειξη» περί της κατάργησης των ελληνοκυπριακών ασκήσεων.
29. Α4 Δ/νση Τουρκίας: Ανάλυση του αρμόδιου για τα ελληνοτουρκικά τμήματος του ελληνικού ΥΠΕΞ για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και την ελληνική βοήθεια για να λάβει η Τουρκία ημερομηνία διαπραγματεύσεων ένταξης στην Ε.Ε.
30. Α4 Δ/νση. Σημείωμα: Σημείωμα της αρμόδιας Διεύθυνσης του ελληνικού ΥΠΕΞ, στο οποίο επισημαίνεται ότι, παρά το κλίμα προσέγγισης, η Τουρκία εμφανίζεται αμετακίνητη στις θέσεις της στο Αιγαίο.
Το επικίνδυνο μέλλον
Το βιβλίο αντιμετωπίζει με αυστηρή ουδετερότητα το πρωτογενές υλικό του επιχειρώντας να ανασυνθέσει το σχετικά πρόσφατο παρελθόν των ελληνοτουρκικών - αμερικανικών σχέσεων και να το εξετάσει χωρίς προκαταλήψεις, με τους εξής αυτονόητους στόχους:
◆ Να προσφέρει μια ερμηνεία για το σήμερα (παρόν) των σχέσεων στο τρίγωνο Ελλάδα - Τουρκία -ΗΠΑ.
◆ Να επισημάνει το βαρύτατο οικονομικό κόστος (υπεύθυνο σε μεγάλο βαθμό για τη συσσώρευση του χρέους και την ελληνική χρεοκοπία) που συνεπάγεται για την Ελλάδα η εξέλιξη αυτής της τριγωνικής σχέσης μεταξύ Αθήνας - Άγκυρας - Ουάσιγκτον.
◆ Να υπενθυμίσει ότι οι αιτίες των μελλοντικών δεινών προκύπτουν από τις επιλογές του παρόντος και υπ’ αυτήν την έννοια οι μελλοντικοί κίνδυνοι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σήμερα, όσο ακόμη είναι δυνατή η αποτροπή τους.
