Η κρίση πανικού είναι μια σύντομη περίοδος έντονου φόβου ή δυσφορίας με απότομη έναρξη που συνήθως διαρκεί λιγότερο από τριάντα λεπτά. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν τρόμο, ρηχή αναπνοή, εφίδρωση, ναυτία, ζαλάδα, υπεραερισμό, παραισθησίες (αίσθημα καύσου), ταχυκαρδία, αίσθημα πνιγμού ή ασφυξίας. Η εκδήλωση είναι σημαντικά διαφορετική από ό, τι συμβαίνει στα άλλα είδη των αγχωδών διαταραχών, επειδή η έναρξη είναι ξαφνική, μπορεί να προέλθει χωρίς εμφανή αιτία και συχνά είναι εξουθενωτική. Τα επεισόδια χαρακτηρίζονται από ένα φαύλο κύκλο όπου τα ψυχικά συμπτώματα αυξάνουν τα σωματικά συμπτώματα, και το αντίστροφο.
Εάν ένα άτομο έχει επαναλαμβανόμενες κρίσεις ή αισθάνεται σοβαρή ανησυχία για την πιθανότητα να του συμβεί ξανά μια κρίση, τότε μιλάμε για «Διαταραχή Πανικού».
Οι περισσότεροι άνθρωποι που υποφέρουν από κρίσεις πανικού αναφέρουν φόβο θανάτου, φόβο ότι θα τρελαθούν ή θα χάσουν τον έλεγχο των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς τους. Η εμπειρία μιας κρίσης είναι τόσο έντονη ώστε να αποφεύγουν να επισκεφτούν ξανά τον τόπου όπου η κρίση συνέβη ενώ όταν η κρίση συνδέεται με πόνο στο στήθος, δύσπνοια ή ταχυκαρδία, αίσθημα επικείμενου θανάτου και ή «όραμα σήραγγας», αναζητούν βοήθεια στο τμήμα επειγόντων περιστατικών ενός νοσοκομείου ή άλλου είδους επείγουσα βοήθεια.
Οι κρίσεις πανικού συχνά συναντώνται σε άτομα που πάσχουν από αγοραφοβία, κλειστοφοβία, κοινωνική φοβία, υποχονδρίαση, και από άλλες ψυχικές διαταραχές (Συννοσηρότητα).
Περίπου το 10% των ανθρώπων, βιώνουν μια μεμονωμένη κρίση πανικού ανά έτος, και ένα πρόσωπο στα εξήντα θα εμφανίσει κρίση πανικού κάποια στιγμή στη ζωή του.
Τα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού περιλαμβάνουν :
Αυξημένη καρδιακή συχνότητα ή αίσθημα παλμών
Πονοκέφαλο
Διανοητική σύγχυση (δυσκολία στην οργάνωση σκέψεων)
Εφίδρωση
Πόνο στο στήθος
Ζάλη, ζαλάδα, ναυτία, έμετο, η αίσθηση ολίσθησης
Δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια), συριγμό
Μυρμηκίαση ή μούδιασμα στα χέρια, το πρόσωπο, τα πόδια ή το στόμα
Κραυγές
Αδυναμία προφορικής επικοινωνίας
Εξάψεις ή ρίγη
Συναισθήματα ονείρου ή αντιληπτικές στρεβλώσεις (derealization)
Αποσύνδεση, η αντίληψη ότι το άτομο δεν είναι συνδεδεμένο με το σώμα του ή ακόμη και ότι έχει αποσυνδεθεί από το χώρο και το χρόνο (αποπροσωποποίηση).
Τρόμο και αίσθηση ότι κάτι αφάνταστα τρομερό πρόκειται να συμβεί και το άτομο είναι ανίκανο να το αποτρέψει
Κρύα και ιδρωμένο άκρα(χέρια και πόδια)
Φόβο απώλειας του ελέγχου και εντύπωση ότι το άτομο θα κάνει κάτι δυσάρεστο ή τρελό
Φόβο θανάτου
Φόβο και αίσθηση λιποθυμίας
Αίσθημα επικείμενης καταστροφής
Αίσθημα ξηρού στόματος και γλώσσας
Μεταλλική γεύση στο στόμα
Κλάμα
Προμνησία (ο όρος προμνησία περιγράφει την αίσθηση ότι κάποιος έχει δει ή βιώσει ξανά στο παρελθόν μία κατάσταση. Συχνότερα χρησιμοποιείται ο όρος déjà vu που στη γαλλική γλώσσα σημαίνει «ήδη ιδωμένο»)
Τα διάφορα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού μπορεί να γίνουν κατανοητά ως εξής. Πρώτη έρχεται η ξαφνική εμφάνιση του φόβου με ελάχιστη ή καμία διέγερση. Αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση της αδρεναλίνης (επινεφρίνη), η οποία προκαλεί τη λεγόμενη «επίθεση ή απόδραση», με την οποία το σώμα προετοιμάζεται για τη μεγάλη σωματική δραστηριότητα. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε αυξημένο καρδιακό ρυθμό (ταχυκαρδία), γρήγορη αναπνοή (υπεραερισμός) και εφίδρωση (η οποία βοηθά στην απώλεια θερμότητας). Ο υπεραερισμός οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στους πνεύμονες και στη συνέχεια στο αίμα. Αυτό καταλήγει σε μια αλλαγή στο pH του αίματος, η οποία με τη σειρά του οδηγεί σε πολλά άλλα συμπτώματα, όπως μούδιασμα και ζάλη.
Οι άνθρωποι που είχαν μια κρίση πανικού, για παράδειγμα, ενώ οδηγούσαν, έκαναν ψώνια σε ένα εμπορικό κέντρο ή στριμώχτηκαν στο ασανσέρ μπορεί να αναπτύξουν, μόνιμους παράλογους φόβους, που ονομάζονται φοβίες, σχετικά με τις καταστάσεις αυτές και να αρχίσουν να τις αποφεύγουν. Τελικά, το μοτίβο της αποφυγής και το επίπεδο του άγχους για μια άλλη μελλοντική κρίση μπορεί να φτάσει στο σημείο όπου τα άτομα με διαταραχή πανικού μπορεί να μην είναι σε θέση να οδηγήσουν ή ακόμα να βγουν έξω από το σπίτι. Έτσι, η διαταραχή πανικού μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή ενός προσώπου.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ψυχοθεραπεία
Η Διαταραχή πανικού πολλές φορές ξεφεύγει ουσιαστικής θεραπείας αν και είναι εξουθενωτική για τους πάσχοντες. Λόγω της φύσης των συμπτωμάτων που συνοδεύουν την διαταραχή πανικού, οι ασθενείς επισκέπτονται Ιατρούς άλλων ειδικοτήτων (Παθολόγους, Καρδιολόγους κλπ) και υποβάλλονται σε πολλές και ολοκληρωμένες ιατρικές εξετάσεις για να αποκλείσουν άλλα προβλήματα υγείας.
Επίσης τα άτομα του οικείου περιβάλλοντος προσπαθούν να καθησυχάσουν τους ανθρώπους που έχουν μια κρίση πανικού ότι δεν είναι σε μεγάλο κίνδυνο. Εκφράσεις όπως «δεν είναι τίποτα σοβαρό», «όλα είναι στο κεφάλι σου» ή «δεν χρειάζεται να ανησυχείς» μπορεί να δώσουν την εντύπωση ότι δεν υπάρχει πραγματικό πρόβλημα και ότι η θεραπεία δεν είναι εφικτή ή όχι απαραίτητη.
Ωστόσο μια κατάλληλη ψυχοθεραπεία που διεξάγεται από έναν έμπειρο επαγγελματία στις αγχώδεις διαταραχές, μπορεί να μειώσει ή να αποτρέψει τις κρίσεις πανικού στο 70-90% των ατόμων με διαταραχή πανικού. Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν σημαντική πρόοδο μετά από λίγες εβδομάδες θεραπείας. Εάν οι ασθενείς επιλέξουν βραχυχρόνια θεραπεία, η υποτροπή μπορεί να συμβεί, αλλά αντιμετωπίζεται καλύτερα από ότι το αρχικό επεισόδιο.
Η Ψυχοθεραπεία εκλογής στις περιπτώσεις Διαταραχής Πανικού είναι η Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία (ΓΣΘ)- «Cognitive Behavioural Therapy» σε συνδυασμό με την Ψυχοεκπαίδευση. Ο Ασθενής διδάσκεται αναλυτικά τι του συμβαίνει, κάνει προσπάθεια αλλαγής στη διεργασία της σκέψης του, υιοθετώντας νέο τρόπο σκέψης, μαθαίνει τεχνικές πρόληψης και αντιμετώπισης μιας μελλοντικής κρίσης και μετατρέπεται σε θεραπευτή του εαυτού του («αυτοθεραπεία»).
Εκτός από όλα τα άλλα, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα που υποφέρουν από διαταραχή πανικού μπορεί να χρειαστούν θεραπεία για άλλα συνοδά προβλήματα. Η κλινική κατάθλιψη συνδέεται συχνά με τη διαταραχή πανικού, καθώς και ο αλκοολισμός και η κατάχρηση ουσιών. Περίπου το 30% των ανθρώπων που υποφέρουν από Διαταραχή Πανικού κάνουν κατάχρηση αλκοόλ και 7% κάνουν χρήση ουσιών όπως κοκαΐνη και μαριχουάνα για να ανακουφίσουν το άγχος και το στρες που τους προκαλείται από την κατάσταση τους. Έτσι ο Ιατρός σε συνεργασία με τον ασθενή θα πρέπει να καταστρώσει σχέδιο αντιμετώπισης και των προβλημάτων αυτών.
Όπως συμβαίνει και στις άλλες Ψυχιατρικές Διαταραχές, μπορεί να χρειαστεί η συμμετοχή όλης της οικογένειας στη θεραπεία (Οικογενειακή Θεραπεία).
Φαρμακοθεραπεία
Ανά περίσταση εξετάζεται ο συνδυασμός Ψυχοθεραπείας με Φαρμακοθεραπεία.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη Διαταραχή Πανικού είναι τα ίδια που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της Κατάθλιψης (SSRIs- Αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης). Είναι φάρμακα με ασφαλές προφίλ, χωρίς σοβαρές παρενέργειες και που δεν προκαλούν εξάρτηση.
Στα αρχικά στάδια της θεραπείας μπορεί να συνδυαστούν με τα κοινά αγχολυτικά φάρμακα με σκοπό την άμεση ανακούφιση του ασθενούς από τα συμπτώματα του.
Σε κάθε περίπτωση αυτό που πρέπει να γίνει ξεκάθαρα κατανοητό είναι ότι θεραπεία υπάρχει. Οι πάσχοντες πρέπει να ζητάνε τη βοήθεια ειδικού και να μην αφήνουν τις κρίσεις, τις φοβίες και το παθολογικό άγχος να τους επηρεάζουν τη ζωή.
Γιάννης Γ. Χουστουλάκης
Παιδοψυχίατρος
Μ. Κιουρή 9-13 & Ζαΐμη 2
Κερατσίνι- Πειραιάς
Τ : 2104632965
M : 6970039114
W : www.child-psychiatry.gr
